Loyiha yaratish va raqamli startap fanidan yakuniy nazorat savollari

Loyihani rejalashtirish (Project Planning) - bu mavjud sharoitlarni hisobga olgan holda loyiha maqsadlariga erishish uchun eng yaxshi harakat yo'nalishini aniqlashning davom etayotgan jarayoni.

17. 
    Loyiha cheklovlarilarini tushuntiring
    

Loyiha cheklovlari - bu loyihani amalga oshirish imkoniyatlarimizni cheklaydigan ba'zi omillar. Loyiha cheklovlari odatda loyiha ustavida ko'rsatiladi va keyinchalik manfaatdor tomonlarning kirish ma'lumotlarini hisobga olgan holda rejalashtirishda batafsil bayon qilinadi. Cheklovlar - bu to’g’ri deb qabul qilinadigan va loyihani rejalashtirish (va umuman boshqarish) amalga oshiriladigan shart. Ya’ni cheklash - bu amalga oshiriladigan haqiqat bo’lib, cheklov o'zgarishi mumkin deb hisoblanadi.

18. 
    Loyihaning vazifalarini tushuntiring
    

Loyihaning vazifalari - bu uning oxirida erishmoqchi bo'lgan narsadir.
Ular kutilgan natijalar va materiallarni yoki unumdorlikni oshir ish yoki motivatsiya kabi kamroq aniq maqsadlarni o'z ichiga olishi mumkin.
Loyiha vazifalari loyiha tugagandan so’ng erishiladigan, vaqti cheklangan va aniq maqsadli rejadan iborat bo'lishi kerak.
Loyiha vazifalari - loyihani boshqarishning muhim elementlari — ularsiz loyihani boshlashdan oldin va amalga oshirish paytida maqsadlar to'g'risida qisqacha ma'lumot berish, shuningdek, ish tugagandan so'ng loyihaning muvaffaqiyatini baholash mumkin emas.

19. 
    Loyiha maqsadlarini tushuntiring
    

Loyiha maqsadlari - bu loyiha oxirida erishmoqchi bo'lgan holat. Bularga kutilgan natijalar va materiallar yoki unchalik aniq bo'lmagan maqsadlar, masalan, mahsuldorlik yoki motivatsiyani oshirish kiradi.
Loyiha maqsadlari erishishiladigan, vaqt bilan chegaralangan va loyiha tugallangandan keyin aniq maqsadlar bilan o'lchanadigan bo'lishi kerak.
Loyihaning maqsadlari loyiha rejasi ustida ishlash boshlanishidan oldin shakllantirilishi kerak, chunki loyiha rejasining boshqa elementlari, masalan, kutilgan natijalar va muvaffaqiyat ko'rsatkichlari ularga bog'liq bo'ladi.
Loyiha maqsadlari shakllantirganidan so'ng, ular loyiha rejasiga qo'shish orqali manfaatdor tomonlar bilan baham ko’riladi

20. 
    Loyiha vazifalarini to'g'ri shakllantirish bo'yicha beshta maslahat
    

To'g'ri loyiha vazifalarini tayyorlashning siri ularni tushunarli va foydali qilish. Buning uchun SMART metodologiyasidan foydalanish kerak. SMART vazifalar quyidagicha bo'lishi kerakligini anglatadi:

• 
  Specific — aniq
  
• 
  Measurable — o'lchanadigan
  
• 
  Achievable — erishish mumkin
  
• 
  Realistic — realistik
  
• 
  Time-bound — vaqt bo’yicha cheklangan
  

21. Loyihaning kalendar rejasi haqida ma’lumot bering

Loyihaning maqsadlariga erishishga qaratilgan tadbirlarni amalga oshirish muddatlarini aniqlash va ular o'rtasidagi vaqt bo'yicha munosabatlarni o'rnatish, eng xavfli hodisalarni hisobga olgan holda, loyihaning kalendar rejasi tuziladi. Kalendar rejalashtirish - bu ish tarkibi, xatarlar, cheklovlarni hisobga oladigan jadvalni yaratish va keyinchalik aniqlashtirish. Kalendar rejasi ishning faqat rejalashtirilgan parametrlari ro'yxati shaklida, haqiqiy bajarilish sanalari bilan taqqoslanmasdan, o'z ma'nosini yo'qotganligi sababli, ko'pincha kalendar rejasi o'rniga kalendar jadvalining nomi ishlatiladi. Kalendar rejasining mohiyati Kalendar rejasini yaratish natijasida ishning davomiyligi va loyihani amalga oshirish uchun zarur bo'lgan resurs bazasini hisobga olgan holda to'liq loyiha jadvali olinadi
Umuman olganda, kalendar rejalashtirish bir necha asosiy bosqichlarni o'z ichiga oladi, ular orasida:  loyiha hajmini rejalashtirish va ishni taqsimlash strukturasini qurish,  ish ketma-ketligini va tarmoq jadvalini yaratish,  muddatlar rejasini, davomiyligini tuzish, ishning mantiqiy aloqalarini muvofiqlashtirish va ularni Ganta diagrammalarida yoki jadvallarda ko'rsatish;  resurslarga bo'lgan ehtiyojni aniqlash (kadrlar, mexanizmlar, materiallar va boshqalar) va resurslardan foydalanish rejasini tuzish;  loyiha mehnat xarajatlari va boshqa xarajatlarni hisoblash.
22. Kalendar reja parametrlarini tushuntiring
Eng oddiy shaklda kalendar rejaning parametrlari har bir ishning boshlanish va tugash sanalari, davomiyligi, shuningdek ushbu ishlar uchun zarur bo'lgan resurslardir. Murakkab kalendar rejalarida ishni boshlash va tugatish, ularning davomiyligi va vaqt zaxiralari uchun bir nechta variant mavjud. Tarmoq modellarini hisoblash metodologiyasi faqat boshlang’ich va oxirgi sanalarni hisoblash imkonini beradi. Dastlabki (asosiy) rejalashtirish sanalari va joriy sanalar boshqa omillarni hisobga olgan holda tanlanishi kerak. Uning uchta varianti bor: 1. Erta boshlanish sanasi bo'yicha. Bu ishni hisoblashni boshlash mumkin bo'lgan eng erta sana. Unga faoliyat davomiyligi parametri qo’shilsa, erta tugatish sanasi kelib chiqadi. Ishning davomiyligi xodimlar soniga va umumiy mehnat zichligiga, ish hajmiga va ularni amalga oshirish intensivligiga bog'liq. Erta boshlanish sanasiga ko'ra, loyihaga jalb qilingan ijrochilarni rag'batlantirish uchun jadval tuziladi. 2. Kechiktirilgan tugatish sanasi bo'yicha. Loyiha ishini kechiktirmasdan ishni bajarish mumkin bo'lgan eng oxirgi sana kech boshlanish sanasi va muddatni qo'shish orqali hisoblanadi. Loyiha natijalarini iste'mol ehtiyojlari darajasiga maksimal darajada oshirish uchun tanlangan. 3. Katta ehtimol bilan tugash vaqti. Resurslarni tekislash uchun tanlangan

