Lobaratoriya ishi - 14
Maydonli tranzistorlarasosidagi kuchaytirgich
Ishdan maqsad:
Maydonli tranzistorlarni ulashning asosiy sxemalarini o‘rganish.Kuchaytirish
koeffitsiyentini aniqlash
Kerakli asbob va jihozlar:
Rastrli panel DIN A4
1
Qisqa ulagichlar to‘plami
10
Maydonli tranzistor BF 244
1
Rezistor 10 kOm, 0.5 W
1
Rezistor 15 kOm, 0.5 W
1
Rezistor 33 kOm, 0.5 W
1
Rezistor 68 kOm, 0.5 W, 1 %
1
Rezistor 100 kOm, 0.5 W 1 %
1
Rezistor 10 MOm, 0.5 W
1
Kondensator 1 mkF
,
100
V,
20
%
1
Kondensator 2,2 mkF
,
100
V,
20
%
1
Kondensator 47 mkF
,
40
V,
20
%
1
Ta’minlash manbai DC 0...+/- 15 V
1
Funksional generator S 12
1
Multimetr LDanalog 20
1
Ikki kanalli ossilograf 303
1
Ekranlangan kabel BNC/4 mm
1
Kabellar jufti, 50 sm, qizil va ko‘k
2
Kabel, 0,25 mm
2
, 50 sm, qora
1
Nazariy qism
Tranzistorlar-zamonaviy elektronikaninig muhim yarim o‘tkazgichli asboblaridan biridir. Bipolyar
tranzistorlarda o‘tkazuvchanlik tokini elektronlar va kovaklar tashkil qilsa, maydonli
tranzistorlarda esa
elektr toki kirishmali zayrad tashuvchilar (elektronlar yoki kovaklar) hisobiga hosil qilinadi. Maydonli
tranzistrolarda o‘tkzgich kanalining o‘tkazuvchanligi qo‘yilgan tashqi maydon orqali o‘zgartiriladi.
Boshqaruvchi elektron orqali tashqi maydon qo‘ylganda bu elektron orqali deyarli tok o‘tmaydi. Bunday
maydon
hosil qiluvchi elektron
zatvor
deyiladi. O‘tkazuvchi kanalga asosiy zayrad tashuvchilar kirib
keladigan
elektrod
istok
deyiladi. Kanaldan asosy zaryad tashuvchilar chiqaradigan elektrodga stok
deyiladi. Kichik quvvatli trazistorlarda istok va stok bir-birining o‘rnida almashtirilib ulanishi mumkin.
Mazkur ishda maydonli tranzistorlardan foydalanishning uchta sxemasi o‘rganiladi. Bu sxemalarni
bipolyar tranzistorlar ulanish sxemalari bilan quyidagicha solishtirish mumkin:
Umumiy istok – Umumiy emitter
Umumiy stok – Umumiy kollektor
Umumiy zatvor – Umumiy baza
Tok va quvvat bo‘yicha kuchaytirish quyidagicha aniqlanadi:
Ishni bajarish tartibi
a) Istoki umimiy ulangan maydonli tranzistor.
Tajriba qurilmasi 1-rasmda keltirilgan.
Ishchi kuhlanishni 15 V qilib o‘rnating.
Funksional generatorni Настройте функциональны
генератор на частоту
f
= 50 Hz на
синусоидальны сигнал и подайте на вход схемы.
Ossilograf yordamida
kirish
(U
E
)
va chiqish
(U
A
)
kuchlanishlarini o‘lchang.
Kirish signali amplitudasini chiqish signali sinusoidal shakldan buzilganicha oshirib boring.
Ossilograf yordamida kuchlanishlarning samarador qiymatini
aniqlang.
Chiqish tokini multimetr yordamida
aniqlang
.
Chiqishni qisqa ulang va tokni (qisqa ulash tokini) o‘lchang.
Chiqishga 10 kOm yuklama qarshilik ulang va tok kuchi va kuchlanishni o‘lchang.
(1) formula asosida quvvat bo‘yicha kuchaytirish koeffitsiyentini hisoblang.
b) Stoki umumiy ulangan maydonli tranzistor
a) holatdagi kabi tajribalarni takrorlang.
Tokni quyidagi ifoda bilan hisoblang:
c) Stoki umumiy ulangan maydonli tranzistor