М авж уда қам идовл н и го ра с у л а й м о н о в а эски ўзбек ёзуви

Муттасил ҳарфлар
‘—
’ 
шаклидаги ҳарфлар
Эски ўзбек ёзувида бу хил ҳарфлар тўртта. Улар шаклан ўхшаш 
бўлиб, нукгаларининг миқцори ва қўйилиш ўрни жиҳатидан бир-биридан 
фарқланади.
Бе ҳарфи
Бе ҳарфи ўзбек тилидаги «б» товушини ифодалайди. Тўрт хгш 
ёзилиш шаклига эга. Унинг алоҳида ва сўз охиридаги кўринишлари ўнгдан 
чапга караб сатр чизиғи бўйлаб икки катак чизиқ узунлигида ёзилади. 
Тагида битта нуқтаси бўлиб, сатр чизиғидан пастга кўйилади. Бе ҳарфи ҳар 
икки томондаги ҳарфларга қўшилиб ёзилади. Сўз боши ва ўртасида бе 
ҳарфининг бир қисми ёзилади.
Бе ҳарфини ўзига ўзини улаб ёзиб кўрамиз:
Бе ҳарфини алифга улаб ёзиб кўрамиз:
и Ь и Ь Ь
1-гоншириқ. Бе ҳарфининг гўрт хил кўринишларини бир вароқдан
ё.ЗИНГ 
•.
- 2 - Т О П Ш И р И Қ .
Берилган сўзларни ўтнит- 
Ее-
уарфчницг учанитчига
диққат килинг. 
1
у ,п;:у По т И
_>1 ўЬ _>>Ь си Ь ^| 
&
17
I
ки(иЬхопа51
и ь
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

3-топшириқ. Ўтилган ҳарфлар ва бе ҳарфи иштирокида сўзлар ясанг 
ва дафтарингизга кўчиринг.
' 4-тош иириқ. Қуйидаги ҳарфий бирикмаларда бе ҳарфияинг алиф ва 
вов ҳарфларига қўшилиб ёзипишига эътибор беринг:
_5эЛ Ь_5 Л _5>_}Ь Ьи! 1_лТ
‘ 5-топшириқ. Қуйидаги сўзларни эсьси ўзбек ёзувига ўгириб ёзинг.
Бобс», бозор, борур, обрў, баодоб, ободдур, рубоб. Аброр, Доро ва 
Довуд, дорбоз, арбоб.
Намуна: Ҳарфларни қўшиб ёзиш учун, аввало, ёзилажак сўзда 
инггирок этадиган ҳарфларни алоҳида ё:чб кўрамиз.
Масалан, Аброр - л 
1
д м I
Энди ҳарфларни сўздаги ўрни бўйича жойланггирамиз. Бунинг учун 
алиф -
1
ҳарфининг сўз бошидаги шаклини ёзамиз. Алифдан кейин 
келадиган бе - V ҳарфи ҳар икки томондаги ҳарфларга қўшилиб ёзилса-да, 
алифнинг чап томонга қўл бермаслиги сабабли бе ҳарфининг сўз бошидаги 
шаклини -! ёзамиз. Кейин келадиган ре - ўнг томондаги ҳарфга қўшилиб, 
кейингисига қўшилмайди. Ре ҳарфидан кейин келадиган алиф ва ре 
ҳарфлари ^Ьидан кейин келадиган ҳарфларга қўшилмагани учун алоҳида- 
алоҳида ёзилади. Демак, Аброр сўзининг ёзилиш шакллари қуйидагича:
1
+ Э* Э М
1
Бошқа сўзларни мазкур қоидаларга амал қилган ҳолда ёзинг.
П е ҳарфи
Пе ҳарфи араб алифбосида мавжуд эмас. Чунки араОлар талаффузида 
«п» товуши йўқ. Бу ҳарф форслар ва турклар томонидан эски ўзбек ёзуви 
апифбосига киритилган. Пе ҳарфининг ёзилиш шакллари худди бе ҳарфига 
ўхшаш, фақат нуқтапар миқдорининг учта экани ва пастга қўйилиши билан 
фарқлагади. Пе ҳарфи ҳозирги ўзбек тилидаги «п» жарангсиз ундошини 
ифодалайд: . Тўр г хил ёзилиш шаклига эга. Ҳар икки томондаги ҳарфларга 
қўшилиб ёзнла 
’ 
1
е ҳарфини ўзига ўзини улаб ёзиб кўрамиз:
Ч< 
< < 
< <1 
< «
ГҚ ' 
иштирок э гган бўғин ва сўзларга мисоллар:
д 
. қ. Пе ҳарфи. : нг ҳар бир кўринишини 10 қатордан ёзинг. 
нириқ. Пе ҳарфи ва ўтилган ҳарфлар иштирокида 10 та сўз 
.шн ва араб имлосида дафтарга кўчиринг.
18
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

' 3-топш ириқ. Қуйидаги гапларни ўқинг ва машқ дафтарингизга 
қўчириб ёзинг:
^
1^1
^ Л
^
^
'-ЬЯ' V