Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

2-§. Nomzod ko’rsatish huquqi 
Saylovlarda  prezidentlikka,  vakillik  organlari,  deputatligiga,  Senatorlikka 
nomzod  ko’rsatish  huquqi  va  tartibi  qonunlarda  belgilangan.  Saylov  tajribalari  va 
qonunlarida bu huquq va tartib turli mamlakatlarda turlicha belgilangan. 
 
Ayrim  mamlakatlarda  masalan,  Fransiyada  fuqaro  o’z-o’zini  nomzod  qilib  ko’rsatish 
huquqiga  ega
2
.  Ayrim  mamlakatlarda  saylovchilar  nomzod  ko’rsatish  huquqiga  ega.
3
 Ko’pchilik 
mamlakatlarda  nomzod  ko’rsatish  huquqiga  siyosiy  partiyalar,  ommaviy  harakatlar,  ularning 
birlashmalari (bloklar) ega. 
 
Qaysi  mamlakatda  nomzod  ko’rsatish  huquqini  kimga  berishligini,  shu 
mamlakatni  o’zi,  o’z  sharoitidan  kelib  chiqib  belgilaydi.  Mamlakatda  nomzod 
ko’rsatish huquqini kimga berilganligi, saylovni demokratik yoki nodemokratik deb 
hisoblashga ta’sir qilmaydi. Muhimi shu narsa qonuniy asosga egaligi hisoblanadi. 
O’zbekistonda  mustaqil  saylov  qonunchiligi  vujudga  kelib,  takomillashib 
borgan  sari,  nomzod  ko’rsatish  huquqiga  ega  sub’ektlar  doirasi  ham  o’zgarib, 
takomillashtirilib borildi. 
Dastlabki  saylovlarda  prezidentlikka,  vakillik  organlariga-  deputatlikka 
nomzod  ko’rsatuvchilar  doirasi  ancha  keng  bo’lib,  davlat  hokimiyatining  vakillik 
organlari,  fuqarolar  (saylovchilarning  tashabbuskor  guruhlari)  ham  nomzod 
                                                           
1
 Xalq sо‘zi. 2014-yil 26 dekabr. 
2
 Qarang: Алебастрова И.A. Конституционное право зарубежных стран. M.: «Проспект», 2009, стр.268. 
3
 Qarang: Баглай M.В. Конституционное право Российской Федерации. M.: “Норма”, 1998, стр-364. 

---

141 
 
ko’rsatish  huquqiga  ega  edi.  Keyinchalik  mahalliy  davlat  hokimiyati  vakillik 
organlari  va  fuqarolar  nomzod  ko’rsatish  huquqiga  ega  sub’ektlar  qatoridan 
chiqarildi. 
Amaldagi  qonunchilikka  asosan  O’zbekiston  Prezidentligiga  nomzod  va  Oliy 
Majlis  Qonunchilik  palatasi  deputatligiga  nomzod  ko’rsatish  huquqi  siyosiy 
partiyalarga,  tuman,  shahar  Kengashlari  deputatligiga  nomzod  ko’rsatish  huquqi  – 
siyosiy partiyalar va fuqarolarning o’zini o’zi boshqarish organlariga berildi. 
Bundan tashqari Qonunchilik palatasiga Ekoharakatdan saylanadigan o’n besh 
deputatning nomzodi shu harakatdan ko’rsatilishi qonunchilikda belgilangan. 
 Prezidentlikka,  Qonunchilik  palatasi  deputatligiga  nomzod  ko’rsatish 
huquqiga ega bo’lish uchun siyosiy partiyalarga qo’shimcha shartlar o’rnatilgan. 
Birinchi  shart  –  siyosiy  partiya  Qonunchilik  palatasiga  nomzod  ko’rsatish 
huquqiga  ega  bo’lishi  uchun,  saylov  kampaniyasi  boshlanganligi  e’lon  qilingan 
kundan  kamida  to’rt  oy  oldin  Prezidentlikka  nomzod  ko’rsatish  uchun  olti  oy  oldin 
Adliya  vazirligi  tomonidan  ro’yxatga  olingan  bo’lishi,  ikkinchi  sharti  –  siyosiy