23. Kalendar rejada loyiha jadvalini yaratish texnologiyasi

Rejani ishlab chiqish bosqichlari quyidagi parametrlarga mos kelishi kerak: 1-bosqich va 2-bosqich - ish mazmuni, 3-bosqich va 4-bosqich - cheklovlar, 5-bosqich - xavflar. 1) Ish hajmining ro'yxatini shakllantirish. Ro'yxat muhim, chunki barcha ishlarni bir vaqtning o'zida topshirishning iloji bo'lmasa, xatolar yuzaga keladi. Bunga yo'l qo'ymaslik uchun operatsiyalar tarkibini aniqlashda ishni ketma-ket bo’lish usuli qo'llaniladi. 2) Loyihani amalga oshirish potentsialini ishning davomiyligi va ularning ketma-ketligi asosida aniqlash, bu esa, o'z navbatida, amalga oshirish texnologiyasiga bog'liq. Aniqlash uchun aytib o'tilgan ketma-ket bo’lish usulidan tashqari, o'zaro tekshirish, aqliy hujum va boshqalar usuli qo'llaniladi. 3) Resurslarning mavjudligini o'rnatish. Loyiha jarayonlari inson, moddiy, moliyaviy, axborot va boshqa resurslarni o'z ichiga oladi. Shuning uchun ish jadvali moliyalashtirish jadvali bilan bog'liq bo'lishi kerak. Buning uchun resurslar differensiyalanadi – defisit resurslar tushunchasi kiritiladi. 4) Tashqi cheklovlarning ta'rifi. Eng keng tarqalgan cheklovlar mavsumiylikka, materiallar va jihozlarni yetkazib berishga asoslangan. Tashqi tadbirlarni cheklashga misol qilib, milliy bayramga to'g'ri keladigan bosqichni tugatish muddatini ko'rsatish mumkin. 5) Xatarlarga javobni rejalashtirish. Loyihaning xavfxatarlaridan kelib chiqadigan asosiy tahdidlar uchun javob rejasini ishlab chiqish kerak, bu ham kalendar rejaga ta'sir qiladi
24. Kalendar jadvalining hujjatli komponenti haqida tushuncha bering
Loyihani tashkil etuvchi operatsiyalarning yakuniy hisob-kitob muddatlarini va uning umumiy davomiyligini aniqlash uchun kalendar rejasi hujjatini yakuniy tasdiqlash kerak Loyiha kalendar grafik paketi bo’yicha hujjatlar to’liq ko’rinishda quyidagicha bo’ladi: • To’liq calendar reja. • Har bir ijrochi uchun qismlarga bo’lingan kalendar grafiklar. • Ish paketlari bo’yicha qismlarga bo’lingan grafiklar. • Shartnoma tuzish rejasi. • Resursga bo’lgan extiyoj haqida axborot. • Amalga oshirish uchun tashkiliy va texnologik xarakterdagi tadbirlar. • Ish jarayonini nazorat qilish rejasi
25. Loyihada resurslar haqida tushuncha bering
Resurs - bu ishni bajarish uchun zarur bo'lgan va loyihada cheklov bo'lib xizmat qilishi mumkin bo'lgan har qanday o'zgaruvchi Resurs saqlanmagan bo'lishi mumkin va uning mavjudligi uni har vaqt oralig'ida yangilashni talab qilishi mumkin (hatto oldingi vaqt davrlarida foydalanilmagan bo'lsa ham). Resurs saqlanishi mumkin va agar uni ishlatish jarayonida tugamasa, zaxirada qolishi mumkin.
26. Loyihada resurslarning sinflanishi
Resurslarning ikki sinfi ajratilgan: 1. O'zgarishlarga uchragan va ishlab chiqarish mahsulotiga kiritilgan resurslar. Bunga quyidagilarni misol qilish mumkin:  materiallar;  axborot;  iste'molchilar. 2. Transformatsiya jarayoni uchun zarur bo'lgan resurslar, lekin chiqish resurslarining bir qismi emas. Bunga quyidagilarni misol qilish mumkin:  asosiy vositalar;  sarflanadigan materiallar;  odamlar
27. Loyihada resurslarning grafiklari
1.Ishlar ketma-ketligi grafigi. Unda topshiriqlar tartibi, ularning boshlanish va tugash vaqtlari hamda foydalanilgan jarayonlar ko‘rsatilgan. Bunday holda, aniqlik uchun Ganta diagrammasi ishlatiladi. 2. Inson resurslaridan foydalanish grafigi. Unda xodimlarning har biri ma'lum bir kun yoki haftada bajaradigan ishlari ko'rsatiladi. 3. Uskunalar ishi grafigi. Bu texnologik asbob-uskunalar majmuasidagi har bir komponentning funksionalligi joriy vaqt oralig'ida qay darajada ishtirok etishini ko'rsatadi. 4. Materiallarni ishlatish grafigi. Bunda qanday materiallar kerakligi ko'rsatiladi
28. Loyihada resurslarning turlari
Resurslarni boshqarish - loyihani boshqarishning asosiy quyi tizimlaridan biri bo'lib, u rejalashtirish, xarid qilish, yetkazib berish, taqsimlash, hisobga olish va resurslarni nazorat qilish, logistika va boshqalarni o'z ichiga oladi
1. Tabiiy resurslar - yer, suv, atmosfera, koinot resurslari; 2. Ishlab chiqarish vositalari - ishlab chiqarish ob'ektlari, mehnat ob'ektlari va boshqalar; 3. Mehnat resurslari (guruhlarga bo'lingan); 4. Yakuniy “iste’mol” tovarlari resurslari - nosanoat “quvvatlari”, shaxsiy va jamoat iste'moli uchun mahsulotlar; 5. Axborot resurslari - ilmiy salohiyat, madaniyat va ta'lim; 6. Moliyaviy resurslar - kapital pullar, kredit resurslari va boshqalar; 7. Tashqi resurslar - valyuta zaxiralari, tashqi savdo aloqalari va boshqalar
29. Loyihada resurslarning guruhlanishi
Loyiha resurslari quyidagi guruhlarga bo’linadi:
Moddiy-texnika resurslari xom ashyo: materiallar, konstruktsiyalar, butlovchi qismlar; energiya resurslari; yoqilg'i; texnologik resurslar: mashinalar, mexanizmlar, uskunalar.
To'g'ridan-to'g'ri moddiytexnika resurslari bilan ishlashni amalga oshiradigan mehnat resurslari - quruvchilar, mashina haydovchilari, montajchilar va boshqalar.
30. Loyiha rejasini tahlil qilish va optimallashtirish
Rejani bir necha jihatlar bo'yicha tahlil qilish kerak: Birinchidan, jadval sizning ehtiyojlaringizga mos kelishiga ishonch hosil qiling, chunki topshiriqlarni aniqlash jarayonida vazifalarning davomiyligi o'zgarishi mumkin. Ikkinchidan, resurslarni yuklash mosligini tekshiring: resurslarni taqsimlash jarayonida biz ularning ba'zilarini ortiqcha yuklashimiz mumkin. Uchinchidan, topshiriqlardan so'ng aniqlangan loyihaning umumiy qiymati bizning taxminlarimizga mos kelishini tekshiring: resurslarni taqsimlash jarayonida biz topshiriqlarga juda ko'p qimmat resurslarni ajratishimiz va shu bilan kutilgan xarajatlardan oshib ketishimiz mumkin. To’rtinchidan, siz loyihani amalga oshirishning jadvalga rioya qilmaslik, barcha vazifalarni bajarmaslik, byudjetni ortiqcha sarflash kabi xavflarini baholashingiz kerak. Agar loyihaning umumiy qiymati kutilganidan oshsa yoki loyihaning ba'zi tarkibiy qismlarining xarajatlari taxmin qilinganidan sezilarli darajada katta bo'lsa (ya'ni byudjet muvozanatsiz bo'lsa), unda xarajatlar optimallashtiriladi
31. Loyiha bilan ishlash metodologiyasida ish tartibini kuzatish
Loyihaning borishi (progress of a project) - bu joriy sanadagi loyiha bo'yicha ishlarning holati. Loyihaning borishini kuzatish individual topshiriqlarni bajarish foizidan kelib chiqqan holda butun loyihaning bajarilishi foizini ko'rsatadi. Ushbu kuzatuv rejalashtirilganga muvofiq haqiqiy vaqtni, byudjetni va sifatni tahlil qilish va kerak bo'lganda loyiha rejasiga zudlik bilan o'zgartirishlar kiritish imkonini beradi.
32. Loyihani boshqarishning asosiy bosqichlari haqida tushuncha bering
Loyihani boshqarishning beshta asosiy bosqichi mavjud bo'lib, ular keyingi loyihangizni optimallashtirishga yordam beradi va jamoangizga yaxshi tashkil etilgan reja asosida ishlashga imkon beradi. Bularga nomlash, rejalashtirish, bajarish, samaradorlikni baholash va tamomlash kiradi
1. Loyihani nomlash Loyihani boshqarish modelining boshlang'ich bosqichida loyiha keng konturlarda tasvirlangan. Ushbu bosqichda loyiha homiylari va manfaatdor tomonlar aniqlanadi va dastlabki tadqiqotlar boshlanadi
2. Loyihani rejalashtirish Loyihani rejalashtirish bosqichida loyihani boshqarish doirasida loyihaning yo'l xaritasi yordamida aniq maqsadlar shakllantiriladi. Maqsadlarni rejalashtirishning ko'plab usullari mavjud, ammo SMART-maqsad, CLEAR-maqsad va asosiy kalitlar va maqsadlar (OKR) - bu boshlashga yordam beradigan uchta loyihani rejalashtirish strategiyasi
3. Loyihani amalga oshirish Amalga oshirish bosqichida jamoa o'z maqsadlariga erishishga e'tibor qaratadi. Dastlabki ikki bosqichda to'plangan ma'lumotlarga asoslanib, loyiha birgalikda ishlash va o'zaro ta'sir o'tkazish orqali o'z vaqtida yaratiladi va ishga tushiriladi
4. Loyiha samaradorligini baholash Loyihaning samaradorligini o'lchash bir necha sabablarga ko'ra muhim. Loyihani takomillashtirish imkoniyati asosiy imkoniyatlardan biri bo’lib, xodimlar muvaffaqiyatdan ham, muvaffaqiyatsizlikdan ham saboq olishlari sababli muhim hisoblanadi.
5. Loyihani tamomlash Ushbu bosqich kompaniyalar va jamoalar o'rtasida katta farq qiladi. Loyiha yakunida manfaatdor tomonlar bilan uchrashuv o'tkazilishi va loyiha natijalari batafsil ko'rib chiqilishi mumkin. Ushbu turdagi uchrashuvlar ko'pincha analitik deb nomlanadi
33. Loyiha samaradorligini baholashni tushuntiring
. Loyiha samaradorligini baholash Loyihaning samaradorligini o'lchash bir necha sabablarga ko'ra muhim. Loyihani takomillashtirish imkoniyati asosiy imkoniyatlardan biri bo’lib, xodimlar muvaffaqiyatdan ham, muvaffaqiyatsizlikdan ham saboq olishlari sababli muhim hisoblanadi. Maqsadlarni belgilash dasturi yordamida strategik maqsadlarni belgilash va ularga erishish uchun ishlatilishi mumkin bo'lgan ko'plab turli xil asosiy ishlash ko'rsatkichlari (KPI) mavjud. KPI tanlash ishlayotgan loyihaning ko'lami va turlari bilan belgilanadi
34. Loyihaning borishi to'g'risida hisobot tayyorlash
Loyihaning borishi to'g'risida hisobot tayyorlash loyiha rahbari (RP) uchun odatiy ish hisoblanadi. Ammo boshlang'ich RP har doim ham tushunmaydi: hisobotni qanday to'g'ri tuzish va uni amalda qanday ishlatish. Eslatmaning maqsadi - muntazam hisobot berishning afzalliklarini yetkazish, “yaxshi” loyiha holati hisoboti mezonlarini tavsiflash, hisobotlar va ularning shablonlarini misollar bilan bo'lishish
35. Loyihaning borishi to'g'risida hisobotning bo’limlari haqida ma’lumot bering Loyiha rahbari Birinchidan, hisobot tayyorlash rahbarni o'z loyihasini va o'zini "boshqaruvchi“ sifatida muntazam baholashga undaydi. Agar “natijalar” yoki “loyiha yangiliklari” bo'limidagi hisobotda yozadigan hech narsa bo'lmasa, unda har qanday mas'uliyatli rahbar o'zini biroz noqulay his qiladi. Ikkinchidan, to'g'ri tuzilgan hisobot loyiha rahbariga o'z jamoasi va mijozini boshqarishda yordam beradi
Mijoz uchun hisobot - bu tafsilotlarga berilmasdan, loyihadan xabardor bo'lishning bir usuli. Mijozlar har doim ham loyiha bo'yicha yozishmalar, protokollar yoki hujjatlarni o'qishni xohlamaydi. Biroq, ularning barchasi loyihaning qisqacha mazmunini ishtiyoq bilan o'qiydi
Loyiha jamoasi a'zosi Har bir loyiha ishtirokchisi hisobotdan ikkita narsani oladi: uning vazifalari doirasidan tashqarida nima sodir bo'layotgani (masalan, boshqa guruhlarda) va keyingi davr uchun qanday vazifalar.
Kompaniya xodimlari Garchi bu guruh loyihada bevosita ishtirok etmasa ham, ko'pincha unda "yashirin manfaatdor tomonlar" mavjud. Masalan, loyiha kompaniyalardan birining rebrendingini va keyinchalik xodimlarning ish kiyimlarini almashtirishni nazarda tutadi
36. Loyiha risklarining turlari haqida ma’lumot bering
Loyiha riski – bu investitsiya loyihasini amalga oshirishga halaqit beradigan yoki loyiha samaradorligini pasaytiradigan risklarning yig`indisidir. Noaniqlik deganda, investitsiya loyihasini amalga oshirish shart-sharoitlari haqidagi ma`lumotlarni to`la yoki aniq emasligi tushuniladi.
Ko`p hollarda mamlakatdagi ijtimoiy-siyosiy holat va uning rivojlanish istiqbollariga qarab ijtimoiy-siyosiy, ichki va tashqi risklar taxmin qilinadi
37. Investitsiya loyihasi risklarining tasnifi
Investitsiya loyihasini risklarini tasnifini turli tizimlari mavjud: Birinchidan, loyiha faoliyatining bosqichlari va fazalari bo`yicha tasniflash: investitsiyalash oldi fazasidagi, investitsiyalash fazasidagi, ishlab chiqarish fazasidagi risklar. Ikkinchidan, loyiha faoliyati ishtirokchilari uchun risk tahdidlariga ta`sir etishning imkoniyatlarini mezonlari bo`yicha tasniflash. Shu nuqtai-nazar bo`yicha riskni: ichki va tashqi risklarga ajratish mumkin. Tashqi risklarga siyosiy risklar va fors-major risklari kiradi. Fors-major riskiga tabiiy ofatlar: yong`in, suv toshqini, qurg`okchilik kabilar kiradi. Tashqi risklar loyiha faoliyatining barcha faza va bosqichlarida mavjud. Uchinchidan, riskdan himoyalash imkoniyatlari nuqtainazaridan tasniflash:  Sug`urtalanadigan risklar;  Sug`urtalanmaydigan risklar. Sug`urtalanadigan risklar o`z navbatida: a) kafolat; b) sug`urta; v) zahira fondi hisobiga qoplanadigan risklarga bo`linadi
38. Loyiha faoliyatidagi risklarni guruhlash haqida ma’lumot bering
iqtisodiy qonunlarning va iqtisodiy holatning o`zgarib turishi, investitsiyalash va foydadan foydalanish shartlari bilan bog`liq risklar;  tashqi iqtisodiy risklar – savdo va mahsulot etkazib berishga cheklashlar kiritish, chegaralarning bekilishi va shu kabi ehtimolliklar riski;  siyosiy holatning noaniqligi, hududdagi yoki mamlakatdagi noma`qul ijtimoiy-siyosiy o`zgarishlar riski;  texnik-iqtisodiy ko`rsatkichlar dinamikasi, yangi texnikatexnologiya parametrlari, mahsulot sifati haqidagi ma`lumotlarning to`liq emasligi yoki noaniqligi;  bozor kon`yunkturasining, ya`ni aniq davrdagi iqtisodiyotning joriy holatini xarakterlovchi belgilar, masalan, baho, valyuta kurslari, yalpi ichki mahsulot va boshqalarning o`zgarib turishi;  tabiiy iqlim sharoitlarining, tabiiy ofatlar ehtimolining o`zgarib turishi;  ishlab chiqarish texnik risklari – asbob-uskunalarning buzilishi va to`xtab qolishi, ishlab chiqarishdagi brak va boshqalar;  loyiha ishtirokchilarining o`zlarini tutishlari, qiziqishlari, maqsadlarining noaniqligi, ularning moliyaviy holati va ishdagi obro`si haqidagi ma`lumotlarning to`liq emasligi, noaniqligi
39. Loyihani boshqarish yondashuvlari haqida ma’lumot bering
Funktsional yondashuv eng universal bo'lib, tahlil, rejalashtirish, tashkil etish, nazorat qilish kabi boshqaruv faoliyatining asosiy funktsiyalarini ko'rib chiqishni ta'minlaydi.
Dinamik yondashuv - loyihaning har bir bosqichida funktsiyalarning o'ziga xos mazmunini aniqlashga imkon beradi; loyihani amalga oshirishning asosiy faoliyati bilan bog'liq barcha jarayonlarni o'z vaqtida ko'rib chiqishni ta'minlaydi
Predmetli yondashuv boshqaruv yo'naltirilgan loyiha ob‘yektlarini belgilaydi.
Jarayonli yondashuv loyihani boshqarishda funktsiyalarni taqsimlashga mo’ljallanadi
40. Loyihani amalga oshirishning tashkiliy shakllari
Loyiha bo'yicha ishlarni tashkil etish quyidagilarni o'z ichiga oladi: birinchidan, loyihani amalga oshirishning tashkiliy shaklini tanlash,
ikkinchidan, loyihani boshqarishning tashkiliy tuzilishini yaratish.
Loyihani amalga oshirishning tashkiliy shakli - loyihaning barcha ishtirokchilari o'rtasidagi o'zaro ta'sir va munosabatlarni tashkil etish.
Loyihani boshqarishning tashkiliy tuzilishi - tizimning turli darajalarida joylashgan o'zaro bog'liq boshqaruv organlari to'plami.
41. Loyihani boshqarishning tashkiliy shakllarini tasniflash-
Loyiha bo'yicha ishlarni tashkil etish quyidagilarni o'z ichiga oladi: birinchidan, loyihani amalga oshirishning tashkiliy shaklini tanlash, ikkinchidan, loyihani boshqarishning tashkiliy tuzilishini yaratish. Loyihani amalga oshirishning tashkiliy shakli - loyihaning barcha ishtirokchilari o'rtasidagi o'zaro ta'sir va munosabatlarni tashkil etish.
Loyihani boshqarishning tashkiliy tuzilishi - tizimning turli darajalarida joylashgan o'zaro bog'liq boshqaruv organlari to'plami. Mavjud tashkiliy shakllar juda xilma-xildir, chunki ular loyihaning o'ziga xos parametrlariga bog'liq: vaqt, hajm, maqsadlar va boshqa parametrlar, masalan, loyihaning alohida qismlaridan qismiy loyihalarni jalb qilgan holda ishchi hujjatlarni ishlab chiqish yoki qilmaslik. Loyihani boshqarishning quyidagi tashkiliy shakllarini tasniflash mumkin:
1 - asosiy tizim, 2 - Kengaytirilgan boshqaruv tizimi, 3 - Tezlashtirilgan qurish tizimi 1. "Asosiy tizim" ga muvofiq, loyiha menejeri mijozning vakili (agenti) bo'lib, qabul qilingan qarorlar uchun moliyaviy javobgarlikni o'z zimmasiga olmaydi. Loyiha menejerining vakolatlari buyurtmachi bilan tuzilgan shartnomada nazarda tutilgan shartlar bilan cheklanadi. Loyiha menejeri (mijozning agenti) deyarli har qanday loyihada ishtirok etadigan kompaniyaning (mijoz, shu jumladan) yoki maslahat kompaniyasining xodimi bo'lishi mumkin. Bunday holda, loyiha ishtirokchilari o'rtasidagi majburiyatlar quyidagicha taqsimlanadi:
42. “Startap” so‘ziga ta’rif bering
Startap - bu qisqa faoliyat tarixiga ega kompaniya. Startap - bu yangi biznes modelini topishga qaratilgan vaqtinchalik tashkilot. Startap - bu endigina boshlangan yoki ishga tushirilayotgan loyiha. Majburiy shart - bu biznes g'oyasining mavjudligi. "Startap" so'zi inglizcha start up - "ishga tushirish" tushunchasidan kelib chiqqan bo'lib, endigina yaratilgan yoki yaratilish jarayonida bo'lgan kompaniya degan ma'noni anglatadi. Ma'lum bo'lishicha, bu kompaniyada ishlab chiqilishi va ilgari surilishi kerak bo'lgan qandaydir biznes g'oyasi bor, lekin uning yaratuvchilari hali ham bozorni o'rganish va uni amalga oshirish uchun mablag' topish bilan band. Ba'zida startaplar iste'molchilarga innovatsion tovarlar va xizmatlarni taklif qilmoqchi bo'lgan, ammo hozirda tegishli biznes texnologiyalari va moliyaviy yordamni izlash jarayonida bo'lgan kompaniyalar deb nomlanadi.
Har qanday kompaniya, faoliyat doirasidan qat'i nazar, startap deb hisoblanishi mumkin. Biroq, ba'zi doiralarda startaplar faqat yuqori texnologiyalar, Internet-biznes va "tegishli fanlar"sohasidagi tashabbuslar deb nomlanadi
43. “Startap” tushunchasining paydo bo’lish tarixi
. “Startap” tushunchasi o'tgan asrning 30-yillarida Amerikada paydo bo'lgan. Aynan o'sha paytda ikkita talaba – Xyulett va Pakard kichik korxonani tashkil etishdi va uni "start up"deb atashdi. Ma'lum bo'lishicha, kompaniyaning kelajagi katta – bugungi kunda u HewlettPackard yoki HP nomi bilan tanilgan. Startaplar haqida gap ketganda, insonlar odatda Internetresurslarni tasavvur qilishadi. Eng mashhur va muvaffaqiyatli startaplar buYoutube videofayl xostingi, "xalq ensiklopediyasi" - Vikipediya, shuningdek, eng yirik ijtimoiy tarmoqlar - birinchi navbatda Facebook va Vkontakte hisoblanadi. Boshqa mamlakatlarda “startup” tushunchasi biroz boshqacha talqin qilinadi. Startaplarga eng yorqin misollar bo'lgan IT korporatsiyalari: Microsoft, Apple, Google. Bu gigantlarning tarixi haqiqatan ham mayda-chuyda narsalardan, ya'ni o'z g'oyalarini hayotga tatbiq etish istagi bilan yonayotgan, hamfikrlarning kichik guruhidan boshlangan.

