M. A. Yusupova San’atshunoslik iti direktori, Arxitektura doktori

Yangi 
paydo b o ‘lgan m e ’m oriy 
«modern» uslubi 
o ‘tgan davr m e ’m o r­
chiligi 
m erosidan olingan eklektikaga qarshi reaksiya sifatida vujudga keldi. 
Modern 
uslubiga xos sifatlari: m e ’m oriy-tarxiy va bezaklar m asalalarini 
kompleks 
yechim iga intilish, serhasham lik, bam isoli tirik tabiatning ritm ini 
takrorlovchi 
singan «oquvchan» shakl va chiziqlar; uslublashtirilgan — 
° ‘simlik 
naqshlarining, bezaklarining (nilufar, gulsapsar, orxideyalar) us- 
tunligi; tarz 
va interyerlarning ranglar jilosi xiraligidan iborat.
Peterburgdagi 
m odern binolari orasida eng xarakterlisi — K am en no - 
ostrovskiy 
xiyobonidagi darom adli uylarning karniz va fron to n larin in g
oquvchan 
chiziqlari, turli shakl va hajm dagi derazalaridir. Moskva m e’m o r­
chiligida 
m od ern uslubi sifatlari eng aniq F .S hextel (1859— 1926-yil) 
asarlarida 
nam oyo n b o ‘ldi: sobiq Ryabushkinskiy d an g ‘illam a uyi (1900- 
У‘1), hozirgi 
M .G orkiy kvartira-m uzeyi (44-rasm ) kirish peshtoqlari sudra- 
|Uvchan, 
k o ‘ptarxli, uyg‘unligi u m u m an buzilgan, asim m etriyali bino. 
Uyning 
kom pozitsiyasi j o ‘shqin, uning rivojini bino atrofini aylanganda 
4abul qilish 
m um kin. M ustahkam tekis tem ir karnizlar o ‘rniga q aram a- 
4arshi deraza 
panjaralar, t o ‘siqlar, aksariyati erkin bajarilgan.
61

---

Yangi me’m oriy s h a k lla m i izlanish bilan bir qatorda o'tg an davr m e’mor- 
chiligini o'rganish dLavom etgan. XX asrning boshlarida rus madaniyatini -
uning o ‘tm ishida m a ju s iy lik k a qiziq ish, tu b d a n o ‘rganish xos. Milliy 
rom antizm t a r a f d o r la r i neorus uslubidagi retrospektiv (o ‘tm ishga nazar 
tashlash) rejasiga y u jz la n ib , qadimgi Rus m e’morchiligi (M oskvadagi Qozon 
vokzali, 1914—191S> -y il, A.Shusev) shakl va qismlarini q o ‘llaganlar. Boshqa 
retrospektivchilar o ‘zlarining g'oyalarini orderli uslub shakllarida ifoda 
etganlar, yoki I t a l i y a U yg‘onishiga (M oskvadagi Tarasov uyi, 1912-yil,
I.Joltovskiy), yoki X V I I I —XIX asr a n ’anaviy rus klassik m e’morchiligiga 
(Peterburgdagi A b a m e lik -L a z a re v uyi, 1912-yil, I.Fom in) yuzlanib kelganlar.
N A ZO R A T SA V O LLA R I
1. 
Ilk rus m e 'm o r c h U d к xususiyatlari qanday?
2. 
Kiyev m e’m o r c h i l i ^ i n i aytib bering.
3. 
Sofiya ib o d atx o n a srl m e ’m o rch ilik tizim i qan d ay ?
4. 
Zakom ar nima?
5. 
Rossiyaning « O ltin
halqa» m ajm uasiga qaysi sh a h a rla r kiradi?
6. 
V ladim ir-Suzdal m t e ’m o rch ilik rivoji xosiyatlari qanday?
7. 
Novgorod m e’m o r c r h ilig in i so ‘zlab bering.
8. 
Pskov m e’m o rch ilifcc xususiyatlari n im ad a?
9. 
Moskva me’m o r c h i j t i k xususiyatlari qanday?
10. Moskva Kremli m e ^ m o r c h i li k m ajm uasini t a ’riflang.
44-rasm.