Logopedik ritmika

Harakatlanish bilan birga bajariladigan nutq mashg‘ulotlari 
Bolalar aylana bo‘ylab polvon qadamlar bilan yura boshlaydilar va qadamlar 
taktiga moslab quyidagi she’rni aytadilar: 
She’r: 
Oddiy qadam tashlashga o‘tadilar: 
She’r: 
Quyidagi she’rni aytgan holda yarim o‘tirib yurish: 
She’r: 
Oyoq uchida aylana bo‘ylab yurish: 
She’r: 
Bolalar qo‘llarini yonga cho‘zib kaftlarini mushtga siqadilar, so‘ngra kaftlarini 
ochib qo‘llarni bellariga qo‘yadilar: 
Bolalar qo‘llarini orqaga cho‘zib turadilar. Qo‘llarini aylana bo‘ylab 
harakatlantirib, quyidagi she’rni aytadilar: 
She’r…. 
Bolalar koptokni bir qo‘shnisidan olib ikkinchi qo‘shnisiga, o‘ng yoki chap 
yo‘nalish bo‘yicha irg‘itadilar: 
Oxirgi bo‘g‘in aytilishi bilan koptokni yerga uradilar. 

---

Nutq mashqi va harakatlarni alohida bajarish. 
Gorizontal holatdagi 
bayroqcha ikkala qo‘l bilan ushlab turiladi, avval o‘ng oyoq bilan, keyin chap oyoq 
bilan navbatma-navbat bayroqchadan hatlab o‘tiladi. Birinchi bola gapiradi, 
ikkinchisi harakatni bajaradi. 
She’r: 
Bolalar oyoqlari bilan har tomonga va birgalikda tarbiyachi o‘qiyotgan matn 
sadosida sakray boshlaydilar.
Qo‘llarni yuqoriga ko‘targan holatda, barmoqlar qovushtiriladi va oyoqlar 
yelka kengligida ochiladi. Boltaning «pastga» beriladigan zarbasi quyidagi bo‘g‘in 
aytilishi bilan mos keladi: 
She’r: 
Bolalar boshlarini egib, cho‘kkalab o‘tirgan holatda tizzalarini qo‘llar 
qurshoviga oladilar. So‘ngra asta-sekin o‘rnilaridan turib, oyoq uchi holatida 
yuqoriga tomon mumkin qadar cho‘ziladilar, qo‘llar ham yuqoriga ko‘tariladi. 
Matnni tarbiyachi o‘qiydi. 
8. MUSIQIY O‘LChOV YoKI METR TUYG‘USINI ShAKLLANTIRIShGA 
OID MAShQLAR 
Musiqiy metrni turli darajadagi qatlamlarning aksentlashmagan ulushlari va 
aksentlar munosabatlari tizimi tashkil etadi. Bunday tizim metrik darajalar miqdori 
va metrik munosabatlarda turlicha vaqt ulushlariga ega bo‘lgan aniq rasm bilan 
belgilanadi. Metrning almashinuvi aksentlarning ko‘chirilishiga olib keladi. 
Shug‘ullanuvchilarga, avvalo, «ohangning zarb lahzasi haqida»gi kabi aksent 
to‘g‘risida boshlang‘ich tushunchalarni berish zarur. Ular musiqani tinglashni va teng 
kuchli ohang fonida alohida zarbali ohanglar lahzalarini farqlay bilishni, so‘ngra 
ma’lum bir shartli harakatlar bilan javob reaksiyalarini qaytarishni o‘rganadilar. 
Avval kutilmagan aksentlar, so‘ngra metrik (tekis takrorlanuvchi) va o‘tuvchi 
aksentlar ustidan maxsus ish olib boriladi. Mazkur boshlang‘ich tushunchalar 
o‘zlashtirib olinganidan so‘ng, mashg‘ulotlar diqqat-e’tiborni rivojlantirish 
mashg‘ulotlari kabi o‘tkaziladi. 

---

Aksent royalning ixtiyoriy registridagi akkord bilan yoki baraban zarbasi bilan 
ajratiladi. Boshlanishida shug‘ullanuvchilar o‘z joylarida o‘tirgan yoki turgan 
xolatda, qarsak chalish, oyoqlarni dupurlatish, biror-bir predmetni uzatish, koptokni 
ilib olish va hokazolar orqali shartli harakat reaksiyasini beradilar. Keyin tarbiyachi 
qayta joylashib olish uchun berilgan shartli signal sifatidagi, aksent bilan bog‘liq 
bo‘lgan, turli xil joylashuvlarni ko‘rsatadi. Kutilmagan aksent – harakatlanish uchun, 
uning bir turidan ikkinchi turiga o‘tish uchun, harakatni tugatish yoki navbatdagi 
guruxlangan topshiriqlarni bajarish navbati uchun berilgan signal vazifasini o‘taydi. 
Kutilmagan aksentni mashq qilish - shug‘ullanuvchilarni metrik va o‘tuvchi aksentlar 
bilan ishlashga tayyorlaydi.