Startaplarning yaratilishi, muvaffaqiyatli rivojlanishi va keyingi faoliyatining hal qiluvchi sababi, qoida tariqasida, mavjud tovarlarni (xizmatlarni) muvaffaqiyatli ishlatadigan yirik gigant korporatsiyalarning harakatlarining bashorat qilinishi va sustligi deb ataladi, ular deyarli yangilarini ishlab chiqish va yaratish bilan shug'ullanmaydilar. Natijada, startaplar yangi g'oyalarni amalga oshirish nuqtai nazaridan harakatchanlik tufayli yirik korxonalar raqobatchilarining asosiy qismiga kiradi. “Startap”ning umumeʼtirof etilgan maʼnosi bu atamaga amerikalik tadbirkor, mijozlarni rivojlantirish metodologiyasining yaratuvchisi, Stenford universiteti professori S.Blank tomonidan berilgan taʼrif boʻlib, unga koʻra, startap “birinchi navbatdagi biznesni izlash uchun mavjud boʻlgan vaqtinchalik tuzilmadir. haddan tashqari noaniqlik sharoitida va tez o'sish maqsadida qayta tiklanadigan, kengaytiriladigan va foydali (ideal) biznes modeli” hisoblanadi.

44. Mahalliy va xorijiy muvaffaqiyatli startaplar haqida ma’lumot bering
Apple, Facebook, Google, SpaceX - bu loyihalarning barchasi oddiy tajribalar sifatida boshlangan - bu g'oyalar shunchaki aqldan ozgandek tuyuldi, lekin baribir ularni hayotga tatbiq etishga harakat qilishdi. Quyida ularning ta'sischilari asosiy biznesiga qo'shimcha ravishda shug'ullangan yana bir nechta muvaffaqiyatli loyihalar berilgan. 1. ProductHunt ProductHunt yangi mahsulotlar haqida ma’lumot olishga mo’ljallangan amerika veb-sayti. ProductHunt asoschisi va bosh direktori Rayan Guver. ProductHunt - bu odamlarga yangi texnologik mahsulotlarni kashf qilish va ularning jamoasi bilan muloqot qilishda yordam beradigan platforma va hamjamiyat. Startapni ishga tushirgandan so'ng bir necha yil ichida ProductHunt yuz minglab foydalanuvchilar jamoasiga aylandi. AngelList yaqinda ProductHuntni 20 million dollarga sotib oldi. 2. Groupon Groupon - jamoaviy chegirma xizmati tufayli shuhrat qozonganAmerika kompaniyasi. Kompaniya mahalliy korxonalar va xaridorlar o'rtasida vositachilik qilishga ixtisoslashgan. Dastlab, loyiha The Point deb nomlangan. Platforma odamlarni ma'lum bir harakat atrofida birlashtirishga qaratilgan edi. Bir kuni platforma asoschisi Erik Lefkofskiy foydalanuvchilar qanday qilib mahsulot sotib olish va chegirma olish uchun katta guruhda birlashganini ko'rdi. Shundan so'ng kompaniya Groupon sifatida rivojlana boshladi. 3. Twitter
Hozir u sal kam hammada bor. Avvaliga Twitter Odeo kompaniyasining kichik slayd-loyihasi edi. Dastlab, u xodimlarning kichik guruhi uchun SMS xizmati sifatida ishlatilgan. Bosh direktor Evan Uilyamsning qo'llabquvvatlashiga qaramay, loyiha matbuot va investorlar uchun qiziq tuyulmadi. O’sha vaqtda ular Odeo asoschilari internetda muloqot qilish usulini o'zgartirgan yangi biznes qurganini tasavvur ham qila olmagan edilar. Oculus
Oculus VR virtual haqiqat uchun apparat va dasturiy ta'minotni yaratishga ixtisoslashgan.
45. Startaplarning kichik biznes va chakana savdo korxonalari o'rtasidagi xususiyatlari va asosiy farqlari
Kichik biznes nisbatan kam foyda keltiradigan barqaror faoliyatni o'z ichiga oladi. Bunday kompaniyalar mahalliy yoki mintaqaviy bozorni qamrab oladi, sotish uchun tayyor mahsulot yoki xizmatga ega va jiddiy investitsiyalarni talab qilmaydi. Ba'zan kichik biznes startap deb nomlanadi. Shunga qaramay, ushbu ikki tushuncha o'rtasida ma'lum farqlar mavjud, ular bilan quyida tanishish mumkin: Maqsad. Startap bozorni zabt etishga intiladi. Uning uchun olingan investitsiyalarni qaytarish va tez foyda olish uchun miqyosi va rivojlanishi muhimdir. Kichik biznes birinchi navbatda daromadga qaratilgan. Bozorni kengaytirish va zabt etish uni umuman qiziqtirmasligi mumkin. Innovatsiya. Startap g'oyasi - bu bozorda hali mavjud bo'lmagan innovatsion mahsulot yoki xizmat. Kichik biznes kamdan-kam hollarda innovatsiyalar bilan bog'liq. Moliyalashtirish usullari. Kichik biznesni boshlash uchun ko'pincha jamg'arma yoki kredit mablag'laridan foydalaniladi. Kamroq tez-tez kompaniyalar investorlarni jalb qilishadi. Startapni boshlash uchun katta mablag' kerak. Shuning uchun, moliyalashtirish uchun ular venchur fondlariga, biznesmenlarga va investorlarga murojaat qilishadi, Kickstarter kabi kraudfanding platformalarida ro'yxatdan o'tishadi. O'sish sur'ati. Kichik biznes yillar davomida hech qayerda rivojlanmasligi mumkin, bu startaplar uchun aniq o'limdir. Ular tez rivojlanishi kerak, aks holda ular bozorga kira olmaydilar, foyda olishadi va o'z vaqtida investorlarga pullarini qaytarib berishadi. Daromad. Kichik biznes vakillari faoliyatining birinchi kunidan boshlab foyda ko'rishlari mumkin. Bir necha yil ichida birinchi daromadga ega bo'lishi mumkin, chunki yangi mahsulotni yaratish, uni bozorga chiqarish va kengaytirish vaqt talab etadi.
46. Startaplarning asosiy xususiyatlari
Startapning asosiy xususiyatlari
 Tez o'sish  Innivatsiyalarni tadbiq etish  Moslashuvchanlik  Moliyalashtirish  Iqtidorli jamoa
47. Minimal hayotiy mahsulot (MVP) tushunchasi
Minimal hayotiy mahsulot (minimal viable product) - bu birinchi foydalanuvchilarni jalb qilish uchun yetarli fazilatlarga ega xizmat. MVP orqali ma'lumot to'plash katta funktsiyalar to'plamiga ega to'liq huquqli mahsulotni ishlab chiqishdan ko'ra ancha arzon. MVP xarajatlar va xatarlarni ko'p marta kamaytirish va samarali biznes g'oyasini ishlab chiqish imkonini beradi. MVPmaqsadi:  Minimal resurslarni sarflash orqali mahsulot muvaffaqiyati gipotezasini sinab ko'rish;  Vaqtni qisqartirish, loyihani tezda "ishlaydigan" holatga keltirish;  Mahsulotni imkon qadar erta mijozlarga ochish;  Boshqa loyihalar uchun asos yaratish;  Biznesni qaysi yo'nalishda yanada rivojlantirishini aniqlash uchun foydalanuvchilarning xatti-harakatlari va ehtiyojlarini tahlil qilish uchun baza yaratish;  Investorlarning e'tiborini tortish yoki kraudfanding uchun imkoniyatlarni ochish.
48. Startapni rivojlantirishning asosiy bosqichlari
