M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

2 -§. Sifat darajalari

Predmetlardagi bir xil belgini miqdorga ko`ra nisbatlab farqlash hodisasi sifat darajasi deyiladi. Sifatlarda uch xil daraja bor:

1. 
   Oddiy daraja. Predmetning belgisi boshqa predmetdagi xudi shunday belgiga qiyos qilinmasa, oddiy darajadagi sifat deyiladi. Oddiy darajadagi sifat belgining me`yorida ekanini ko`rsatadi va u maxsus ko`rsatkichga ega bo`lmaydi: go`zal tabiat, shirin qovun, keng hovli.
   
2. 
   Qiyosiy daraja. Predmet belgisining boshqa predmetdagi xudi shunday belgidan ortiq yoki kam ekanligining ifodalaydigan sifatlar qiyosiy darajadagi sifat deyiladi. Qiyosiy daraja quyidagi usullar bilan hosil qilinadi:
   

1. 
   morfologik usul. Oddiy darajadagi sifatga –roq affiksini qo`shish yordamida yasaladi. Bunda gap mazmunidan chog`ishtirish, qiyoslash ma`nosi anglashilib turadi. Misol: Shu lahzada unga Farhod har vaqtdagidan donoroq va hatto savlatliroq ko`rinib ketdi. Donoroq, savlatliroq sifatlaridan oldin kelgan chiqish kelishigidagi so`z (har vaqtdagidan) qiyoslash mazmun munosabatini ifodalayapti. O`shandan buyon halol dehqonchilik qiladi; o`rtadan ko`ra pastroq...
   

xo`jaligi bor. (A.Qahhor). Bu misolda pastroq so`zi belgining kamligi bildiryapti, qiyoslash ma`nosini o`rtadan ko`ra so`zlari ifodalayapti.

2. 
   leksik usul. Qiyosiy darajadagi sifat oldidan sal, picha, och, bir oz, xiyol, aytarli
   

so`zlarini keltirish bilan hosil qilinadi: sal baland, bir oz baland,

3. 
   leksik-morfologik usul: picha kattaroq, xiyol achchiqroq.
   
4. 
   fonetik usul. Unlilar cho`zib, undoshlar esa ikkilantirilib aytiladi: balaand, chuquur, tekkis kabi.
   

3.