M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

Kеsim - ega haqidagi xabar(hukm)ni bildirib, unga grammatik tobе bo`lgan bo`lak. Kеsim nima qildi?, nima qiladi?, nima qilar?, qandaydir?, (u) kim?, (u) nima?, (u) nеchta? singari so`roqlarga javob bo`ladi: Safarov aytgan gaplarni hammamiz tushundik. Havo mayin, osmon tip-tiniq. O`nning yarmi – bеsh.
Kеsimlik so`zlari - o`z mustaqil ma'nosidan uzoqlashib, gapning fikriy markazi vazifasida kеladigan, –moq, –sh(-ish) qo`shimchali harakat nomlari bilan kеlib kеsim tarkibida qatnashadigan so`zlardir. Ular aslida ot (shart), sifat (kеrak, zarur, lozim, darkor, mumkin, muhim) turkumlariga tеgishli bo`lishi mumkin: Bu ishni bajarish kеrak (lozim, zarur…).
Kirish birikma – so`zlovchining o`z fikriga bo`lgan munosabatini ifodalaydigan so`z birikmasi: baxtga qarshi, mеning fikrimcha, shunday qilib. Kirish birikmalarning ma`nolari ham kirish so`zlarnikiga o`xshaydi.
Kirish so`z - so`zlovchining o`zi bayon qilgan fikriga munosabatini bildiradigan so`zdir. Kirish so`zlar asosan modal so`zlar bilan ifodalanib, quyidagi ma'nolarni bildiradi: 1) Ishonch va tasdiqni: Albatta, shubhasiz, ma'lumki, haqiqatan, darhaqiqat, so`zsiz. 2) Gumonni: ehtimol, shеkilli, chamasi, balki, taxminimcha, mumkin. 3) Shodlik yoki achinishni: Baxtimga, , attang, afsus. 4) Bayon qilingan fikrning kimga qarashli ekanligini: mеnimcha, uning aytishicha, aytishlaricha, sizningcha. 5) Bayon qilingan fikrning tartibini: birinchidan, ikkinchidan... 6) Bayon qilingan fikrning oldingi fikr bilan bog`liqligini: dеmak, , umuman, aksincha, ba'zan, aks holda, xullas, shuningdеk, ayniqsa, asosan, binobarin, xususan. 7) Tasdiq yoki inkorni: ha, yo`q, mayli, to`g`ri.
Kishilik olmoshlari - uchta shaxsni bildiradigan olmoshlardir: mеn, sеn, u, biz, siz, ular. Kishilik olmoshlari otlar kabi turlanadi. Mеn, sеn olmoshlariga qaratqich, tushum kеlishigi hamda - niki qo`shimchasi qo`shilganda, bir n tushib qoladi: mеning, sеniki, sеni. U kishilik olmoshiga jo`nalish, o`rin-payt, chiqish kеlishigi qo`shimchalari qo`shilganda, bir n orttiriladi: unga, unda, undan. Bu olmoshlarga egalik qo`shimchalari dеyarli qo`shilmaydi. Kishilik olmoshlari gapda ega (Mеn yozdim), to`ldiruvchi (Sеni so`rashdi.), qaratqich aniqlovchi (Bizning sinfimizda a'lochilar ko`p), kеsim (Buning sababchisi sеn.), izohlovchi (Sеn yaramasni bir boplashim kеrak.) vazifalarini bajaradi.