Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti

Radioaktivlikka oid tahlil.
Materiallar va moddalarni tadqiq 
etishda yana bir yuqori ta’sirchan uslub radioaktivlikka oid tahlil 
qo‘llanilishi mumkin. Bu uslub ob’ekt yadro reaktorida nurlatilganda 
unda paydo bo‘ladigan sun’iy radioaktivlikni o‘rganishga asoslangan. 
Kriminalistik texnikaning bu uslubi yaqindan o‘q uzilganda, 
to‘siqlarda qolgan izlarni, o‘q uzgan odamda qolgan izlarni, biologik 
ob’ektlardagi zaharli moddalarni, biologik to‘qimalardagi mikro 
elementlarni aniqlashda qo‘llaniladi. 
So‘nggi vaqtlarda turli kriminalistika ob’ektlarini to‘plash, ular 
ustida ishlash, tadqiq qilish ishida kompyuter texnikasidan foydalanish 
imkoniyatlari ko‘zga tashlanmoqda. Kompyuter dastlabki marta 
daktilonusxa va dastxatshunoslik tadqiqotlarida qo‘llanilgan. 
Daktilonusxada hozirgi vaqtda kodlashtirilgan barmoq izlarini 
mashina yordamida qidirib topish va qiyoslash uslubi qo‘llanilmokda. 
Bu uslub dastlabki tarzda kodlashtirilmagan holda maxsus qurilma 
yordamida 
papillyar 
naqshlarni 
avtomatik 
tanish 
qoidalariga 
asoslangandir. 
Kriminalistika faoliyatida bunday vositalardan foydalanish voqea 
sodir bo‘lgan joyda topilgan barmoq izlarini kompyuter xotirasidagi 
barmoq izlari bilan tezkor ravishda solishtirish imkonini beradi. Maxsus 
ishlab chiqarilgan algoritm dasturi yordamida u yoki bu qo‘lyozma 
matnini bajargan shaxsni identifikatsiyalash imkoniyatini vujudga 
keltiradi.
Kriminalistik texnikaning tergov va tezkor-qidiruv ishlarida 
qo‘llanilishi 
 
Kriminalistik texnikani tezkor xodimlar, tergovchilar mutaxassis 
kriminalistlar, sud o‘z vakolati doiralarida qo‘llaydilar. Bunday texnika 
jumlasiga tergovchilar va kriminalistika ekspertizasi bo‘limlarining 
xodimlari foydalanadigan ilmiy-texnika vositalarining komplektlari, 
Ma'lumot uchun! Kriminalistik tehnikaning taraqqiyoti ikki 
yo'nalishda boradi. Bir tomondan kriminalistik tehnika muammolarini 
umum-nazariy jihatdan ishlab chiqilishi va takomillashtirilishi, 
ikkinchi tomondan dalil-isbotlarni topish, olib qo'yish, qayd etish va 
tadqiq qilish, ular ustida ishlashning aniq tehnika-kriminalistika 
vositalari qamda yo'l-yo'riqlarini ishlab chiqishga qaratilgan.

---

54 
ko‘chma kriminalistika laboratoriyalari, ovoz yozish apparaturalari 
kiradi. Jinoyatlarni oldini olish va jinoyatlarni jadal aniqlash, 
jinoyatchilarni qidirish va ushlash uchun tezkor ishlarda qo‘llaniladigan 
vositalar, turli xil signal beruvchi qo‘riqlash qurilmalari, hujjatlarni 
qalbakilashtirishdan himoyalash vositalari-kimyoviy jihozlar ham 
kriminalistik texnika jumlasiga kiradi. 
Kriminalistik texnika vositalaridan tezkor-qidiruv tadbirlarini 
o‘tkazishda, ko‘zdan kechirish, tintuv, so‘roq, eksperiment va boshqa 
tergov harakatlarini bajarishda va ashyoviy dalillarni o‘rganish, video, 
kino hujjatlarini ko‘rish, magnit yozuvlarini eshitish va boshqa vaqtlarda 
foydalanadilar. 
Kriminalistik texnika tezkor-qidiruv faoliyati bilan bog‘liq ishlarni 
isbot qilishda, dalillar qidirib topishda, jinoyatlarni ochish va ularning 
oldini olishda hamda zarur ma’lumotlarni aniqlash, qayd etish va tadqiq 
qilishda foydalaniladi. 
Tergov harakatlari jarayonida kriminalistik texnika jinoyatning 
moddiy holatini qayd etish, dalillarni topish, olish va saqlash, ularni 
taqdim etish va ob’ektlarni ekspertizaga tayyorlash chog‘ida 
qo‘llaniladi. 
Tezkor-qidiruv tadbirlari va tergov harakatlari o‘tkazilishida 
ishtirok etayotgan mutaxassislar texnika vositalari va uslublarini 
qo‘llash orqali tezkor-qidiruv xodimlariga amaliy yordam ko‘rsatadilar, 
maslahatlar beradilar. 
Kriminalistik texnikadan tegishli qonun hujjatlari normalariga 
muvofiq foydalaniladi. Xususan, JPK 91, 106-moddalarida texnika 
vositalari va uslublarining ayrimlarini (fotografiya, ovoz yozish, moddiy 
nusxalar, chizmalar) qo‘llash haqida to‘g‘ridan-to‘g‘ri ko‘rsatilgan. 2012 
yil 25 dekabrdagi “Tezkor-qidiruv faoliyati to‘g‘risida”gi Qonunda ham 
video- va audioyozuv, kino- va fotosuratga olish vositalarini 
qo‘llashning ayrim masalalari o‘z ifodasini topgan.

---

55 
Kriminalistik texnikadan foydalanishning