М. А.Ҳамроев она тилидан маърузалар


Сўз ўзгартирувчи қўшимчалар



Download 1,58 Mb.
bet31/149
Sana23.02.2022
Hajmi1,58 Mb.
#143462
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   149
Bog'liq
2 5249198115935750579

2. Сўз ўзгартирувчи қўшимчалар (айрим дарсликларда “алоқа- муносабат шакли қўшимчалари” дейилади (19; 18) гапда сўзларни бир-бирига боғлайдиган қўшимчалардир. Булар 3 турли бўлади: 1) келишик қўшимчалари: китобни, уйга, дафтарнинг. 2) эгалик қўшимчалари: мактабимиз, укам, боғи.
3) шахс-сон қўшим­чалари: едик, бордим, келдинг, юрасан.
3. Шакл ясовчи қўшимчалар (айрим дарсликларда «луғавий шакл қўшимчалари” дейилади (19; 19) ўзакка қўшилиб, маънони бир оз ўзгартирадиган, қўшимча маъно орттирадиган, лекин янги сўз ясамайдиган қўшимчалардир. Булар сўзларни бир-бирига боғлаш вазифасини бажармайди, балки кўплик (китоблар), кичрайтириш (уйча), эркалаш (қизалоқ), чегаралаш (уйгача), камлик (оқаринқирамоқ), кучайтириш (тепкиламоқ, чайқа), гумон (кимдир), даража (каттароқ) каби маъноларни ифодалайди,
Ўзбек тилида қўшимчаларнинг ўзакка қўшилиш тартиби, одатда, қуйидагича: Асос + сўз ясовчи қўшимчалар + луғавий шакл ясовчи қўшимчалар + сўз ўзгартувчи(синтактик шакл ясовчи) қўшимчалар: китоб+хон+лар+нинг.
Қўшимчалар тузилишига кўра 2 хил бўлади:
1. Содда қўшимчалар бошқа қўшимчаларга ажралмайди: ақлли.
2. Мураккаб қўшимчалар камида иккита қўшимчанинг қўшилишидан ҳосил бўлади: деҳқончилик, одамгарчилик, ёрдамлаш, отлан, уйдаги, юзлаб, бутунлай, очиқчасига, тортқила, хомлигича, тепкила, турткила, югургиламоқ, эзғиламоқ, акаларча.
Ўзакка сўз ясовчи қўшимча қўшилишидан ҳосил бўлган қисм негиз дейилади: пахтакорларга, гулзорда, билимлилар.
Шуни айтиш керакки, сўзнинг морфемик таркиби деганда унинг ўзак ва қўшимчалардан иборатлиги назарда тутилса, морфологик таркиби деганда сўзнинг негизи ва шакл ясовчи, сўз ўзгартувчи қўшимчалар назарда тутилади.



Download 1,58 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   149




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish