M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

O`rganish obyektining hajmiga ko`ra ikki turga bo`linadi:

1. 
   Umumiy leksikologiya dunyodagi barcha tillarning lug`at trkibini tekshiradi.
   
2. 
   Xususiy leksikologiya ma`lum bir tilning lug`at tarkibini o`rganadi va lug`at tarkibini
   

qay holatda o`rganishiga qarab ikki turga bo`linadi:

1. 
   tavsifiy leksikologiya ma`lum bir tilning lug`at tarkibini statik (turg`un) holatda, ya`ni uning tarixiy taraqqiyoti bilan bog`lanmagan holatda o`rganadi. Bu yana sinxronik (yun. sin – “birga”, chronos – “vaqt” degani) leksikologiya deb ham ataladi.
   
2. 
   tarixiy leksikologiya ma`lum bir tilning lug`at tarkibini dinamik (harakatli) holatda, ya`ni uning tarixiy taraqqiyoti bilan bog`langan holatda o`rganadi. Bu esa diaxronik (yun. dia– “orqali”, chronos – “vaqt” degani) leksikologiya deb ham ataladi²¹.
   

Leksikologiya quyidagi vazifalarni bajaradi:

1. 
   Tilning lug`at tarkibini ma`no jihatidan tavsiflaydi.
   
2. 
   Lug`at tarkibidagi so`zlarni kelib chiqishi jihatidan tavsiflaydi.
   
3. 
   Tilning lug`at tarkibini ijtimoiy guruhlar qo`llashi jihatidan tavsiflaydi.
   
4. 
   Tilning lug`at tarkibini faolligi yoki nofaolligi jihatidan tavsiflaydi.
   
5. 
   Tilning lug`at tarkibini hissiy-ta`siriy bo`yoqdorligi jihatidan tavsiflaydi.
   
6. 
   Tilning lug`at tarkibidagi ajralmas birikmalar – frazeologik birikmalarni ma`no va tarkib jihatdan tavsiflaydi.
   

Quyida ana shu vazifalarni batafsil ko`rib chiqamiz.

O`ZBEK TILI LUG`AT TARKIBINING MA`NO JIHATIDAN TAVSIFI

1-§. So`z va leksema munosabati
Tilshunoslikda so`zning markaziy birlik ekanligi haqida yuqorida aytib o`tgan edik. Bunda muayyan tilning lug`at tarkibiga kiruvchi barcha so`zlar nazarda tutiladi. Lug`at tarkibidagi so`zlarni ikkita katta guruhga bo`lish mumkin:

1.