M ansub bo'lgan bir yillik o'sim lik

---

rMzF/мА ^гя7?;. A rpabodiyon (anis) soy ab on gu ldo shlar - 
Um belliferae oilasiga, Anisum vulgare G aerth avlodi va turiga 
m ansub bo'lgan bir yillik o'sim lik.
Mor/o/og/yaA/. A rpabodiyon poyasining balandligi 25-60 sm, 
tik o'sad i, yuqori qismi shoxlanadi. Bargi uch xil bo'ladi: pastki 
b a rg la ri uzun bandli, do irasim o n yoki b u y rak sim o n , goho 
patsim on; o'rtadagi barglar uzun bandli, uchta shapaloqlik, barg 
sh ap alo g 'i qiyilgan; yuqorigi barg lar bandsiz, uch yoki besh 
bo'lakli, har biri kuchli qiyilgan bo'ladi; gulto'plam i m urakkab 
soyabonli, rangi oq. Mevasi tuxum sim on, noksim on, uzunligi
3-4 mm. Mcvasining yuzasida 10 ta m ayda qov urg'alari bor, 
ularning ichida еПг moyi joylashadi. Mevasi tukli, yashil-kul 
rangli. 1000 ta mevasining vazni 3,5-4,0 g.
O 'sish davri 120-130 kun, hosildorligi - bir 
gektardan 0,5-1,5 t urug' olinadi.
O 'sish sharoitiga talabchan, tuproq toza va unum dor bo'lishi 
kerak. E rta bahorda yoppasiga q atorlab yoki keng qatorlab (45, 
60 sm) ekiladi. Yoppasiga q ato rlab gektariga 5 mln donadan 
chiqariladi, keng qatorlab ekilganda 2,5-3,0 mln d o n a urug' 
q a d a la d i. A lb a tta o 'to q d a n c h iq a rila d i, b u n d a k a sh n ic h
aralashgan bo'lsa, u ham yo'qotiladi.
A rpabodiyon bir tekisda yetilmaydi. G ulto'plam ning o 'rta
qismidagi mevalari yetilganda hosil yig'iladi. Saqlanadigan urug' 
namligi 12% dan yuqori bo'lm asligi talab qilinadi.
7. 11. QORA Z!RA
Q o ra zira soyabonguldoshlar - Umbelliferae oilasiga, C arum
carvi L. turiga mansub ikki yillik o'sim likdir. Birinchi yili o 'q
ildiz va barg dastasi rivojlanadi, ikkinchi yili meva hosil qiladi. 
G u lto 'p la m i soyabon, m evasida 2 ta u ru g ' b o 'la d i, 1000 ta 
m evasining vazni 2,3-2,5 g, mevasining tarkibida 4-7% moy bor. 
U ning tarkibiga uglevod kiradi, u likyor ishlab chiqarishda va 
parfum eriyada qo'llaniladi. Bundan tashqari, u ru g 'id a 14-16% 
texnik m oy mavjud. U ru g 'i zirav o r sifatida konserva ishlab 
chiqarishda va non yopishda qo'llaniladi. Qora zira asal beruvchi 
o'sim lik hisoblanadi.

---

Issiqlikka talabchan emas, sovuqqa chidamli. Birinchi yih 
barg dastasi davrida qishtaydi, namsevar va yorug'sevar o'simtik.
Kc;;.s7?;//is7; 
- arpabodiyon bilan bir xi), erta
bahorda keng qatorlab 45,60 sm ekiladi. Gektariga 4-5 mln dona 
urug' qadaladi. Ekish chuqurligi 2-3 sm.
E k in la rn i p a rv a rish lash d a q a to r orasiga ishlov beriladi, 
qatqaloq yo'qotiladi, ikkinchi yili erta bahorda b o ro na qilinadi. 
60% mevasi yetilganda hosil don kombaynlari bilan yig'iladi, 
saqlashda urug' namligi 12% dan oshmasligi lozim.