Loyiha toshkent davlat yuridik universiteti

Aniqladi: 

Da’vogar Mirobod tuman prokurori fuqarolar (F.I.O.), (F.I.O.)larning manfaatini 

ko‘zlab, javobgar (F.I.O.) ga nisbatan yetkazilgan moddiy zararni undirish to‘g‘risidagi 

da’vo arizasi bilan murojaat qilgan. 

Shuningdek,  sudga  da’vogar  (F.I.O.)  javobgar  (F.I.O.)ga  nisbatan  jinoyat 

natijasida yetkazilgan moddiy va ma’naviy zararni undirish to‘g‘risidagi da’vo arizasi 

bilan murojaat qilgan.  

Fuqarolik  ishlari  bo‘yicha  Mirobod  tumanlararo  sudining  2013-yil  3-maydagi 

ajrimi bilan har ikkala fuqarolik ishi bitta ishga birlashtirilgan. 

Sud majlisida Mirobod tuman prokurori yordamchisi (F.I.O.) da’voni quvvatlab, 

javobgar  (F.I.O.)    2012-yilning  yanvar  oylari  boshida  (F.I.O.)ning  ishonchiga  kirib, 

aldab  unga  tegishli  12.825.000  so‘mlik  mulkini  sotib  berishni  va’da  qilib,  moddiy 

boyliklarni  qo‘lga  kiritib,  bergan  va’dasini  bajarmasdan  pullarni  o‘z  ehtiyojlariga 

ishlatib yuborib hamda (F.I.O.)ga tegishli 350.000 so‘mlik mulkini qo‘lga kiritib, sotib 

berishni  va’da  qilib,  va’dasini  bajarmasdan  pullarni  o‘z  ehtiyojlari  uchun  ishlatib 

yuborib,  O‘zbekiston  Respublikasi  JKning  168-moddasi  2-qismi  “a”  bandida 

ko‘rsatilgan  jinoyatni  sodir  qilganligini,  Jinoyat  ishlari  bo‘yicha  Mirobod  tumani 

sudining  2012-yil  3-yanvardagi  ajrimiga  asosan  (F.I.O.)ga  nisbatan  qo‘zg‘atilgan 

jinoyat  ishi  O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlis  Senatining  2012-yil  5-dekabrdagi 

Amnistiya  to‘g‘risidagi  qarorining  6-bandiga  asosan  tugatilganligi  va  taraflarga 

yetkazilgan zararni undirish bo‘yicha fuqarolik ishlari bo‘yicha sudga murojaat qilish 

huquqi tushuntirilganligini, ajrim qonuniy kuchda ekanligini bildirib, javobgar (F.I.O.) 

dan (F.I.O.)ning foydasiga 12.825.000 so‘m va (F.I.O.)ning foydasiga 350.000 so‘m 

miqdordagi moddiy zararni undirishni so‘radi.  

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

321 

 

Sud  majlisida  da’vogar  (F.I.O.)  da’vo  talablarini  quvvatlab,  (F.I.O.)  uni  aldab 

unga  tegishli  bo‘lgan  jami  12.825.000  so‘mlik  mulkini  sotib  berishga  va’da  qilib 

olganligini,  va’dasini  bajarmasdan  pullarini  ham,  mulkini  ham  qaytarib 

bermaganligini,  umumiy  zarardan  2.000.000  so‘mini  qaytarib  olganligini,  qolgan 

10.825.000  so‘mlik  zarar  qoplanmaganligini  ko‘rsatib,  ushbu  summani  undirib 

berishni so‘radi. 

Sudga  mustaqil  talab  bilan  arz  qiluvchi  3-shaxs  (F.I.O.)  yozma  ariza  bilan 

murojaat qilib, unda sog‘lig‘i sababli sud majlisida ishtirok eta olmasligini, fuqarolik 

ishini  o‘zining  ishtirokisiz  ko‘rilishini  so‘ragan.  Ushbu  holatda  sud  FPKning  174-

moddasiga  asosan,  fuqarolik  ishini  3-shaxs  (F.I.O.)ning  ishtirokisiz  ko‘rib  chiqishni 

lozim topadi.  

Oldingi sud majlislarida javobgar (F.I.O.) da’vo arizasini tan olmasdan, da’vogar 

(F.I.O.)  uning  uyiga  bir  tanishi  bilan  fol  ochirish  uchun  kelganini,  shunda  Turkiya 

davlatiga  borib narsa  olib kelaman,  deb  aytganini, shundan  keyin unga narsalaringiz 

bo‘lsa sotib beraman deb aytganini, da’vogar (F.I.O.) uning uyiga taqinchoq va kiyim-

kechaklarlarni keltirib tashlaganini, kasalxonada yotgan paytida ham uyiga narsalarni 

keltirib  tashlaganini,  lekin  olgan  narsalarning  aksariyatini  qaytarganini,  qarzini 

qaytarganini, qancha pulni qaytarganini bilmasligini, qarzlarini qaytarganini ko‘rsatib, 

suddan da’voni rad qilishni so‘ragan. 

