Logistika

Logistik servis

Yetkazib bcruh- laming ishonch- lilik darajaii

Sifat ko'rsatkicln va nazorat

I

	Yetkazib		Yctka/ib
	bcmhlar-		bcrlshlar-
	dagi		ning
	muddat		holati

Yetkazib

bcrishlar-

dagi

qat’iylik

Buyurtmaga	Buyurtma
ishlov be­	ijrosi bo'yi­
rish ning	cha tczkor-
Mfat darajasi	lik darajasi

Buyurtmalar

va

iste’molchilar

Biisutmalaimfc! tayyorlik

darajasi

Yetkazib

berishlar-

dagi

aniqlik

1. 
   rasm. Logistik servisning tarkibiy qismlari^I.
   

Moddiy oqimlaming muayyan iste’molchilari (ishlab chiqa­ruvchi va noishlab chiqaruvchi korxonalar, aholi) logistik servisning obyekti boMib hisoblanadi Logistika servis yetkazib beruvchi

tomonidan yoki sotuvdan keyingi xizmat ko'rsatishga mutaxas- sisiashgan ekspeditor firmalari orqali amalga oshiriladi.

Iste’molchilarga logistik xizmat koTsatilishi ishlab chiqaruvchi tomonidan amalga oshirilishi bilan bir qatorda savdo-vositachilik tuzilmalari tomonidan ham amalga oshirilishi mumkin. Shu bilan birga ushbu turdagi xizmatni ko'rsatish ixtisoslashtirilgan tran- sport-ekspeditsion firmalar tomonidan ham amalga oshirilishi mumkin. Logistik tizim turidan, iste’molchilar talabi darajasidan hamda mol yetkazib beruvchi (ishlab chiqaruvchi, savdo-vositaclii) strategiyasidan kelib chiqqan holda xizmat ko‘rsatuvchi tanlanadi.

Logistika servis sohasida amalga oshiriladigan hamma ishlami uchta guruhga ajratish mumkin:

• 
  sotish oldidan, ya’ni logistik xizmat kolsatish tizimini shakllantirish va xizmat ko‘rsatish sohasida korxonaning siyosatini aniqlash bo‘yicha ishlar;
  
• 
  tovarlarni sotish jarayonida amalga oshiriladigan logistik xizmatlar, masalan, yukiarning o‘tishi haqida ma’lumotlar berish; assortimentni tanlash, qadoqlash; yuk birliklarini shakllantirish va hokazo.
  
• 
  sotuvdan keyingi logistik servis o‘zining tarkibiga kafolatlar bo‘yicha xizmat ko'rsatishni, iste’molchilar talabini ko'rib chiqish bo‘yicha majburiyatlami va hokazolarni oladi.
  

Samarali tarzdagi logistik xizmat ko'rsatishni tashkil etish quyida keltirilgan holatlar bilan bogliq masalalarni hal etishni o‘z vazifalari tarkibiga kiritadi

• 
  tarkibiy xizmat kolsatish hamda texnologiya bilan bog‘liq masalalar;
  
• 
  xizmat ko'rsatishning sifat kolsatkichlari;
  
• 
  maqsadga muvofiq xizmat ko‘rsatish hamda muqobil tarmoqni belgilash.
  

Mol yetkazib beruvchini tanlashda iste’molchilar asoslari (motivlari)ning ahamiyati bo'yicha farqlanishinmg muayyan tartibi

11. 
    2 -rasmda keltirilgan.
    

bu yerda: 1 — yetkazib berishning ishonchlilik darajasi;

2. 
   — yuk tashishlarda mavjud eng kam — minimal darajadagi davomiylik;
   

2. 
   rasm. Iste’molchilarning mol yetkazib beruvchini tanlash asoslari
   

2. 
   — eng kam — minimal darajadagi transport xarajatlari;
   
3. 
   — tizimning moslashuvchanligi;
   
4. 
   — yuklarning bu saqlanishini ta’minlash hamda yuklaming buzilish holatlariga yo‘l qo‘ymaslik;
   
5. 
   — buyurtmalar bo^Iyicha axborotlarni qayta ishlash jarayoni­ning tezkorligi;
   
6. 
   — yukni joylashtirish bo‘yicha eng kam — minimal miqdorda amalga oshiriladigan xarajatlar;
   
7. 
   — yukni yetkazib berish jarayonida sug‘urtalash maqsadida amalga oshiriladigan xarajatlarning eng kam miqdorda ekanligi¹.
   