Startap juda noaniq tushunchadir. Shuning uchun, uning ko'plab tadbirkorlar tomonidan tan olingan xarakterli xususiyatlarini ta'kidlash kerak. 1. Yangi mahsulotga intilish. Ko'pincha startapning mohiyati innovatsion g'oyalarni ilgari surish yoki eskilarini yaxshilashdir. Buning sharofati bilan startaplar hattoki eng kuchli korporatsiyalar bilan ham raqobatlasha oladilar, ular aksariyat hollarda innovatsiyalar kiritishdan bosh tortmaydilar va uzoq vaqtdan beri o‘zini isbotlagan mahsulot va xizmatlarni taklif qilishda davom etadilar. Shuning uchun har qanday startap noma'lum tomonga sakrashdir. 2. Startapning zamirida qiziqarli biznes g'oya yotadi. Hech kimga sir emaski, g'oyasiz biznes umuman bo'lmaydi. Biroq, startapda g'oya alohida ahamiyatga ega. Agar u istiqbollarni va'da qilsa, bu juda qimmat bo'lishi mumkin. Taqqoslash uchun, Internet o'z biznesingizni boshlash uchun standart g'oyalar bilan to'la va ular mutlaqo bepul. Ba'zan ular hatto biznes-rejalar bilan kelishadi. 3. Startap yaratuvchilari yosh. Ko'plab taniqli muvaffaqiyatli startaplar kechagi talabalar tomonidan yaratilgan. Statistik ma'lumotlarga ko'ra, startapning o'rtacha yoshi 25 yoshni tashkil qiladi. Shuning uchun yangi tashabbuslar ba'zan beparvolik bilan "garaj biznesi" deb nomlanadi: hali boylik orttirmagan yoshlar uchun garajlar va ijaraga olingan kvartiralardan tashqari o'z g'oyalarini muhokama qilish uchun yig'iladigan joy yo'q. 4. Startap yaratuvchilarbarcha narsalarni tikadi. Qoida tariqasida, startap tashabbuskorlari butun qalblarini o'z g'oyalariga sarflaydilar. Buni amalga oshirish uchun odam katta tavakkal qilishga tayyor. 5. Tashabbus guruhi foyda uchun emas, balki g'oya uchun ishlaydi. Har qanday tashabbusni yolg'iz rivojlantirish qiyin. Shuning uchun startapni yaratishda mafkuraviy rahbar boshchiligidagi butun jamoa ishtirok etadi. Ushbu jamoaning har bir a'zosi ma'lum funktsiyalarni bajaradi: biri istiqbolli g'oyani ishlab chiqishi mumkin, ikkinchisi – ushbu g'oya asosida biznesni rejalashtirish, uchinchisi – etkazib beruvchilar, mijozlar, moliyalashtirish manbalarini izlash. 6. Moliyalashtirish muammolari. Ehtimol, g'oyani amalga oshirish uchun mablag'larning etishmasligi startapning asosiy xarakterli belgisidir. Buning ajablanarli joyi yo'q, chunki startaplar juda katta kuchga ega, ammo puli bo'lmagan ishtiyoqli yoshlar tomonidan yaratiladi. Shuning uchun startaplar yangi g'oyalarga qiziqish bildiradigan va ushbu loyihalarga sarmoya kiritish orqali ularni amalga oshirishga yordam beradigan inson investorlariga muhtoj. Eng muhimi, investor foyda keltiradi. Talab qilinmagan startapning imkoniyati yo'q. Maqsadli auditoriya uning rivojlanishidan manfaatdor bo'lishi kerak, aks holda biron bir investor loyihani ilgari surish uchun pul sarflashga jur'at etmaydi.
49. Startaplar turlari haqida tushuncha bering
Startaplar odatda bir necha mezonlarga ko'ra tasniflanadi – masalan, mahsulot va bozor xususiyatlariga ko'ra. Startaplarning quyidagi turlari mavjud: "Muvaffaqiyatli nusxalar". Ushbu guruhga ma'lum darajada xorijiy klonlar bo'lgan ko'plab loyihalar kiradi. Avvalo, bu ijtimoiy tarmoqlar. Ma'lum bo'lishicha, bunday nusxalar juda istiqbolli.  "Agressiv musofirlar". Ushbu guruh bozorning biron bir segmentini egallab olishga va raqobatdosh kompaniyalarni undan chiqarib yuborishga qaratilgan startaplarni birlashtiradi. Mahsulotni bozorga kiritish uning ajoyib narx ustunligi orqali amalga oshirilishi mumkin.  "Qora otlar“. Buni startaplar deb atash mumkin, ularning innovatsiyalari tufayli istiqbollari aniq emas. Bir tomondan, ushbu startaplarning yaratuvchilari ularni ilgari surish uchun katta tavakkal qilishadi, ikkinchi tomondan, agar ular muvaffaqiyat qozonsa, ularga katta foyda kafolatlanadi.
Startaplarni ilmiy intensivlik darajasiga ko'ra ham ajratish mumkin:  Yuqori texnologiyalarga asoslangan startaplar. Eng so'nggi ilmiy kashfiyotlar asosida qurilgan biznes juda foydali bo'lishi mumkin. Ammo uni ishga tushirish uchun faqat yirik investorlar taqdim eta oladigan jiddiy moliyalashtirish talab etiladi.  An'anaviy startaplar. Aslida, muvaffaqiyatli biznes ochish uchun innovatsion g'oyani yaratish shart emas. Ba'zi startaplar oddiy, amalga oshirish oson g'oyalar asosida tashkil etilgan va buning natijasida o'z ta'sischilarini badavlat odamlarga aylantirgan.
50. Startapning rivojlanish bosqichlari
Startap rivojlantirish jarayonida besh bosqichga ajratiladi:
1-Bosqich. Startapning Tug'ilishi - Pre-Seed stage. Ushbu bosqichda g'oyani izlash va uni amalga oshirishning texnik usullarini ishlab chiqish mavjud. Tashabbus guruhi bozorni tahlil qiladi, biznes-rejani yozadi, texnik topshiriqlarni shakllantiradi. Buning ortidan: mahsulotning prototipini yaratish, uning versiyalarini sinovdan o'tkazish, talabni o'rganish va moliyalashtirish manbalarini topish. Agar investor topishning iloji bo'lmasa, loyiha "so'nadi". Afsuski, bu ko'pchilik startaplar bilan sodir bo'ladi.
2-Bosqich. Ishga tushirish - Startup Stage. Shunday qilib, investor topildi: mahsulotni bozorga chiqarish mumkin. Bozor sharoitida mahsulot analoglardan ustunligini isbotlashi kerak. Ammo bu bosqichda raqobatchilarni chetlab o'tish unchalik oson emas. Startap asoschilari qat'iyat ko'rsatishi, ijodiy fikrlash va ishbilarmonlik qobiliyatini namoyon etishi kerak. Bu loyiha eng ko'p xavf ostida. Agar maqsadli auditoriya befarq qolsa, uning hikoyasi shu yerda tugaydi.
3-bosqich. O'sish - Growth Stage. Aytaylik, loyiha raqobatdan omon qoldi. Mahsulot talabga ega va asta-sekin uni ishlab chiquvchilar e'tibor qaratgan bozor o'rnini egallaydi. Buzilish nuqtasiga etib borish va investorlarga qandaydir foyda keltirish vaqti keldi.
4-bosqich. Kengaytirish - Expansion Stage. Biznes-rejada aks ettirilgan maqsadlarga nihoyat erishildi. Ammo rivojlanish kompaniyasi bu bilan to'xtab qolmaydi - u o'z ishlarini yangi bozorlarda ilgari surishda davom etmoqda. Uning pozitsiyalariga hech narsa tahdid solmaydi: uni tanib olish mumkin, mahsulotlari barqaror talabga ega, daromadlar asta-sekin o'sib bormoqda.
5-bosqich. Chiqish - Exit Stage. Kompaniya rivojlanish cho'qqisiga chiqqanda, loyihani moliyalashtirgan investorlar ushbu biznesdagi ulushlaridan voz kechadilar va uni yirikroq o'yinchilarga sotadilar. Bu qadam ularga yaxshi foyda keltiradi. Aytish mumkinki, hozirgi paytda ular istiqbolli tashabbusga sarmoya kiritmoqdalar. Biroq, yakka tartibdagi investorlar o'z ulushini saqlab qoladilar va undan doimiy daromad manbai sifatida foydalanadilar.
G‘oya muallifi ham, uni amalga oshirishga yordam beradigan investor ham startapning moliyaviy muvaffaqiyatidan birdek manfaatdor. G'alaba qozongan taqdirda, ularning har biri o'z foydasiga ega bo'ladi. To'g'ri, bu holda, investor ko'proq xavf tug'diradi. Ammo boshqa tomondan, uning foydasi boshlang'ich foydadan ko'ra muhimroq bo'ladi.
