- 92 -
хусусийлаштириш жараёнлари шартли равишда ўзаро боғлиқ
уч босқичга бўлинади. Дастлабки,
биринчи боскич
“
кичик
хусусийлаштириш” даври деб номланди ва 1992 - 1993
йилларда амалга оширилди. Унда аҳоли
яшайдиган давлатга
тегишли уй-жойлар, савдо, маиший хизматлар кўрсатиш,
дорихона ва шу каби 53,9 мингта майда давлат корхоналари
хусусийлаштирилди. Уларнинг негизида 28,8 мингдан ортиқ
нодавлат
корхоналари
ташкил
этилди.
Бу
даврда
хусусийлаштириш жараёнини тартибга солувчи меъёрий -
ҳуқуқий базани ҳамда ушбу жараённи амалга ошириш
механизмларини такомиллаштиришга асос бўлди. Шунингдек,
бу даврда давлат мулкини бошқариш ҳамда хусусийлаштириш
дастурларини ишлаб чиқиш ва
унинг ижросини таъминловчи
институтлар ташкил этилди. Хусусийлаштиришнинг кейинги -
иккинчи босқичи
“оммавий хусусийлаштириш” даври деб ном
олди ва у 1994 - 1998 йилларни ўз ичига олади. Бу даврда
машинасозлик, енгил ва озиқ-овқат саноати, қурилиш,
автомобиль транспорти, агросаноат комплекси ва бошқа
тармоқларнинг ўрта ва йирик корхоналари очиқ акциядорлик
жамиятларига айлантирилди ва хусусийлаштирилди. Шу
билан бир вақтнинг ўзида қимматли қоғозлар, кўчмас мулк
бозорларини шакллантириш бошланди. Бундан асосий мақсад
хусусийлаштириш жараёнига аҳолининг кенг қатламлари
ҳамда чет эл сармояларини жалб этиш ва шу орқали
мамлакатимиз иқтисодиётининг
нодавлат секторини жадал
ривожлантиришни таъминлаш бўлди. Ушбу босқичда 21361
хусусийлаштирилган давлат корхоналари негизида 5747 та
очиқ акциядорлик жамиятлари, 3903 та масъулияти чекланган
жамият ва 11711 та хусусий мулкчиликнинг бошқа шаклидаги
корхоналар ташкил этилди. Хусусийлаштиришнинг
учинчи
босқичи
1999 йилдан бошланиб ҳозирги кунгача давом
этмоқда. Бу босқич “якка тартибда хусусийлаштириш” даври
ҳисобланади. Хусусийлаштиришнинг
ушбу даври аввалги
босқичлардан бир қатор жиҳатлари билан фарқ қилади.
Биринчидан, ушбу даврда иқтисодиётнинг ёнилғи -
- 93 -
энергетика, металлургия, кимё, темир йўл транспорти ва шу
каби бошқа стратегик тармоқларнинг йирик корхоналарини
чет эл инвестицияларини кенг жалб этган ҳолда якка
лойиҳалар
асосида
хусусийлаштиришга
киришилди.
Иккинчидан,
илгари
хусусийлаштирилган
корхоналар
негизида ташкил этилган очиқ
акциядорлик жамиятларидаги
жойлаштирилмаган, шу жумладан, давлатга тегишли акциялар
пакетлари ҳамда айрим корхоналарни бутунлай ёки улар
мулкининг бир бўлагини биржа ёки биржадан ташқаридаги
бозорларда турли ёндашувлар ва усулларни қўллаш асосида
сотиш йўлга қўйилди. Учинчидан, иқтисодий ночор, зарар
билан ишловчи ҳамда истиқболсиз
корхоналар ва улар
мулкидаги давлат улушлари нол қиймат билан чет эл ёки
мамлакатимиз
сармоядорларига
инвестиция
киритиш
ҳисобига бепул бериш тартиби жорий этилди ва амалга
оширилмоқда.
Do'stlaringiz bilan baham: