Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

 Даромадларни музлатиш
– аҳоли пул даромадларининг 
ўсишини секинлаштириш ёки тўхтатиб қўйишга қаратилган 
сиёсат ҳамда қўлланиладиган чора-тадбирлар мажмуи. Бунда 
икки мақсад кўзланади: 1) пулнинг бозор муомаласига 
тушишини сусайтириш орқали инфляцияга қарши туриш; 2) 
аҳоли 
даромадини 
ўстирмай 
давлат, 
корхоналар 
даромадларини ошириб қўшимча жамғарма ҳосил қилиш ва 
шу йўл билан инвестиция учун имкон бериб, иқтисодий 
ўсишни таъминлаш. 
Дауэс плани – 
1924 йилда қабул қилинган бўлиб, Чикаго 
банклари директори Ч.Дауэс (Морган банки билан чамбарчас 
боғлиқ) томонидан ишлаб чиқилган режадир. Биринчи Жаҳон 
урушидан кейинги йилларда Германияга ғолиб давлатлар 
(Англия, Франция ва бошқалар) томонидан юкланган ҳарбий 
товонни (репарацион тўлов) енгиллаштириш ва шу йўл билан 
Германия иқтисодиётини тиклашдир. Режага кўра, Ғарбий 
Европанинг етакчи давлатлари 200 млн. Долларли (унинг 110 
млн. АҚШники) халқаро заём берган бўлиб. Бу ёрдам биринчи 
галда мамлакатнинг оғир саноатини ривожлантиришга 
қаратилган эди.

---

- 97 - 
 Даъво
- даъво қўзғатувчининг талаби. Корхоналар уларга 
қарздорларга (дебиторларга) ўз вақтида тўланмаган қарзлик 
суммалар учун даъво қўзғатишлари лозим. Даъво моддий 
зарар келтирганларга нисбатан асосли равишда қўзға-тилиши 
зарур.
 Дебет (лот. “debet” - у мажбур, қарздор)
- бухгалтерия 
ҳисобининг бир қисми. Актив счетларнинг дебетига 
суммаларнинг кўпайиши ёзилса, пассив счетларда эса, 
сумманинг камайиши ёзилади. Ҳисоблашиш счетларининг 
дебетида эса, бошқа корхона ва шахсларнинг шу корхонага 
қарзлари акс эттирилади ва дебеторлик қарзлари дейилади. 
Дебет қолдиқлари эса, актив ва актив-пассив счетларда 
бўлади. 
Дебет, кирим (лот.—қарздор) 
- икки томонлама 
жадвалга эга бўлган бухгалтерия счётининг чап томони. Пул 
маблағлари ва мол заҳираларини қайд қилиш учун 
ишлатиладиган счётларнинг дебет томонида ҳисобга 
олинаётган бойликнинг ҳақиқий суммаси ва ҳap ой мобайнида 
қанчадан келиб тушганлиги кўрсатилади. Маблағларнинг 
манбалари, ҳаракати ва ҳолатини қайд қилувчи счётларнинг 
дебет томонида эса ўша манбаларнинг камайишини акс 
эттирувчи хўжалик жараёнлари ёзилади. 
 Дебет - нота -
икки томоннинг ўзаро ҳисоб - китоблари 
пайтида “хабарнома” сифатида фойдаланиладиган ҳужжат. 
Дебет - нота
жўнатаётган томон бирон - бир мажбурият 
бўйича тўлов муддати келганлигини тасдиқлаб, белгиланган 
тўлов суммасини талаб қилади. 
Дебет - нота
олган томон 
тўловга қарши бўлмаса, розилиги сифатида кредит - нота 
юборади.