Ishlab chiquvchining qiziqishi. Startapga sarmoya kiritib, ishlab chiquvchi o'z g'oyalarini hayotga tatbiq etishga, muvaffaqiyat va e'tirofga ega bo'lishga intiladi, shuningdek, u shunchaki o'zi sevgan ish bilan shug'ullanadi va uning sa'yharakatlari mukofotlanishiga umid qiladi. Ba'zi hollarda, bu sodir bo'ladi.
Investorning qiziqishi. Investor, tabiiyki, startapni biroz boshqacha qabul qiladi. Uning uchun asosiy narsa kapitalni ko'paytirishdir. Uning oldida ikkita yo'l bor: rivojlanayotgan biznesga sarmoya kiritish va keyin o'z ulushingizni sotish, bu vaqtga kelib u qimmatga tushadi yoki uni saqlab qoladi va undan passiv daromad oladi.
51 Startapning hayotiy sikl bosqichlari
Startapning hayotiy sikl bosqichlari: kashfiyot, tekshirish, samaradorlik, masshtablash, startapdan chiqish yo‘lini ishlab chiqish.
1-bosqich. Problem/Solution Fit (Muammo/yechim muvofiqligi) Sizda qandaydir mahsulot g'oyasi bor, ehtimol bu g'oya ehtiyojdan kelib chiqqan va bu qndaydir g’oyaning boshlanishi hisoblanadi. Bu holda o’zingizga ikkita savol berishingiz mumkin: 1. Siz qanday muammoni hal qilmoqchisiz? 2. Men taklif qilgan yechim muammoni samarali hal qiladimi? Agar birinchi savolga javob bera olsangiz va ikkinchi savolga javobingiz ijobiy bo’lsa, unda siz muammoni hal qilishning to'g'ri kombinatsiyasiga egasiz va bu gipotezani tezda sinab ko'rishingiz kerak. Buning uchun quyidagilarni bajarishingiz kerak: 1. Lean StartUp yondashuvini o'rganing va uni g'oyangizga qo'llang (Lean StartUp yondashuvi - bu kompaniyalar yaratish, yangi mahsulot va xizmatlarni ishlab chiqish va bozorga chiqarish metodologiyasi). 2. Muammoviy va qaror chiqaruvchi intervyular bering 3. Mahsulotingiz uchun maqsadli mijozlar segmenti kim bo'lishi mumkinligi haqida farazlarni yarating. 4. Doimiy ravishda bozor bilan aloqada bo'ling va yangi ma'lumotlar chiqqunga qadar muammolar va yechimlar haqidagi farazlarni sinab ko'ring.
2-bosqich. Minimum Viable Product (Minimal hayotiy mahsulot) (MVP) Ushbu qadamning maqsadi mahsulot gipotezasini vaqt, pul va resurslarni imkon qadar kam sarflagan holda sinab ko'rish hisoblanadi. MVP yordamida siz mijozni o'rganasiz va minimal xavf bilan talabni tasdiqlaysiz. MVP bozorga chiqarilganidan keyin mahsulotni sotishga mijozlarni topishni boshlang. Buning uchun foydalanuvchini ushlab turish va mahsulotingizdan muntazam ravishda foydalanadigan mijozlarni aniqlash uchun minimal sotib olish kanallarini sinovdan o'tkazing. Birinchi foydalanuvchilarni jalb qilish va talabni sinab ko'rish uchun bir nechta sotib olish kanallari yetarli. Keyinchalik, masshtablash bosqichida boshqa kanallarni sinab ko'rishga sarmoya kiritasiz
3-bosqich. Product/Market Fit (Mahsulot/Market Fit) Mahsulot trackshnga ega. Siz mijozingizni o'rganasiz va iterativ ravishda harakat qilasiz, siz doimiy mijozlarga ega bo'lasiz, ular takroriy xaridlarni amalga oshiradilar va mahsulotingizni muntazam foydalanishda davom etib, boshqalarga tavsiya qilishlari mumkin. Bu Product-Market Fit (mahsulot bozori mosligi) ni topish uchun aniq belgi hisoblanadi. Mijozlarni ushlab turish mahsulot bozoriga mos keladigan eng yaxshi ko'rsatkich hisoblanadi. Product-market fit (Mahsulot bozoriga mosligi)ni quyidagi vositalar yordamida sinab ko'rish mumkin: 1. Mahsulotingiz haqida fikrini bilish uchun foydalanuvchilardan so’rov o’tkazish. 2. Measure Net Promoter Score - iste'molchilarning sodiqlik indeksini hisoblash. Mijozlarning 9 va 10 ballar yaxshi ko’rsatkichlar bo’lib, ularni promouterlar qo’yadi. 3. Shon Ellis testidan foydalanish. Agar foydalanuvchilarning 40% yoki undan ko'prog'i mahsulotingizning bozordan chiqib ketishidan xafa bo'lishlarini aytishsa, bu sizning mahsulotiz uchun yaxshi ko'rsatkich hisoblanadi. 4. Foydalanuvchini ushlab turish darajasini o'lchang va vaqt o'tishi bilan ushbu ko'rsatkichni kuzatib boring (monitoring qilib boring). Koeffitsientning normal qiymatining diapazoni sohaga va biznes modeliga bog'liq
4-bosqich. Scale (Masshtablash) Masshtablash bosqichi - bu gipotezani tekshirish jarayonini boshqariladigan o'sish konveyyeriga aylantirish kerak bo'lgan vaqt. Shu vaqtda qaysi kanallar ishlayotgani haqida tasavvurga ega bo'lasiz. Ushbu bosqichda maqsadga samarali erishishning kaliti - bu sizning ustuvor kanallaringiz bo'yicha tajribaga ega bo'lgan yetakchi mutaxassislarni jamoangizga qo'shishdir. Agar korxona o'sishni boshlasa, bozorga kirib, boshqa kanal topish va korxonalarni bir-biriga qo'shish kerak. Buning uchun quyidagilarni bajarish kerak: 1. Kanalni sinovdan o'tkazish bosqichida eng istiqbolli deb topilgan eng yaxshi kanallarni ikki baravar oshirish kerak. 2. Har bir kanal uchun mutaxassislarni yollang, ularga o'z maqsadlariga erishish uchun resurslarni bering. Bu ularga dizaynerlar, texnik yordam, pullik mijozlarni sotib olish uchun aniq byudjet va boshqa zarur narsalarni berishni anglatishi mumkin. 3. O'sish gipotezalarinini o'lchash kerak. 4. Nima ishlayotganini bilganingizdan so'ng, har bir kanal uchun o'sish pleybukini yarating
5-bosqich. Maturity (Yetuklik) Kompaniyaning rivojlanishi bilan o'sish sekinlasha boshlaydi. Ammo dunyodagi TOP texnologiya kompaniyalari hech qachon to'xtamaydi va doimiy ravishda o'sib boradi. LinkedIn 20 yoshda va o'sish gipotezalarini sinab ko'rishda davom etmoqda. Xuddi shu narsa Facebook uchun ham amal qiladi. Ularning milliarddan ortiq foydalanuvchilari bor va ular ilovalarni sotib olib, nimanidir sinab ko'rishadi. Doimiy o'sish - bu katakchani belgilab, boshqa biror narsa qilish kabi emas, bu doimiy ravishda yangi o'sish nuqtalarini qidirishdir. Misol uchun, LinkedIn o'z foydalanuvchilariga taqdim etadigan qiymatni oshirish va bozor ulushini kengaytirish uchun bir necha yil oldin Linda.com-ni sotib oldi
52 Yaxshi startap jamoasini yaratish qoidalari
Muvaffaqiyatli startapni boshlashda kuchli va samarali odamlar jamoasini yaratish katta rol o'ynaydi. CB Insights tomonidan olib borilgan tadqiqot shuni ko'rsatdiki, startaplarning 25 foizi yomon jamoa tufayli muvaffaqiyatsizlikka uchraydi
Mark Sukerberg bu haqda shunday fikrda:
Tadbirkor qurishi kerak bo'lgan eng muhim narsa bu yaxshi jamoadir. Men butun vaqtimni uning yaratilishiga sarflayman
Yaxshi startap jamoasini yaratish uchun bir nechta qoidalar mavjud:

