Logistika

konstruktiv maydoncha to‘siqlar, ustunlar, narvon va h.k. lar bilan band;

xizmatda foydalanish uchun maydoncha idora va maishiy xonalar uchun band qilingan.

Omborning yuklarga mo'ljallangan (foydali) maydonchasi

• 
  i lrtiamini aniqlash ikki usulda amalga oshirilishi mumkin:
  

1. 
   solishtirma yuk ortilishi bo'yicha;
   
2. 
   liajm o'lchanadigan asbob yordamida.
   

birinchi usul bo'yicha foydali maydoncha kattaligi quyidagi loiniiila bo'yicha aniqlanadi:

z

e> max

‘'JoУ - „ ’

Qmb

lunula S/oy— omborning foydali maydonchasi, m², Z_max ^— saqlanishi ki (iik bo'lgan zaxiralarning eng katta miqdori, t; д_т.ь ~ ombor Ittydali maydonchasining 1 m² yo'l qo'yilishi mumkin bo'lgan vuk og'irligi, t.

Ihinday holda umumiy maydon quyidagi formula bo'yicha mqlanadi:

V - ^Sf°^y

°um у »

^Л1

bunda К\ — omborning umumiy maydonidan foydalanish koeffitsiyenti.

Ikkinchi usul bo'yicha ko‘rsatkich ancha to‘g‘ri aniqlanadi. Omborning foydali maydoni quyidagi formula bo‘yicha hisob­lanadi:

Sfoy ' " Sst ' ft':!-

bunda Sst — bitta steliaj egallaydigan maydoncha, m²; n_s< — saqlashga mo‘ljallangan stellajlar soni, dona:

ⁿ!

n_u = —.

^П7

bunda ni — eng katta miqdordagi zaxirani saqlashga zarur bo‘lgan stellajlar katakchalarining umumiy soni, dona; П2 — mazkur stel- lajdagi katakchalar soni, dona;

z

_ ПШХ

я, - -

• 
  yK
  

bunda V — steliaj katakchasimng hajmi, nr\ у — saqlanayotgan materiallaming solishtirma og‘irlig‘i, t/m³; K— katakeha hajmining to'ldirilish koeffitsiyenti.

4. 
   Omborlar faoHyatini baholash
   

Amaldagi omborlar faoliyatini baholash. shuningdek, qurila- yotgan va qayta qurilayotganlardan ko‘proq naf keltiradiganini tanlash quyidagi texnik-iqtisodiy koVrsatkichlar bo‘yicha amalga oshiriladi:

1. 
   Omborlar ishi tezligi ko^£rsatkichlari.
   
2. 
   Ombor maydonidan samarali foydalanish ko'rsatkichlari.
   
3. 
   Ombor ishlarining mexanizatsiyalashtirilish ko‘rsatkichlari. Omborlar ishi tezligi ko‘rsatkichlari ombordagi tovar ayla-
   

nishini va yuk aylanishini, shuningdek, materiallaming omborga qaytishi ko‘rsatkichlarini o‘z ichiga oladi.

Ombordagi tovar aylanishi — korxonaning ayrim omborlaridan, ivdo-vositachi tashkilotlar omborlari va h.k.lardan tegishli davr mobaynida (oy, cho^rak, vil) sotilgan mahsulot sonini tavsiflovchi ko'rsalkich,

Ombordagi yuk aylanishi — ombordagi ish hajmini tavsiflovchi so! ko‘rsatkich. Ma’lum vaqt mobaynida jo'natilgan (berilgan) inaleriallar soniga ko‘ra hisoblanadi (bir tomonlama yuk .tylaii ishi),

Yuk oqimi — bir vaqt birligida bir joydan o‘tgan yuk soni.

Yukni qayta ishlash — yuk harakati yo‘lida yukni qaytadan oi l ish soni. Omborda yuk aylanishining yukni qayta ishlashga bo'lgan nisbati yukni qayta ishlash koeffitsiyenti bilan tavsiflanadi, Ihi nisbat yuk oqimidan 2—5 barobar ko‘p boiishi mumkin. Yukni

Ч-ivla ishlash koeffitsiventining pasayishi yukni qayta ishlash icvnologiyasi yaxshilanganligini hamda omborda kompieks

11. 
    icxa n izatsiyalashtirish va avtomatlashtirLsh tizimi joriy etJganiigini ko'rsatadi.
    

