M. A. Yusupova San’atshunoslik iti direktori, Arxitektura doktori

(12x13 
m ), o 'rta si o ‘choqli x ona -
megaron
joylashgan. T o ‘rtta ustun o ‘rtasi tu tu n u ch u n ochiq shiftni tirab turibdi. 
Megaron atrofida koridorlar, om borxona, ham m orn va yashash u chu n 
xonalar joylashgan.
M egaronlarning tarxi uylarda ham qo'llanilgan. K o‘h n a Y uno niston da 
megaron turi turar-jo y uylariga xos bo'lgan. Bu tarxi to ‘g‘riburchakli ikki 
qiyali tom va ikki ustunli portik shaklida to r y o ‘lakli bino. Y unon uylari 
dahliz, xona va o ‘choqli zaldan iborat, tarxi nosim m etrik b o ‘ladi. Q irtish- 
langan toshli devor suvalar edi, shiftlari yog‘o ch d an bo'lg an. Shu asosda 
qadimgi Y unon ehrom lari shakllangan edi, keyinchalik «m um toz» (klassik) 
bo'lib qolgan. Egey m e ’m orchiligi polixrom iya (ko‘pranglilik)dan keng 
foydalangan: suvoqqa oq yoki qizil, tarzda o rd e r qism lari — qora, oxra, 
havorang b o ‘yoq ishlatilgan.
Qadimgi Y unon 
ilk davri 
tarixi (m .a w . X I—IX asr) 
Gomer davri 
deb 
nomlangan, chun ki o ‘sha davrni o ‘rganish uchun asosiy yozm a m anba 
G o m e rn in g
«Iliada» va «Odisseya» poem alari xizm at qilgan. Bu davrning 
roe’moriy yodgorliklaridan faqat vayronalar saqlangan. Egey m adaniyatini 
pom erning Y unonistonidan bilish m um kin: ilohlarga atab ehrom lar bag‘ish- 
angan. E hrom va uylarning poydevorlari qoya toshlard an, devorlari esa 
xomg‘ishtlardan, ayrim hollarda sinch devorlardan qurilgan. Bino shiftlari 
Я!уа tom lar bilan yopilgan, u lar tarzda fro n to n n i tashkil qilar edi.
M .a w . 
V III asrda ehrom larni qurish k o ‘payib ketdi. O ddiy ehrom
4aysidir ilohga bag‘ishlangan b o ‘lib, bir xona — naosdan iborat b o ‘lgan, u 
yerda sharqiy tarzdan tushayotgan quyosh sh u ’lasi ilohiy but-h ayk alin i
21

---

yoritib turgan. Y o ‘lak oldida qurbonlik u ch u n m ehrob joylashgan. H0i. 
lashgan q ah ram o n larg a bag 'ish lan g an g ero o n -eh ro m larig a 
kirish 
g :' 
to m o n g a «sharpalar shohligiga» qaratilgan edi.
E hrom turlari xilma-xil b o ‘lgan: 4, 6, 8 ustunli portikli yoki ikki у0Пт
yon joylashgan yon tarzlari oldinga chiq qan. K o‘pin ch a ehrom
bino]
bir (p eripter) yoki ikki (dipter) q ato r ustun lar bilan o'ralgan.
E hro m lar siyosiy, m adaniy, iqtisodiy aloqa m arkazlari b o ‘lib qolgj. 
O lim piyadagi Zevs ehrom i oldida m .a w . 766-yildan boshlab h a r 
to'rt ущ
O lim piya o ‘yinlari o ‘tkazilgan.
Y unon davri tarixi m .a w .V II—VI asrlarni o ‘z ichiga olgan va arxail 
deb n o m lan g an . Bu davrda Y unon q uldo rlik tu zim i va shahar-davl< 
(polis)lar paydo bo'lg an — u o ‘z a ’zolariga yer va qullarni, shaxsiy 
huquqij
ta ’m inlagan, fuqarolar jam iyatining m ustahkam iqtisodiy va siyosiy marka; 
hisoblangan. Qadim gi yunonlar o ‘zlarini ellinlar, o ‘zining yurtini esa Ellad 
deb ataganlar.
Arxaik davrida m ahobatli inshootlar toshdan, asosan,