Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Majburiyatlarning bajarilishi 
tamoyillari 
 
 
majburiyatlarni lozim darajada 
bajarish
 
kelishilgan va maqbul usulda 
bajarish
 
majburiyatlarni lozim darajada 
bajarish
 
majburiyatni tegishli shaxs 
uchun bajarish
 
aniq bajarish
 
tejamlilik va oʻzaro 
hamkorlikda bajarish
 

---

229 
 
boʻlgan  joyda  kreditor  yoki  ijroni  qabul  qilib  olish  uchun  u  vakil  qilgan 
shaxs boʻlmasa yoki vakil rozi boʻlmasa, majburiyat boʻyicha kim kreditor 
ekanligi xususida aniqlik yoʻqligi koʻrinib turgan boʻlsa, xususan bu haqda 
kreditor bilan boshqa shaxslar oʻrtasida nizo chiqqanligi munosabati bilan 
kreditorning  ijroni  qabul  qilishdan  boʻyin  tovlashi  yoki  uning  tomonidan 
boshqacha yoʻl bilan kechiktirilishi munosabati bilan amalga oshiriladi.  
Pul  summasini  yoki  qimmatli  qogʻozlarni  notarius  yoxud  sudning 
depozitga qoʻyishi, majburiyatni bajarishi hisoblanadi.  
Depozitga pul yoki qimmatli qogʻozlar qoʻygan  notarius  yoxud sud 
kreditorni bundan xabardor qiladi.  
Notarial  idoraning  depozitga  qarzni  qoʻyish  yoʻli  bilan  majbu-
riyatning  bajarilishiga  oid  munosabatlar  Oʻzbekiston  Respublikasining 
“Notariat toʻgʻrisida”gi Qonuni bilan tartibga solinadi. Mazkur qonunning 
74-moddasida aytilishicha, pul summalari va qimmatli qogʻozlar depozitga 
qoʻyilganligi  haqida  notarius  kreditorga  xabar  qiladi  va  uning  talabi 
boʻyicha  unga  tegishli  boʻlgan  pul  summalari  va  qimmatli  qogʻozlarni 
topshiradi.  
Majburiyatning  uchinchi  shaxs  tomonidan  bajarilishi  FKning          
241-moddasida  koʻrsatilgan.  Umuman,  majburiyatning  bajarilishi  FKning 
241-moddasida  koʻrsatilganidek,  uchinchi  shaxs  zimmasiga  ham 
yuklatilishi  mumkin.  Qonunda  aytilishicha,  agar  qonun  hujjatlarida  yoki 
shartnomada  nazarda  tutilgan  boʻlsa,  shuningdek  uchinchi  shaxs 
taraflardan  biri  bilan  tegishli  shartnoma  orqali  bogʻliq  boʻlsa, 
shartnomadan  kelib  chiqqan  majburiyatning  bajarilishi  uchinchi  shaxs 
zimmasiga yuklatilishi mumkin.  
Majburiyatning  bajarilishini  uchinchi  shaxs  zimmasiga  yuklash 
uchun quyidagi asoslar boʻlishi kerak: 
1) belgilangan qoidalarda nazarda tutilgan boʻlishi, chunonchi, yukni 
bir  necha  transport  korxonasi  ishtirokida  tashishda  shartnoma  faqat  bir 
transport  korxonasi  (yukni  joʻnatish  punkti)  bilan  tuzilsa  ham, 
majburiyatni 
bajarishda 
(yukni 
tashishda) 
boshqa 
transport 
korxonalarining ishtiroki transport qonunlarida koʻrsatilgan boʻlishi kerak; 
2)  ma’muriy  jihatdan  boʻysunish  holatining  boʻlishi,  masalan, 
qurilish  tresti  bilan  oʻziga  boʻysungan  qurilish  boshqarmasiga 
majburiyatni bajarishni topshirishi kerak; 
3)  majburiyatning  bajarilishi  uchinchi  shaxs  zimmasiga  yuklanishi 
shartnoma  bilan  belgilangan  boʻlishi  kerak.  Chunonchi,  ta’minotchi 
tashkilot  mahsulotni  yetkazuvchidan  olib,  oʻzi  iste’molchilarga 

---

230 
 
yubormasdan,  bu  vazifani  (majburiyatni  bajarishni)  oʻzaro  kelishuv 
boʻyicha mahsulot yetkazib beruvchiga yuklashi ham mumkin.  
Bunday  hollarda  FKning  241-moddasi,  2-bandida  koʻrsatilganidek, 
agar  qonun,  shartnoma  yoki  majburiyat  mazmunidan  majburiyatni 
qarzdorning  shaxsan  oʻzi  bajarishiga  majburiligi  anglashilmasa,  kreditor 
qarzdor uchun uchinchi shaxs tomonidan taklif qilingan ijroni qabul qilishi 
shart.  
Biroq  majburiyat  bajarilmaganligi  uchun,  basharti  qonun  hujjatlari 
yoki shartnomada uchinchi shaxsning javobgar boʻlishi nazarda tutilmagan 
boʻlsa, shartnomadagi taraf javobgar boʻladi.