Луғат. Тузувчилар: Абулқосимов Ҳ. П., Абулқосимов М.Ҳ

 
 Сертификат 
- масъул идоралар томонидан маҳсулотни 
экспертиза қилиш асосида берилувчи, маҳсулот сифатини 
белгиловчи ҳужжат. 
Сертификат
(франц. - тасдиқлайман, 
гувоҳлик бераман) - у ёки бу фактни тасдиқловчи ҳужжат. 
Ташқи савдо сертификатининг қуйидаги турлари мавжуд: 1) 
ваколатли идоралар томонидан бериладиган ва товарнинг 
сифатини тасдиқловчи ҳужжат (қаранг: Сифат сертификати); 
2) экспортчи мамлакат божхонаси томонидан тасдиқланган ва 
товарнинг айнан қайси мамлакатдан экспорт қилинганлигини 
кўрсатувчи келиб чиқиш сертификати; 3) суғурта шартномаси 
шартларини ўзида мужассамлаштирган ва суғурта полиси 
ўрнини босувчи суғурта сертификати. Мамлакат ичида 
сертификат давлат заёми облигациясининг махсус тури, қарзга 
пул берганлик ҳақидаги гувоҳнома. 
Суғурта сертификати
- 
суғурта қилинганлиги ва суғурта полиси берилганлигини 
тасдиқловчи суғурта идораси томонидан берилган ҳужжат. 
Товарлар бош полис шартларига мувофиқ суғурталанган 
ҳолларда мавжуд юкларга С. с. берилади. Суғурта 

---

- 309 - 
қилдирувчининг талабига кўра С. с. суғурта полисига 
алмаштирилиши мумкин. Чунки кўпгина мамлакатларнинг 
суд қонунчилиги фақат суғурта полисини тан олади. 
Қабул 
қилиш ҳақидаги сертификат 
- ижарачининг маълум бир 
жиҳозни ижарага олганлигини тасдиқловчи ҳужжат. Томонлар 
олди-берди ҳақида, жиҳозни жўнатиш муддатини анча олдин 
белгилаб, шартнома тузган бўлсалар қабул қилиш ҳақида 
сертификат берилади. Бу сертификатда жиҳозни ишлаб 
чиқарган корхона, жиҳознинг баҳоси, тартиб рақами, турган 
жойи ва бошқа маълумотлар кўрсатилади. 
Сиёсий иқтисод
грекча сўздан олинган бўлиб «политико» 
– ижтимоий, «ойкос» - уй, уй хўжалиги, «номос» – қонун, 
яъни уй ёки ижтимоий хўжалик қонунлари деган маънони 
билдиради. 1575 - 1621 йилларда яшаб ўтган француз 
иқтисодчиси Антуан Монкретен биринчи марта «Сиёсий 
иқтисод трактати» (1615 й.) номли илмий асар ёзиб, бу фанни 
мамлакат миқёсида иқтисодиётни бошқариш фани сифатида 
асослади. Кейинчалик классик иқтисодчилар бу фикрни 
тасдиқлаб, сиёсий иқтисод кенг маънода моддий ҳаётий 
воситаларни ишлаб чиқариш ва айирбошлашни бошқарувчи 
қонунлар тўғрисидаги фандир деб кўрсатади.
 Синдикат
– бир тармоқ тадбиркорлари томонидан 
ортиқча рақобатни бартараф қилиш, барқарор фойда олиш 
мақсадида маҳсулот сотишнинг бирлаштирилиши
. Синдикат
 – 
монополистик бирлашманинг картелга нисбатан юқорироқ 
шакли, бир ҳил оммавий маҳсулот ишлаб чиқарувчи 
корхоналарнинг бирлашмаси. Унда иштирок қилувчилар 
мустақилликка эга бўлишади, бироқ ишлаб чиқарилган 
маҳсулот бирлашманинг маҳсулоти сифатида сотилади. 
Синергетика (
юнонча “synergetikos” - "ҳамдўстлик”, 
“ҳамкорлик”) чизиқли бўлмаган динамик моделларни қуриш 
ва тадқиқ этиш соҳасида ва бошқа турли соҳаларда мураккаб 
тизимларнинг ривожланиш ва ўзини - ўзи ташкил этиш 
умумий принципларини аниқлашга қаратилган ёндашувдир. 
Иқтисодий 
назарияда 
синергетик 
ёндашув 
мураккаб 

---

- 310 - 
тизимларни ўз - ўзини ташкил қилиш ғоясига асосланади. 
Синергетикада бошқарувчи параметрлар тизимини тўғридан – 
тўғри бошқармайди, балки таъсир ўтказиш орқали унинг ички 
ўзини - ўзи ташкил қилиш механизмларини ишга тушириш 
имкониятини излайди.