M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova


-§. Sifatlarning otlashishi



Download 1,05 Mb.
bet87/274
Sana07.11.2022
Hajmi1,05 Mb.
#861701
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   274
Bog'liq
M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

4 -§. Sifatlarning otlashishi


Sifat turkumidagi so`zlar ba`zan ot turkumidagi so`zlarning ma`nosini ifodalab, uning vazifasini bajarib kelishi mumkin. Bunda sifat o`zining leksik va grammatik ma`nosini yo`qotib, predmetlik ma`nosini ifodalaydi. Gapda sifat bog`lanib kelayotgan otning tushib qolishi natijasida sifat uning predmetlik ma`nosini ham, morfologik belgisini ham, sintaktik vazifasini ham o`z ustiga oladi. Misol: Yaxshi topib gapiradi, yomon qopib gapiradi gapida yaxshi, yomon sifatlari tushib qolgan, kim? so`rog`iga javob bo`lgan, bosh kelishikdagi, ega vazivasidagi ot (odam) vazifasini bajargan. Odam oti gapda tushib qolgani tufayli yaxshi, yomon sifatlari otlashishgan. Bu hodisa gap tarkibida yuz bergan. Bunga nutqning ixchamlikka intilishi sabab bo`ladi. Sifatlarga oid so`zlarning hammasi ham otlashavermaydi. Asosan belgi-xususiyat bildiruvchi sifatlar, kishilarning laqabini bildiruvchi (tajang, maymoq, cho`tir, daroz) sifatlar, hayvonlarning tusini bildiruvchi (saman, to`riq, bo`z, qashqa) sifatlari otlashadi.


Otlashgan sifatlar aniqlovchilik vazifasidan chiqib, otga xos ega, kesim, to`ldiruvchi, qaratqich aniqlovchi, undalma vazifasini bajaradi. Misol: Aqlsizlar gap bermaydi otasiga. (A.Po`lat) Mard bo`lgandan keyin yomonni ham yaxshilik bilan engar ekan. (P.Kodirov) Yaxshining so`zi qaymoq, yomonning so`zi to`qmoq. (Maqol) Yaxshilar, uni eslang!


    1. §. Sifatlarning yasalishi


Sifatlar quyidagicha yasaladi: 1. Sifat yasovchi qo`shimchalar bilan. 2. So`zlarni qo`shish bilan.



  1. So`zlarni takrorlash bilan.

    1. Sifat yasovchi qo`shimchalar quyidagilardir:

  1. otdan sifat yasovchi qo`shimchalar:

-li: rasmli kitob, kuchli shamol
-dor: aybdor, vafodor
ba-: badavlat, baquvvat ser-: serhosil olma.

Download 1,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   274




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish