M. A. Hamrayev d. A. Muhamedova d. X. Shodmonqulova

4 -§. Sonlarning otlashishi

Gapda otning so`rog`iga javob bo`ladigan va ot kabi ko`plik, egalik, kelishik shakllarida kela oladigan son otlashgan son hisoblanadi: Bеshga, uchni, ikkimiz, ikkinchilar. Otlashgan sonlar xuddi otlar kabi ega, ot–kesim, to`ldiruvchi, qaratqich aniqlovchi va hol vazifalarini bajaradi: Besh

–o`nning yarmi. Beshni uchga qo‘shsa, sakkiz bo‘ladi. Imtihonlar yibirmanchida bo‘ladi.

5 -§. Sonlarning tuzilish jihatdan turlari

Sonlar tuzilish jihatdan quyidagi turlarga bo`linadi:

1. 
   Sodda sonlar bir o`zakdan iborat bo`ladi: bir, uch.
   
2. 
   Qo`shma sonlar ikki yoki undan ortiq sonning birga yozilishidan tuziladi: o`n uch, bir yuzo`n sakkiz.
   
3. 
   Juft sonlar ikkita turli o`zakning juftlashishidan tuziladi: bеsh-olti, yеtti-sakkiz, o`n bеsh-o‘n olti.
   
4. 
   Takroriy sonlar bir o`zakning takrorlanishidan tuziladi: ikki-ikki, to‘rtta-to‘rtta,o`nta- o‘nta.
   

Juft va takroriy sonlar chiziqcha bilan yoziladi.

Son tahlili namunasi

So`rog`i. Butun yoki kasrligi. Ma`no turi. Hisob so`zi bor-yo`qligi.

Otlashgan yoki otlashmaganligi. Tuzilish turi. Gapdagi sintaktik vazifasi.

Takrorlash uchun savollar

1. 
   Qanday so`zlarga son deyiladi?
   
2. 
   Sonning nomini bildiradigan sonlar qanday qo`shimchalarni olishi mumkin?
   
3. 
   Narsa-buyumlarning son-sanoјini bildiradigan sonlarni so`zlarga boјlab 5 ta misol keltiring.
   
4. 
   Sonlar qanday raqamlar bilan ifodalanadi?
   
5. 
   Nutqimizda tez-tez qo`llanadigan 23 ta sodda sonni birma-bir sanang.
   
6. 
   Eskirgan sonlarga misol keltiring.
   
7. 
   Butun va kasr sonlarning o`zaro farqini tushuntiring.
   
8. 
   Kasr sonning turlari haqida gapiring.
   
9. 
   Aralash sonlar haqida gapiring.
   
10. 
    Miqdor sonlar haqida gapiring.
    
11. 
    Hisob so`zlarining ma`no guruhlari haqida gapiring. 12.“Bir” so`zining qanday ma`nolari bor?
    

13. 
    Dona va tartib sonlar haqida gapiring.
    
14. 
    CHama sonlar qanday hosil qilinadi?
    
15. 
    Jamlovchi sonlar qanday hosil qilinadi?
    
16. 
    Taqsim sonlar qanday hosil qilinadi?
    
17. 
    Ot, sifat turkumidan yasalgan sonlarga 4 ta misol keltiring.
    
18. 
    Otlashgan sonlar qanday qo`shimchalarni oladi?
    
19. 
    Sonlarning tuzilish jihatdan turlari haqida gapiring.
    
20. 
    “Beshtacha kitob” birikmasidagi sonni yoddan to`liq tahlil qilib bering. 21. Omonimlik xususiyatiga ega bo`lgan sonlar haqida gapiring.
    

22. 
    Sinonimlik xususiyatiga ega bo`lgan sonlar haqida gapiring .