Logistika

3. Moddiy oqimlarning transport tavsifi.


Elektr akumlyatorlar. Elektr akkumulyatori - qayta foydalanish mumkin bo'lgan kimyoviy oqim manbai bo'lib, uning asosiy o'ziga xos xususiyati ichki kimyoviy jarayonlarning teskariligida bo'lib, uning energiyani to'plash va turli xil elektrotexnika qurilmalari va jihozlarini o'z-o'zidan quvvat bilan ta'minlash uchun takroriy tsiklik ishlatilishini (zaryad zaryadi orqali) ta'minlaydi.
Ishlash prinspi. Akkumulyatorning ishlash printsipi kimyoviy reaksiyaning qaytarilishiga asoslanadi. Akkumulyatorning ishlash qobiliyati zaryad bilan tiklanishi mumkin, ya'ni elektr tokini yo'nalish bo'yicha uzatish, zaryadsizlanishda oqim yo'nalishiga qaytish. Bir elektr pallasida birlashtirilgan bir nechta akkumulyatorlar qayta zaryadlanuvchi batareyani yaratadi.
Xususiyati. Akkumulyatorning mumkin bo'lgan eng katta foydali zaryadi zaryadlash quvvati yoki shunchaki quvvat deb ataladi. Akkumulyatorning sig'imi - bu zaryadlangan akkumulyator tomonidan eng kichik ruxsat etilgan kuchlanishgacha bo'shatilganda to'liq berilgan zaryad. SI tizimida akkumulyatorlarning quvvati Kulonda o'lchanadi, amalda mustaqil birlik - amper-soat ko'pincha ishlatiladi. 1 A ch = 3600 S. Kamdan-kam hollarda akkumulyatorlarning quvvat sig'imi - ruxsat etilgan eng kichik kuchlanishgacha zaryadlangan akkumulyator tomonidan to'liq zaryadlangan energiya belgilanadi. SI tizimida u joul bilan o'lchanadi, amalda mustaqil birlik - ba'zan vatt-soat ishlatiladi. 1 Vt soat = 3600 J.
Akkumulyatorning elektr va foydalanish xususiyatlari elektrodlar materialiga va elektrolitlar tarkibiga bog'liq.
Kimyoviy energiya tarangligining tugashi va oqimning pasayishi jarayonida akkumulyator ishlashni to'xtatadi. Akkumulyatorni (akkumulyator batareyasi) tokni cheklagan holda har qanday doimiy tok manbaidan katta kuchlanish bilan zaryadlash mumkin. Akkumulyatorning 1/10 nominal quvvatlarida zaryad oqimi (amperda) standart hisoblanadi (amper chasada). Ko'p turdagi akkumulyatorlar turli xil cheklovlarga ega, ular zaryadlash va undan keyingi ishlashda e'tiborga olinishi kerak, masalan, NiMH-akkumulyatorlar zaryadga, litiyga - qayta zaryadga, kuchlanish va haroratga sezgir. NiCd va NiMH akkumulyatorlari zaryadlash to'liq zaryadsizlangan akkumulyatorda amalga oshirilsa, sig'imning pasayishidan iborat bo'lgan xotira effektiga ega. Shuningdek, ushbu turdagi akkumulyatorlar sezilarli o'z-o'zidan zaryadsizlanishga ega, ya'ni ular yuklanishga ulanmagan holda ham asta-sekin zaryadni yo'qotadilar. Ushbu ta'sirga qarshi kurashish uchun tomchilab qayta zaryadlash qo'llanilishi mumkin.


2-rasm.Elektr akkumulyatorning ko’rinishi
Akkumulatorlarning turlari.

• 
  Temir-nikel akkumulyatori
  
• 
  Lantan-ftorid akkumulyatori
  
• 
  Litiy - temir va sulfidli akkumulyator
  
• 
  Litiy - temir va fosfat akkumulyatori
  
• 
  Li-ion
  
• 
  Lityum-havo akkumulyatori (litiy-havo, Li-havo)
  
• 
  Lityum-pol hujayra
  
• 
  Lities-ftor akkumulyatori
  
• 
  Lities-xlor akkumulyatori
  
• 
  Lities-oltingugurt akkumulyatori
  
• 
  Natriy-nikel-xlorid akkumulyatori
  
• 
  Natriy-oltingugurt akkumulyatori
  
• 
  NiCd
  
• 
  Nikel-metall-gidrid akkumulyatori (NiMH)
  
• 
  Nikel-sink akkumulyatori
  
• 
  Qo'rg'oshin-vodorod akkumulyatori
  
• 
  Qo'rg'oshin kislotasi akkumulyatori
  
• 
  Kumush kadmiy akkumulyatori
  
• 
  Kumush sink akkumulyatori
  
• 
  Sink-brom akkumulyatori
  
• 
  Sink-havo akkumulyatori
  
• 
  Sink-xlor akkumulyatori