Materiallaming omborga borib-kelish koeffitsiyenti — bu materiallar yillik (varim yillik, chorak villik) aylanishining o‘sha davrda ombordagi materiallar qoldig‘iga bo‘lgan nisbatidir. Agarda nia’lum bir kalendar davrda (vil, chorak, oy) ombordan berilgan (Ibvdalanilgan) materiallarni Q_p deb belgiiasak, birinchi oyning biiiiichi sanasiga ombordagi materiallar qoldig‘ini — q_v ikkinchi oyning birinchi sanasiga ombordagi materiallar qoldig'i — q₂; oviridan oldingi oyning birinchi sanasiga ombordagi materiallar i|oldig‘i ~ q_a-\\ so‘nggi oyning oxirida ombordagi materiallar t|oldig‘i q_n bo‘Isa, materiallar aylanishi tezligi quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi:

lunula m — hisoblashda foydalanilgan qoldiqlar soni. K_u? har doim in i dan ko‘p bo‘lishi kerak.

Omborga yuk kelib tushishining (ombordan yuk jo'natilishinmg) bir maromda bo‘lmaslik koeffitsiyenti K„ omborga ma’lum davr mobaynida eng ko‘p kelib tushgan (ombordan jo'natilgan) yukning ('tonnada) — Q_m3X o‘rtacha kelib tushgan (jo'natilgan) yukka — Q_0T bo‘lgan nisbati bilan hisoblanadi, ya’ni:

бпш

Qor

Yuklar kelib tushishi (jo‘natilishi) bir maromda bo'lmasligi qabul qilish (jo‘natish) maydonchalari o‘lchamiga, transportda ko'tarish mexanizmlari ishiga katta ta’sir ko‘rsatadi.

Ombor maydonidan samarali foydalanish ko‘rsatkichlari. Mazkur ko^lrsatkichlar gumhiga quyidagilar kiradi:

• 
  ombor maydonidan foydalanish koeffitsiyenti;
  
• 
  ombor hajmidan foydalanish koeffitsiyenti;
  
• 
  1 m² foydali maydonga tushadigan o‘rtacha solishtirma yuk og‘ir1ig‘i;
  
• 
  yuk qizg‘inligi.
  

Ombor maydonidan foydalanish koeffitsiyenti K_Joy omborning foydali maydonchasining omborning umumiy maydoniga bo'lgan nisbati bilan belgilanadi:

к -^Sfoy

fay „ ’

^um

Ombor hajmidan foydalanish koeffitsiyenti K, omborning nafaqat maydonidan, balki balandligidan ham foydalanishni nazarda tutadi va quyidagi formula asosida aniqlanadi:

к .Ь.

V

um

bunda Vfoy — yuk joylashtiriladigan maydonning foydali ba- landlikka (ya’ni stellajlar, shtabellar balandligiga) bo‘lgan ko'paytmasi bilan aniqlanadigan foydali hajm; V_um — ombor umumiy maydonining asosiy balandligiga (ya’ni ombor polidan yuk joylashtirishni cheklaydigan tomning turtib chiqqan qismi- gacha bo'lgan balandlikka) ko‘paytmasi bilan aniqlanadigan omborning umumiy hajmi.

/ m² foydali maydonga tushadigan о ‘rtacha solishtirma yuk im; irlig7 — bu ombor foydali maydonining har bir kvadrat inctriga bir vaqtning o‘zida qancha miqdorda yuk joylashishini ko'rsatadi:







himda g — I m² foydali maydonga tushadigan solishtirma yuk og‘irlig^ci, i/m²; Znax - bir vaqtning o'zida saqlanishi mumkin I'u lgan yuk soni yoki omborda saqlanayotgan materiallaming eng kill (a zaxirasi, t.