“Loyiha” (project) so'zi lotincha projacere – biror narsani oldinga siljitish (pro-oldindan; jacere – oldinga siljish, oldinga siljish) dan kelib chiqqan. Loyiha - bu noyob mahsulotlar, xizmatlar yoki natijalarni yaratish uchun mo'ljallangan vaqtinchalik korxona. Loyiha - umumiy maqsadlar bilan birlashtirilgan va ma'lum bir muddatga ega bo'lgan tadbirlar yoki vazifalar to'plami. Loyihaning asosiy maqsadi yangi xizmat yoki mahsulotni yaratish va boshqa natijalarga erishish bo'lishi mumkin Agar faoliyat ikkita xususiyatga mos keladigan bo'lsa, uni loyiha deb atash mumkin.
Loyihani boshqarish tushunchasi haqida ma’lumot bering
Loyihani boshqarish - bu kompaniya ichidagi ishni maqsad va vazifalarga eng yaxshi erishish, byudjetni qondirish, loyiha uchun belgilangan muddatlar va boshqa talablarga javob beradigan tarzda tashkil etish usuli. Loyihani boshqarish - muammolarni hal qilish va loyihaning maqsadlariga erishish bo'yicha faoliyat. Loyihani boshqarish - bu o'z-o'zidan "kasb". Loyihalarni boshqarish moslashuvchan ishlashni, sodir bo'layotgan voqealarga faol munosabatda bo'lishni va erishilgan natijani doimo yodda tutishni anglatadi. Xuddi duradgor yoki elektrikchida ham bor loyiha menejeri, uning shaxsiy tajribasi va fazilatlaridan tashqari, uning vazifasini bajarish uchun "asboblar qutisi" kerak.
Loyihalarni boshqarishning zamonaviy usullari haqida ma’lumot bering
Loyihalarni boshqarishning zamonaviy usullari AQShda XX asrning 50-yillari oxirida ishlab chiqilgan ishlarni tartiblashtirish va tarmoqli rejalashtirish usullariga asoslangan.
Loyiha ishtirokchilari haqida ma’lumot bering
Loyiha ishtirokchilari - loyihani amalga oshirishda bevosita ishtirok etuvchi yoki loyihani amalga oshirish jarayonida manfaatlariga daxldor bo‘lishi mumkin bo‘lgan jismoniy va/yoki yuridik shaxslar.
Loyihada ishtirok etish darajasiga ko'ra ishtirokchilarning uchta guruhini ajratish mumkin:
asosiy guruh - loyihani bir-biri bilan yaqin aloqada amalga oshirish uchun bevosita ishlaydigan mutaxassislar va tashkilotlar guruhi;
kengaytirilgan jamoa - asosiy guruhga qaraganda kengroq, asosiy guruh a'zolariga yordam ko'rsatadigan, lekin loyihani amalga oshirish va uning maqsadlariga erishishda bevosita ishtirok etmaydigan mutaxassislar va tashkilotlarni birlashtiradi;
manfaatdor tomonlar - bu asosiy va kengaytirilgan guruh a'zolariga va loyihaning rivojlanishiga ta'sir ko'rsatadigan, lekin ular bilan bevosita aloqada bo'lmagan odamlar va tashkilotlar
Loyihaning asosiy ishtirokchilari haqida ma’lumot bering
Loyihaning asosiy ishtirokchilari-ham o’z novbatida 3ga bo’linadi
Mijoz - Loyihani amalga oshirish va uning maqsadlariga erishishdan manfaatdor tomon.
Loyiha tashabuskori- Loyihaga bo'lgan ehtiyojni aniqlaydigan va loyihani boshlash uchun "taklif" beradigan shaxs.
Loyihaning ho,miysi- Loyihani amalga oshiruvchi tashkilotning xodimi (odatda yuqori darajadagi menejer), loyihani tashkilot (loyiha egasi) tomonidan nazorat qiladi, loyihani (moliyaviy, moddiy, inson va boshqa manbalar) umumiy nazorat qilish va qo'llab-quvvatlashni ta'minlaydi
Loyihaning mumkin bo’lgan ishtirokchilari haqida ma’lumot bering
Investor - loyihaga, masalan, kreditlar orqali sarmoya kirituvchi tomon. Agar investor va mijoz bir shaxs bo'lmasa, odatda banklar, investitsiya fondlari va boshqa tashkilotlar investor sifatida ishlaydi.
Yetkazib beruvchilar – kontrakt asosida har xil turdagi materiallar, uskunalar, transport vositalari va b.ni yetkazib berishni amalga oshiradigan subpudratchilar
Hokimiyat organlari - loyihani amalga oshirish bilan bog'liq ekologik, ijtimoiy va boshqa ijtimoiy va davlat talablarini ilgari suruvchi va qo'llab-quvvatlovchi tomonlar.
Pudratchi - buyurtmachi bilan munosabatlarga kirishuvchi va shartnoma bo'yicha ish va xizmatlarni bajarish uchun javobgarlikni oluvchi shaxs.
Subpudratchi - yuqori darajadagi pudratchi yoki subpudratchi bilan shartnoma munosabatlariga kirishadi. Shartnomaga muvofiq ish va xizmatlarni bajarish uchun javobgardir.
Yakuniy mahsulot iste'molchilari - loyiha natijasining xaridorlari va foydalanuvchilari bo'lgan yuridik va jismoniy shaxslar, taqdim etilayotgan mahsulot va xizmatlarga qo'yiladigan talablarni belgilaydilar va ularga bo'lgan talabni shakllantiradilar.
Loyihani rejalashtirish deganda nimani tushunsiz?
Loyihani rejalashtirish (Project Planning) –mavjud vaziyatni hisobga olgan holda loyihaning maqsadlariga erishish uchun eng yaxshi harakat usulini aniqlashning uzluksiz jarayoni. Rejalashtirish boshqaruv jarayonining boshqa muhim bosqichlari, masalan, boshlash, amalga oshirishni tashkil etish va nazorat qilish, tahlil qilish va tartibga solish, loyihani tugatish bilan mantiqiy bog'liq. Rejalashtirishning maqsadi loyihani amalga oshirish modelini yaratishdir.
Loyihada rejalashtirish ob'yektlari quyidagilar hisoblanadi:
