Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

 Ўртача маҳсулот - 
жалб қилинган ҳар бир ишчи кучи ёки 
капиталнинг бир бирлигига тўғри келадиган маҳсулотга 
айтилади. Бу эса умумий маҳсулот миқдорини умумий омил 
(ишчи кучи ёки капитал) миқдорига бўлиш йўли билан 
аниқланади. ЎМ = М/И. (ёки К). 
 Ўсимликчилик ялпи маҳсулоти
- ўсимликларга ишлов 
бериш, парвариш қилиш натижасида етиштирилган маҳсулот 
миқдори. 
Ўтиш даври
– бир иқтисодий тизимдан бошқасига, 
мавжуд иқтисодий муносабатлардан бутунлай бошқа янги 
иқтисодий муносабатларга ўтиш тақозо қилинадиган даврдир.
 
 Ўткинчи жамият - б
у босқич марказлашган давлатнинг 
вужудга 
келиши, 
ижтимоий 
меҳнат 
тақсимотининг 
чуқурлашуви, ҳунармандчилик ҳамда тадбиркорликнинг 
вужудга келиши билан тавсифланади. Жамғариш бошланади, 
у ўз ўрнига эга бўлади.
 
Қ 
Қадриятлар
–
 
бу шахс, жамият, синф, ижтимоий 
гуруҳнинг ҳаёт ва ишнинг асосий ва муҳим мақсадлари 
тўғрисидаги, шунингдек, ана шу мақсадларга эришишнинг 
асосий воситалари ҳақидаги тасаввурларидир
. 
Бирлашган 
Миллатлар 
Ташкилотининг 
Мингйиллик 
ривожланиш 
декларациясида 21 - асрда халқаро муносабатлар учун асосий 
қадриятлар ҳал қилувчи аҳамиятга эга бўлиши кўрсатилган. 

---

- 421 - 
Мазкур қадриятларга қуйидагилар тааллуқлидир: 1
. Эркинлик
. 
Эркак ва аёллар очлик ва зўравонлик қўрқуви, зулм ва 
адолатсизликдан ҳоли бўлган, инсон учун муносиб 
шароитларда яшаш ва болаларини тарбиялаш ҳуқуқига эгадир. 
Халқнинг кенг иштироки ва иродасига асосланган 
бошқарувнинг демократик шакли бу ҳуқуқларнинг энг яхши 
кафолати ҳисобланади. 2. 
Тенглик
. Бирорта ҳам одам, бирорта 
ҳам мамлакат ривожланиш неъматларидан фойдаланиш 
имкониятларидан маҳрум қилинмаслиги керак. Эркаклар ва 
аёллар 
ҳуқуқлари 
ва 
имкониятларининг 
тенглиги 
кафолатланиши зарур. 3. 
Бирдамлик
. Глобал муаммолар 
тенглик ва ижтимоий адолатнинг асосий принципларига 
мувофиқ чиқимлар ва маъсулиятни адолатли тақсимлаш 
асосида ҳал этилиши керак. Азоб чекаётганлар ёки энг 
ноқулай шароитга тушиб қолганлар энг қулай вазиятда 
бўлганлардан ёрдам олиш имкониятига эга бўлишлари керак. 
4. 
Сабр - тоқатлилик
. Динлар. маданиятлар ва тиллар хилма-
хиллигига қарамасдан одамлар бир - бирларини ҳурмат 
қилишлари керак.Жамиятлар доирасида ва жамиятлар 
ўртасидаги тафовут қўрқитишга ҳам, таъқиб қилишга ҳам асос 
бўлмаслиги зарур, балки бу турфаликка инсониятнинг энг 
қимматли бойлиги сифатида ёндашилиши зарур. Жаҳон 
маданияти ҳамда барча цивилизациялар ўртасидаги мулоқот 
фаол рағбатлантириб борилиши керак. 5. 
Табиатга ҳурмат. 
Барқарор ривожланиш қоидаларига мувофиқ барча тирик 
мавжудот ва табиий ресурсларни муҳофаза қилиш ҳамда 
улардан оқилона фойдаланиш негизига эҳтиёткорлик 
қўйилиши лозим. Фақат шу йўл билангина бизга табиат 
томонидан инъом этилган улкан бойликларни келгуси 
авлодлар учун сақлаб қолишмумкин. 6. 
Умумий мажбурият
. 
Глобал иқтисодий ва ижтимоий ривожланишни бошқариш, 
шунингдек, халқаро тинчлик ва хавфсизликка таҳдидларни 
бартараф этиш бўйича масъулият жаҳон халқлари ўртасида 
тақсимланиши ҳамда кўп томонламалик асосида амалга 
оширилиши зарур. Мазкур ишда жаҳондаги энг универсал ва 

---

- 422 - 
энг ваколатли ташкилот ҳисобланган Бирлашган Миллатлар 
Ташкилоти марказий роль ўйнаши лозим.