1. 
   Kompaniyaning tuzilishini ko'rib chiqish Loyihani boshlashdan oldin kompaniya qanday ishlashini tushunishingiz kerak. Tajribali tadbirkorlar qog'ozga tuzilmani chizishni tavsiya qiladi: MVP, biznes modeli, xodimlar, ish tavsiflari. Bu loyihani bir butun sifatida yanada aniqroq ko'rsatishga yordam beradi va zaif tomonlarini ko'rish osonroq bo'ladi. Bundan tashqari, strukturani ikkita versiyada ko’rib chiqish kerak: ishga tushirish davrida va bir yildan keyin
   
2. 
   2. Malakali kadrlarni tanlashni tashkil qiling Bunda kompaniyaning tuzilishi yordam beradi. Kompaniyaning har bir pozitsiyasi uchun vazifalar, tajriba va vakolatlar yoziladi, so’ngra kompaniya uchun sifatli xodim ishga olibnadi. Shu bilan birga, rivojlanishning har bir bosqichi uchun xodimlarni jalb qiling, ya'ni birinchi navbatda loyihani ishlab chiqish uchun dasturchilar, so'ngra savdo menejerlari va faqat keyinroq mahsulotni reklama qilish uchun marketologlarni ishga jalb qilish kerak
   
3. 
   3. Suhbatni o’zingiz o’tkazing Suhbatni kompaniya rahbari sifatida o’zingiz o’tkazing. Bu bilan nomzodning qiziqishlarini bilib olasiz. Bundan tashqari, mutaxassis barcha savollarga tez va samarali javob olish imkoniyatiga ega bo'ladi
   
4. 
   4. Xodimlarning vazifasini aniq tushuntiring Yaxshi tajribaga ega bo'lgan xodimlar ko'pincha yirik kompaniyalardan keladi, bu yerda har bir bo’limda bir nechta odam ishlaydi. Kichik jamoada xodim imkon qadar ko'proq vazifalarni o'z zimmasiga olishi muhim. Shuning uchun, suhbatlarda nomzodga nima qilish kerakligini batafsil tushuntirish muhimdir. Bundan tashqari, mutaxassis uchun nima qiziq ekanligini aniqlashga harakat qiling. Agar xodimlar o'zlari uchun qiziqarli vazifalarni hal qilsalar, jamoa yanada samarali ishlaydi
   
5. 
   5. Jamoani ilhomlantiring Xodimlar pul uchun ishlashlari aniq va shunchaki emas. Lekin sifatli ish faqat zavq bilan amalga oshiriladi. Shuning uchun rahbarlar o'z jamoasiga ilhom berishi kerak. Sizning kompaniyangiz nafaqat pul topishini, balki ma'lum bir vazifani ham bajarishini tushuntirin
   
6. 
   6. Korporativ madaniyatning poydevorini qo'ying Aslida jamoa tuzishda arzimas narsa bo'lmaydi. Kompaniyada barcha xodimlar bir-birini hurmat qilishi, har kim o'z fikrini bildirish huquqiga ega bo'lishi lozim. Suhbatlarni kompaniya rahbari o'tkazishi muhim. Bunda nomzodning xarakterini, uning ish tamoyillarini va boshqa xususiyatlarini bilib oladi.
   
