M. DÁWletov, A. DÁWletov, Z. IsMAylova, A. DÁWletova

§ 41. Bayanlawısh
169-shınıǵıw
.
Berilgen gáplerdegi qara hárip penen jazılǵan só-
zlerge dıqqat etiń. Olar qatnaslı baslawıshtı tawıp, soǵan qatnaslı 
bayanlawıshtıń sorawların aytıp beriń.
Kún 
bultlı.
Biraq, jawın 
jawǵan
joq.
Mende qızıqlı kitap 
bar
. Ol mennen 
úlken
. Jası 
on úshte
. Teńiz betten bult 
kóteri-
lip kiyatır
.
(Ó. A.) 
Bizler dárya jaqtan úyge keshirek 
qayttıq.
Bul — qımbatlı 
qonaq
. Ol házir ǵana 
keldi
.
(M. K.)
Baslawıshtıń kim, ne haqqında, is-háreketin, hal-jaǵ-
dayın, jańalıq xabarın bildiretuǵın bas aǵza bayanlawısh 
delinedi. 
Bayanlawısh 
ne qıldı? ne qıladı? ne isledi? kim? ne? 
qanday? qansha? qalay?
t.b. sorawlarǵa juwap beredi. 
Mısalı: 1. Bıyıl báhár erte 
baslandı.
2. Biraq lámgershilik 
kóp boldı
. 
(Ó. X.)
3. Sebepsiz kúlki —
 biyádeplik belgisi
. 
(«Atalar sózi») 
4. Kún 
salqın
. Jerde qar 
bar
.
Bul gáplerdegi dıqqat etilgen sózler bayanlawısh 
xızmetinde kelgen. Olar 
ne qıldı? qalay boldı? ne? qan-
day?
t.b. sorawlarǵa juwap beredi.

---

93
Bayanlawıshtı anıqlaw belgileri tómendegiler: 1) gáptiń 
tiykarın dúzetuǵın bas aǵza; 2) baslawıshtıń is-háreke-
tin, hal-jaǵdayın, jańalıǵın xabarlaydı; 3) is-hárekettiń 
máhállik belgisin kórsetedi; 4) betlik qosımtalı kelip, 
baslawısh penen kelisiw jolı menen baylanısadı; 5) orın 
tártibi jaǵınan baslawıshtan soń keledi; 6) kóbinese betlik 
qosımtalı anıqlıq meyilden, atlıq, kelbetlik hám t.b. sóz 
shaqapları arqalı bildiriledi.
Bayanlawıshlar qanday sóz shaqabınan bildiriliwine 
qaray,