Oxirgi  sud  majlisining  joyi  vaqti  to‘g‘risida  tegishli  tartibda  ogohlantirilgan 

bo‘lishiga qaramasdan sudga kelmadi, kelmaslik sabablari haqida ma’lumot bermadi, 

bu  sabablarning uzrliligiga  dalillar taqdim  etmadi.  Bunday  holatda  sud  javobgarning 

kelmaganlik  sabablari  haqida  ma’lumot  yo‘qligi  sababli  sud  uning  kelmaganlik 

sabablarini  uzrsiz  deb  topadi  va  javobgar  ish  yuritilishini  qasddan  cho‘zayotgan  deb 

hisoblaydi. Shu sababli sud ishni javobgarga nisbatan FPKning 174-moddasi talabiga 

binoan ko‘rib chiqishni lozim deb topadi. 

Sud  da’vogarlarning  da’vo  yuzasidan  bayonotlarini  eshitib,  fuqarolik  ishi 

hujjatlari  bilan  tanishib  va  ish  materiallarini  tahlil  qilib,  quyidagi  asoslarga  ko‘ra, 

da’vogarning da’vo talablarini qanoatlantirishni lozim deb topadi. 

FKning  985-moddasiga  asosan,  g‘ayriqonuniy  harakat  (harakatsizlik)  tufayli 

fuqaroning shaxsiga yoki mol-mulkiga yetkazilgan zarar, shuningdek, yuridik shaxsga 

yetkazilgan zarar, shu jumladan, boy berilgan foyda zarar yetkazgan shaxs tomonidan 

to‘liq hajmda qoplanishi lozim. 

Aniqlanishicha,  Jinoyat  ishlari  bo‘yicha  Mirobod  tuman  sudining  2012-yil  3-

yanvardagi ajrimiga asosan, (F.I.O.)ga nisbatan O‘zbekiston Respublikasi JKning 168-

moddasi 2-qismi “a” bandi bilan qo‘zg‘atilgan jinoyat ishi O‘zbekiston Respublikasi 

Oliy  Majlis  Senatining  2012-yil  5-dekabrdagi  Amnistiya  to‘g‘risidagi  qarorining  6-

bandiga  asosan tugatilgan va  taraflarga  yetkazilgan  zararni undirish  haqida  fuqarolik 

ishlari bo‘yicha sudga murojaat qilish huquqi tushuntirilgan. 

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

322 

 

FPKning 60-moddasi 2-, 3-qismlariga asosan, bir fuqarolik ishi bo‘yicha sudning 

qonuniy kuchga kirgan hal qiluv qarori bilan aniqlangan faktlar o‘sha shaxslar ishtirok 

etayotgan boshqa fuqarolik ishlarini ko‘rayotganda yangidan isbot qilinmaydi. 

Jinoyat  ishi  bo‘yicha  qonuniy  kuchga  kirgan  sud  hukmi  sud  tomonidan  hukm 

etilgan  shaxs  harakatlarining  fuqarolik-huquqiy  oqibatlari  to‘g‘risidagi  ishni  ko‘rib 

chiqayotgan sud uchun faqat shu harakatlar sodir etilgan yoki sodir etilmaganligi va 

ular mazkur shaxs tomonidan sodir etilgan yoki etilmaganligi masalalari yuzasidangina 

majburiydir. 

Shuningdek,  O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Sudi  Plenumining  2007-yil  2-

oktabrdagi  “Fuqarolik  ishlarini  ko‘rishda  sudlar  tomonidan  dalillarga  oid  qonun 

normalarini  qo‘llashning  ayrim  masalalari  to‘g‘risida”gi  qarorining  4-bandiga  ko‘ra, 

ma’muriy huquqbuzarlik ishi bo‘yicha sudning qonuniy kuchga kirgan qarori hamda 

jinoyat ishini reabilitatsiya asoslarisiz tugatish haqidagi tergov organi va sud ajrimida 

qayd  etilgan  holatlar  shu  bilan  bog‘liq  fuqarolik  ishi  ko‘rib  chiqilishida  qayta 

isbotlashni talab qilmaydi. 

Ish  hujjatlariga  ko‘ra,  (F.I.O.)  2012-yilning  yanvar  oylari  boshida  (F.I.O.)ning 

ishonchiga kirib, aldab unga tegishli 12.825.000 so‘mlik mulkini sotib berishni va’da 

qilib,  moddiy  boyliklarni  qo‘lga  kiritib,  bergan  va’dasini  bajarmasdan  pullarni  o‘z 

ehtiyojlariga ishlatib yuborib hamda (F.I.O.)ga tegishli 350.000 so‘mlik mulkini qo‘lga 

kiritib, sotib berishni va’da qilib, va’dasini bajarmasdan pullarni o‘z ehtiyojlari uchun 

ishlatib yuborib, O‘zbekiston Respublikasi JKning 168-moddasi 2-qismi “a” bandida 

ko‘rsatilgan jinoyatni sodir qilgan.  

