Lotin tili va uning tarixi

3–  mashq.Berilgan  fe’llarni  Plusquamperfectum  ind.activi  formasini  hosil 
qiling. 
      capio, 3 – olmoq                          redзo, 2- kulmoq 
     laboro, 1 –ishlamoq                     dormоo, 4 –uxlamoq 
       
4– mashq. Fe’llarni Futurum II secundum passivi formasini hosil qiling 
         venоo,  4 – kelmoq                         lego, 3 – o’qimoq 
          clamo, 1 – qichqirmoq                  docзo, 2 – o’qitmoq 
                       
                                 Adverbium 
  (Ravish so’z turkumi). 
 Lotin tilida ravish ikki turga bo’linadi:  
  1.Mustaqil ravishlar: fere- deyarli, ubi – qayerda, semper-har doim 
  2.Sifatdan tashkil topgan ravishlar. 

---

 
78 
    Ravishlar  sifatlarning  gen.sing.dagi  qo’shimchasining  o’zgarishi  bilan  hosil 
bo’ladi.2-chi  turlanishdagi  sifatlarning  gen.sing.dagi  –i-  qo’shimchasini  –e- 
qo’shimchasiga almashinishi natijasida hosil qilinadi. 
 
   Nom..sing                    Gen.sing.                Adverbium 
   latus – keng                  latо                           latз 
   lоber  - erkin                  libĕrо                       libĕrз 
   pulcher-chiroyli             pulchrо                    pulchrз 
   minĭmus – eng ka          minĭmо                    minĭmз 
   fortissĭmus- eng mard     fortissĭmо                fortissĭmз 
      III turlanishdagi sifatlardan  gen.sing.dagi – is-  qo’shimchasini –iter- suffiksi 
bilan  ,  negizi  –nt-  bilan  tugagan  sifatlarga  –er-    suffiksini  qo’shib  ravish  hosil 
qilinadi. 
       Nom.sing                            Gen.sing.                   Adverbium 
   acer – o’tkir                             acris                           acrĭter 
    celer – tez                                 celeries                      celerĭter 
    fortis – mard                             fortis                          fortĭter 
    felix  - baxtli                             felicis                         felicĭter 
    sapiens – dono                          sapientis                     sapienter 
       Ravish  sifatida  sifatlarning  va  otlarning  acc.va  abl.sing.  (neutrum) 
shakllarining  ba’zilari  ishlatiladi.  Masalan,  partim-  qisman;    multum  –  ko’p; 
primum-  avvalom  bor,  birinchidan;  facĭle  –  oson;  casu  –  behosdan;  multo  – 
ko’pgina; merĭto – munosib. 
    Ravishlarning  qiyosiy  darajasi  sifatida,  sifatlardan  tashkil    topgan  –ius-    bilan 
tugallanadigan  sifatlarning  neutrum  rodiga  tegishli  acc.sing.shakli  qo’llaniladi. 
Masalan:        Altius  –  balandroq;    latius  –  kengroq;  celeries-  tezroq;  felicius- 
baxtliroq.      Ravishlarning  orttirma  darajasi  sifatlarning  orttirma  darajasidan  “e” 
suffiksini qo’shish bilan hosil qilinadi. 
 Masalan: fortissĭme (fortissimius- dan);  celerrĭme , minĭme. 

---

 
79 
 
        Quyida berilgan to’liqsiz sifatlarning qiyoslash darajalari: 
     yaxshi              bene              melius               optime 
      yomon              male             pejus                  pessime    
       ko’p                multum         plus                    plurimum 
       juda                 magnopere    magis                 maxime 
       kam                 parum           minum                minime