7. 
   7. Majlisbozlikni kamaytirish Atlassian tadqiqoti shuni ko'rsatdiki, texnologiya xodimlari oyiga o'rtacha 30 soat yig'ilishlarda o'tirib, 50% ish samaradorligini yo’qotadi. Yig’ilish chaqirishdan oldin o'zingizga bir nechta savol bering va quyidagi amallarni bajarin
   
8. 
   Ichki motivatsiyaga e'tibor qarating Harakat erkinligi xodimlarni ichki motivatsiyaga tayanishga majbur qiladi. Tashqi motivatsiyadan farqli o'laroq, ichki motivatsiya ularga kuch va loyiha ustida ishlash istagini beradi. Bir necha yil oldin BNET so'rovnoma o'tkazdi va shuni aniqladiki, xodimlarning 29 foizi muhim ish qilish imkoniyatini ish uchun asosiy motivatsiya deb bilishadi. Respondentlarning 25 foizi ular uchun eng yaxshi motivator bu pul ekanligini, 17 foizi esa motivatsiya manbai sifatida tan olishni ko'rsatdi
   
9. 
   “Maqsadlar va asosiy natijalar” usulidan foydalaning “Maqsadlar va asosiy natijalar” usuli kompaniya yoki jamoa tuzilmasini yaratish uchun samarali vositadir. Ushbu tizim Intel tomonidan ixtiro qilingan, ammo u Google tufayli mashhurlikka erishdi. Keyin uni Zynga, Palantir va Square kabi kompaniyalar ishlatihdi
   

53 Loyiha va startapni yaratish va boshqarish sxemasi
Startapni tajovuzkor va o'zgaruvchan tashqi muhitda kengaytiriladigan va foydali biznes modelini topish uchun yaratilgan yangi g'oyalarni ishlab chiqadigan vaqtinchalik tashkilot deb hisoblash mumkin. Startap operatsion faoliyat bilan parallel ravishda vaqt o'tishi bilan davom etadigan va takrorlanadigan jarayon sifatida amalga oshirilishi mumkin.
Quyida startap loyihasini yaratish va boshqarish sxemasi keltirilgan:

54 Startap-loyihani ishlab chiqish bosqichlari
Startap-loyihani ishlab chiqishning 5 bosqichi mavjud:
1. G’oyani yaratish. Ushbu bosqichda g'oyalarni izlash, bozorni keng tahlil qilish, biznes-reja tuzish va g'oyani haqiqiy mahsulotga aylantirish uchun texnik vositalarni ishlab chiqish amalga oshiriladi.
2. Ishga tushirish. Ishga tushirish bosqichida mahsulot bozorda o'zining ustunligini isbotlashi va mavjud bo'lgan ko'plab analoglarni chetlab o'tib, o'z iste'molchisini topishi kerak. Ishlab chiquvchilar katta qat'iyat va ishbilarmonlik qobiliyatini namoyish etishlari kerak.
3. Rivojlanirish. Rivojlanishning ma'lum darajasida startap ishlab chiquvchilar yo'naltirilgan bozor o’rnini qamrab oladi. Bozorda mahsulotni tasdiqlash va zararni yo'qotish nuqtasiga erishish jarayoni mavjud.
4. Kengaytirish bosqichi. Ushbu bosqichda mahsulot taniqli va iste'molchilar orasida talabga ega bo'ladi. Jamoa oldiga qo'ygan maqsadlarga erishildi. Kompaniya bu bilan to'xtab qolmaydi va katta bozorlarga o'tib, o'z g'oyasining samarasini ilgari surishda davom etadi.
5. Yakuniy bosqich. Bu innovatsion kompaniya o'zining eng yuqori cho'qqisiga chiqqan va o'z mahsulotini yirikroq biznes kompaniyalarga o'tkazadigan yakuniy bosqichdir
Startap-loyihalarni boshqarish yoki loyihalarni boshqarish bozorda omon qolish va raqobatdosh ustunlikka erishish uchun zarur qurol hisoblanadi. Belgilangan boshqaruv kontseptsiyasi mavjud bo'lmagan taqdirda, startaplar, ayniqsa yirik kompaniyalar kamdan-kam hollarda o'z vaqtida va maqbul xarajatlar doirasida yakunlanadi. To'g'ri tanlangan metodologiya ishlab chiquvchilar guruhini kerakli natijalarga erishish uchun boshqariladigan, ko'rish mumkin bo'lgan harakatlar va vositalar to'plami orqali boshqaradi
55 PRINCE2 (Projects In Controlled Environments) haqida ma’lumot bering
PRINCE2 (Projects In controlled Environments) – bu loyihalarni boshqarish metodologiyasi bo'lib, unda haqiqiy loyihalarning minglab eng yaxshi amaliyotlari asosida ishlab chiqilgan tizimli boshqaruv usuli amalga oshiriladi. Ushbu metodologiya startaplarni tashkil etish va boshqarish uchun barcha vositalarni o'z ichiga oladi, loyihaning butun hayoti davomida barcha jihatlar bo'yicha boshidan oxirigacha aniq ko'rsatmalar beradi. PRINCE2 metodologiyasining asosiy afzalligi resurslardan yanada samarali foydalanish uchun butun jarayonni bosqichlarga bo'lish. Bu startaplar uchun muvaffaqiyatning asosiy omili, chunki dastlabki bosqichda resurslar cheklangan va ulardan oqilona foydalanmaslik loyihaning barbod bo’lishiga olib keladi.
56 PRINCE2 ning ishlash sxemasini tushuntiring

Loyihaning boshida PRINCE2 bizga loyihaning uchta asosiy jihatini aniqlashni taklif qiladi:
 Biznes jihati (bu loyiha foyda keltiradimi?)
 Iste'molchi jihati (bu foydalanuvchilar uchun qiziqarli bo'ladimi?)
 Resurs jihati (maqsadga erishish uchun bizda hamma narsa yetarlimi ?)
57. PRINCE2 ning imkoniyatlari va kamchiliklari
PRINCE2 dasturi loyihani boshqarishning umumiy usuli, shuning uchun uni har qanday loyiha uchun, masalan, “The Apprentice” (Buyuk Britaniya va AQShda mashhur teledastur) kabi teledasturlar uchun 1-2 kunlik loyihadan tortib yoki hatto London-2012 Olimpiya o'yinlari uchun asosiy stadion qurilishi va kompaniyani sotib olish kabi loyihalargacha ishlatilishi mumkin.
PRINCE2 dasturi loyiha (maxsus ish) amalga oshirishi kerak bo'lgan zarur mahsulotlarni yaratish uchun boshqaruv darajasi va ishlarning bajarilishini belgilaydi. Bu shuni anglatadiki, bir xil darajadagi boshqaruv har xil turdagi loyihalar uchun ishlatilishi mumkin. Boshqaruv darajasi loyihani tashkil qilishni anglatadi, ya'ni loyiha rahbariyati, loyiha menejeri va jamoasi.
58. PRINCE2 loyihasining tamoyillari
PRINCE2 loyihasi 7 tamoyilni o'z ichiga olishi kerak:
1. Davomiy biznes asoslari
2. O'tmish tajribasi bilan o'rganish
3. Muayyan rollar va mas'uliyat sohalari
4. Bosqichlarni boshqarish
5. Istisno usulini boshqarish
6. Mahsulotlarga e'tibor
7. Loyiha muhitiga mos keladigan maxsus o'zgarishlar
59. PRINCE2 loyihasining ko’rsatkichlari
PRINCE2 loyihasida oltita o'zgaruvchan / maqsadli ko'rsatkichlar mavjud: muddat, xarajatlar, sifat, hajm, imkoniyat va xatarlar.
Bu loyihani amalga oshirishning oltita jihati loyihani amalga oshirish jarayonida boshqariladi.
Quyida loyihani amalga oshirishning oltita jihatini misollar bilan ko’rib chiqamiz:
Muddat: Muddat bo'yicha berilgan savol quyidagicha jaranglaydi: “Loyiha qachon tugaydi?”
Xarajatlar: Loyihalar xarajatlarni qoplashni ta'minlashi kerak, shuning uchun savollar quyidagicha bo'ladi: “Xarajatlar nazorat qilinadimi?” yoki “Biz byudjetdan tashqariga chiqmayapmizmi?”.
Sifat: Amalga oshirilgandan keyin mahsulot foydali bo'ladimi (boshqacha qilib aytganda, mahsulot maqsadga muvofiq bo'ladimi) va mahsulotlar sifat tekshiruvidan o'tadimi?
Hajm: Ish yoki xizmatlar doirasi barcha manfaatdor tomonlar tomonidan to'g'ri belgilangan va tushunilganmi? Loyiha menejeri loyiha bo'yicha ish yoki xizmatlar miqdorining nazoratsiz o'sishiga yo'l qo'ymaslik uchun ehtiyot bo'lishi kerak, bu esa loyiha davomida yangi talablarni qo'shish imkonini beradi.
Imkoniyat: Nima uchun biz ushbu loyihani amalga oshirmoqdamiz va uning afzalliklari nimada? Foyda ma'lum, aniq va o'lchanadigan bo'lishi va amalga oshirilishi kerak.
Xatar: Barcha loyihalar noyob va shuning uchun xavf ostida bo’ladi. Biz qanday xavfni o'z zimmamizga olamiz va bunday xavfni qanday boshqarishimiz mumkin? Masalan, ko'rib chiqilayotgan uy qurilishi loyihasida, agar pudratchilardan biri kelmasa nima bo'ladi?