M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

Sorawlarǵa awızsha juwap beriń
1. Jay gápler degenimiz ne? Jay gáplerdiń anıqlaw belgilerin 
aytıń.
2. Jay gáplerdiń grammatikalıq tiykarın qaysı aǵzalar dúzedi?
3. Gáp aǵzaları dep nege aytamız? Gáp aǵzaları sintaksislik 
xızmetine qaray neshege bólinedi?
4. Olar ne ushın bas aǵza hám ekinshi dárejeli aǵzalar bolıp 
bólinedi?
5. Bas aǵzalardı aytıń. Baslawısh penen bayanlawıshtıń bayla-
nısıw usılı qanday?
6. Gáptiń ekinshi dárejeli aǵzalarınıń túrlerin aytıń. Tolıq-
lawısh, tiykarınan qaysı sóz shaqaplarınan boladı hám qaysı 
sepliklerde keledi?
7. Anıqlawısh qanday sózlerdi sıpatlap keledi hám qanday sóz 
shaqapları arqalı bildiriledi?
8. Pısıqlawısh, kóbinese qaysı aǵzaǵa qatnaslı boladı. 
Pısıqlawıshlar is-háreketti qanday mánilerde sıpatlaydı?
280-shınıǵıw.
Kóshirip jazıń. Gáptiń grammatikalıq tiykarların 
(bas aǵzalardıń) tallaw úlgisi boyınsha astın sızıp kórsetiń. Olardıń 
qanday sóz shaqaplarınan bolǵanın hám sorawların aytıń.
1. Jáhánde eki nárse bar. Sol eki nárseden hesh nárse jaqsı 
emes. 2. Birinshi — quwanısh. Ekinshi — biyazarlıq. 3. Hár-
kim qolında barına qanaat etip, quwanıshlı jasasa, ol hesh-
kimge jalınıshlı bolmaydı. 4. Hárkim ózin jaqsılıq jolına salsa, 
barlıq jamanlıqtan aman boladı. 5. Sabırlılıq hám shıdam 
barlıq múshkillerdi jeńillestiredi. 6. Kishipeyillik hámmeniń 
háwesin hám húrmetin jaqsılaytuǵın ádetlerden sanaladı.
281-shınıǵıw
. 
Kóshirip jazıń. Gáptiń ekinshi dárejeli aǵzalarınıń 
astın tallaw úlgisi boyınsha sızıń. Olardıń qanday sóz shaqabı arqalı 
bildirilgenin, sorawların hám ózi qatnaslı aǵza menen sintaksislik 
baylanısın (qanday usılda baylanısıp kelgenin) túsindiriń.

---

152
1. Hawa rayı azannan beri ashıq. Kún jadırap kúlip tur. 
Ádettegishe shımırı ayaz betińdi qarpıydı.
Samolyot túsetuǵın maydansha mektep-úyden qashıq emes 
jerde. Adamlar hár jerde shomlar buwıp qoydı. Biraq samolyot 
onda da, on birde de kelmedi.
Aybergen aǵa úyinen shıǵıp maydanshaǵa qaray júre 
basladı. Samolyot tuw uzaqtan sarqılıp kelip, maydanshanıń 
dál ortasınan ótip, arǵı bastan aylana berip, bir shetirek qon-
dı. 
(Ó. X.)