Sud  majlisi  jarayonida  aniqlanishicha,  javobgar  tergov  va  sud  jarayonida 

(F.I.O.)ga  yetkazilgan  moddiy  zararning  2.000.000  so‘mini  qoplagan  va  bugungi 

kunda 10.825.000 so‘m miqdordagi zarar qoplanmagan.  

Sud  yuqoridagi  qonun  talablari  va  aniqlangan  holatlardan  kelib  chiqib,  moddiy 

zararni  undirish  haqidagi  Mirobod  tuman  prokurorining  da’vo  talablarini  qisman  va 

da’vogar (F.I.O.)ning da’vo talabini qanoatlantirishni va javobgar (F.I.O.)dan da’vogar 

(F.I.O.)ning  foydasiga  10.825.000  so‘m,  (F.I.O)ning  foydasiga  350.000  so‘m 

undirishni lozim topadi. 

O‘zbekiston  Respublikasi  FKning  1021-moddasi  1-qismi  talabiga  muvofiq, 

ma’naviy  zarar  uni  yetkazuvchining  aybi  bo‘lgan  taqdirda,  zarar  yetkazuvchi 

tomonidan qoplanadi. 

Mazkur  moddaning  2-qismi  1-bandiga  asosan,  zarar  fuqaroning  hayoti  va 

sog‘lig‘iga  oshiqcha  xavf  manbai  tomonidan  yetkazilgan  bo‘lsa,  ma’naviy  zarar  uni 

yetkazuvchining aybidan qat’i nazar, qoplanadi. 

Ushbu Kodeksning 1022-moddasining 2-qismiga ko‘ra, ma’naviy zararni qoplash 

miqdori  jabrlanuvchiga  yetkazilgan  jismoniy  va  ma’naviy  azoblarning  xususiyatiga, 

shuningdek,  ayb  tovon  to‘lashga  asos  bo‘lgan  hollarda  zarar  yetkazuvchining  aybi 

darajasiga  qarab  sud  tomonidan  aniqlanadi.  Zararni  qoplash  miqdorini  aniqlashda 

oqilonalik va adolatlilik talablari e’tiborga olinishi lozim. 

---

FUQAROLIK ISHLARI BO‘YICHA PROTSESSUAL HUJJATLARLARDAN NAMUNALAR 

 

323 

 

O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Sudi  Plenumining  2000-yil  28-apreldagi 

“Ma’naviy  zararni  qoplash  haqidagi  qonunlarni  qo‘llashning  ayrim  masalalari 

to‘g‘risida”gi  17-sonli  qarori  2-bandining  1-qismida  ko‘rsatilishicha,  ma’naviy  zarar 

deganda  jabrlanuvchiga  qarshi  sodir  etilgan  huquqbuzarlik  harakati  (harakatsizlik) 

oqibatida u boshidan kechirgan (o‘tkazgan) ma’naviy va jismoniy (kamsitish, jismoniy 

og‘riq,

 

zarar ko‘rish, noqulaylik va boshqa) azoblar tushuniladi. 

Sud yuqoridagi qonun talabi va Oliy  Sud Plenumining tushuntirishlaridan kelib 

chiqib,  oqilonalik  va  adolatlilik  tamoyillariga  amal  qilib,  jismoniy  va  ma’naviy 

azoblarning  xususiyati,  ma’naviy  zarar  yetkazilgan  haqiqiy  holatlar  va 

jabrlanuvchining  shaxsiy  xususiyatlarini  aniqlab,  javobgar  (F.I.O.)ning  jinoyat  sodir 

qilgani  sud  hukmi  bilan  o‘z  tasdig‘ini  topganligi  sababli,  ma’naviy  zararni  300.000 

so‘m deb baholab, uni javobgar (F.I.O.)dan da’vogar (F.I.O.)ning foydasiga undirishni 

lozim topadi. 

Sud  da’vo  talablarini  qanoatlantirish  bilan  bir  qatorda,  FPKning  120-moddasi 

talablari  asosida  javobgar  (F.I.O.)dan  davlat  foydasiga  moddiy  zararni  undirish 

haqidagi  talab  yuzasidan  2.165.000  so‘m,  ma’naviy  zararni  undirish  haqidagi  talab 

yuzasidan 39800 so‘m -- jami 2.204.800 so‘m davlat boji undirishni lozim deb topadi. 

Yuqoridagilarni  inobatga  olib, FKning 985-, 1021-1022-moddalari  va  FPKning 

60-, 120-, 174-, 203–206-moddalariga asosan, sud