Logistik xizmat ko‘rsatishning muhim sifat belgilari (para- metrlari) tarkibiga quyidagilar kiritilgan:

1. 
   mol yetkazib beruvchidan buyurtma olingan vaqtdan boshlab mahsulotni iste’molchi (buyurtmachi)ga yetkazib berilgungacha bo'lgan oraliq davr;
   
2. 
   yetkazib berishning amalga oshirilishining har qanday sharoitda kafolatlanganligi;
   
3. 
   buyurtmachining birinchi talabi bo'yicha yetkazib berishning amalga oshirilishining amaliy imkoniyati;
   
4. 
   logistik tizimda zaruriy zaxiralarning mavjudligi;
   
5. 
   mijozlar moddiy-texnik ta'minotining barqarorligi;
   
6. 
   buyurtmalar bajarilishining mijozlar talablariga muvofiqligi ko‘rsatkichining eng yuqori-maksimal darajada ekanligi;
   
7. 
   buyurtmani logistik tizimda har qanday vaqtda joylashtirish imkoniyatidan iborat qulaylik;
   

9. 
   mol yetkazib beruvchi tomonidan ijroga qabul qilingan buyurtmaning tezkor tartibda tasdiqlanishi;
   
10. 
    logistik xizmatlarga bo‘lgan narxlarning haqqoniyligi;
    
11. 
    mijozlaming logistik xizmat ko'rsatish maqsadida amalga oshiriladigan xarajatlar darajasi hamda tarkibi to‘g‘risida muntazEm ravishda xabardor qilib turish,
    
12. 
    tovar kreditlari berish hamda bepul ko‘rsatiladigan logistik xizmatlar shaklida yashirin tartibdagi chegirmalarni amalga oshirish kabi imkoniyatlarning logistik tizimda mavjudligi;
    
13. 
    omborlarda hamda logistik tizimning boshqa о zgaruvchan transformatsion obyektlarida yuklarga qayta ishlov berish bilan bog‘liq texnologiyalarning yuqori darajadagi samaradorligi;
    
14. 
    tovar mahsuloti o'ramining yuqori sifatini ta’minlash;
    
15. 
    konteynerlik hamda paketlik yuk tashishlarni amalga oshirishning yuksalib boruvchi imkoniyati.
    

Mijozlarning so‘rovnoma]ariga tezkor tartibda munosabat bildirish, servis xizmat ko'rsatishning ma’lum bir turini aniq­lash hamda tanlash imkoniyatini beradigan servis xizmat- larining ma’lum bir standartlari jahon savdo amaliyotida ishlab chiqilgan.

2. 
   Logistik xizmat ko'rsatish darajasini baholash usullari
   

Logistik xizmatlarni yetkazib berish jarayonida ko'rsatiladigan xizmatlarni bajarishga ketadigan vaqtni xuddi shu yetkazib berish jarayonida ko‘rsatilishi mumkin bo‘lgan xizmatlarning umumiy kompleksiga ketadigan vaqt bilan taqqoslash yo‘li bilan ham baholash mumkin. Hisobot quyidagi formula orqali amalga oshiriladi:







bunda n va N — mos holda haqiqiy va nazariy kutilayotgan xizmatlarning miqdori, t, — i xizmat ko‘rsatishga ketadigan vaqt.

Logistik xizmat ko'rsatish darajasini baholash uchun xizmat­larning eng muhim turlari tanlanadi, ularni ko'rsatish katta xara- jatlarni talab etadi, ko'rsatmaslik esa — katta yo'qotjshlarga olib keladi.

Servis xarajatlarining xizmat darajasiga bog'liqligi 11.3-rasmda ko'rsatilgan.

70% va undan yuqori bo'lgan servis xizmat ko'rsatish xarajatlari xizmat ko'rsatish darajasiga bog'liq holda eksponentsial o'sib boradi va 90%ga yetganda logistik servis hajmini oshirish esa samarasiz bo'lib qoladi. Shu bilan birga xizmat ko'rsatish darajasini pasaytirish

servis sifatining yomonlashuvi natijasidagi yo‘qotishlarga olib keladi (11.4-rasm).