Lingvistik tadqiqot asoslari

GRAFIKA- Tilshunoslikning yozuv tizimini o‘rganuvchi bo‘lim	ГРАФИКА 1. Совокупность всех средств данной письменности. Латинская графика. 2. Соотношение системы письменных знаков с фонетической системой языка.
GRAPHICS 1. The combination of all these means of writing. Latin script. 2. The ratio of the system of written signs with the phonetic system of the language.

IV. UMUMIY TESTLAR

Lingvistik tadqiqot asoslari fanidan test savollari

	Savol	To‘g‘ri javob	Noto‘g‘ri javob	Noto‘g‘ri javob	Noto‘g‘ri javob
1	O‘zbek tiliga qachon davlat tili maqomi berilgan?	1989-yil	1990-yil	1991-yil	1992-yil
2	O‘zbek tilining qaysi bo‘limida nutq tovushlari o‘rganiladi?	Fonetika	Morfologiya	Frazealogiya	Punktuatsiya
3	Hozirgi o‘zbek alifbosida nechta tovush bor?	30	28	19	27
4	“O‘zbek tili – millat tilidir” degan fikr kimga tegishli?	I.Karimov	Sh.Mirziyoyev	A.Avloniy	Cho‘lpon
5	O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining nechanchi moddasida o‘zbek tilining davlat tili ekanligi haqida belgilab qo‘yilgan?	4-moddasida	1-moddasida	5-moddasida	21-moddasida
6	“O‘zbek tiliga davlat tili” maqomi berilgan kun respublikamizda har yili qaysi sanada nishonlanadi?	21-oktabr	21-dekabr	18-noyabr	21-noyabr
7	“Davlat tili haqida” gi qonunning yangi tahriri qachon qabul qilindi?	1995-yil 21-dekabr	1989-yil 21-oktabr	2001-yil 21-dekabr	1995-yil 21-oktabr
8	O‘zbek tilining to‘g‘ri talaffuz me’yorlari qaysi bo‘limda o‘rganiladi?	Orfoepiya	Orfografiya	Leksikologiya	Fonetika
9	Iboralarni o‘rganuvchi bo‘lim qaysi?	Frazeologiya	Leksikografiya	Leksikologiya	Morfemika
10	O‘zbek tilidagi “Qo‘y og‘zidan cho‘p olmagan” iborasining ma’nosi?	Yuvosh	Ayyor	Beg‘am	Shaddod
11	O‘zbek tilidagi omonim iboralar berilgan qatorni toping?	Boshga ko‘tarmoq, ko‘ngli buzilmoq	Tarvuzi qo‘ltig‘idan tushmoq, tilini tiymoq	Tepa sochi tikka bo‘lmoq, og‘zi qulog‘ida bo‘lmoq	Yerga ursa ko‘kka sapchimoq, tog‘ni talqon qilmoq
12	Tasviriy ifodalar berilgan qatorni toping?	Samo lochinlari, qanotli do‘stlar	Dala tegirmoni, oftob	Oq oltin, darsxona	Zangori ekran, asfaltmashina
13	Ma’nosi bir so‘zga teng barqaror birikmalar nima deb ataladi?	iboralar	tasviriy ifodalar	modal so‘zlar	taqlid so‘zlar
14	“Boshi osmonga yetdi” iborasining ma’nosi qaysi javobda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?	xursand bo‘lmoq	bo‘yi uzun	shoshilmoq	xafa bo‘lmoq
15	Sinonim iboralar keltirigan qatorni toping.	Toqati toq bo‘lmoq, sabr kosasi to‘lmoq	Ko‘z ochmoq, Ko‘ngil bermoq	ko‘kka ko‘tarmoq, yerga urmoq	boshi osmonga yetdi, ko‘zi ochildi
16	Unli tovushlar berilgan qatorni toping	a, e, o, o‘, i, u	a, o, h, k, t, u	a, e, o, o‘,	a, e, o, o‘, i, h
17	Hozirgi o‘zbek alifbosida nechta undosh harf bor?	23 ta	22 ta	26 ta	6 ta
18	Hozirgi o‘zbek alifbosida nechta undosh tovush bor?	24 ta	22 ta	26 ta	6 ta
19	Faqat yopiq bo‘g‘indan iborat so‘zlar berilgan qatorni toping.	maktab, daftar, suhbat, bog‘bon, polvon	ona, maktab, safar, jur’at, xat	ko‘cha, bola, daftar, qog‘oz, shikaf	gilam, piyola, internet, direktor, soya
20	“Ukam bugun bog‘chaga bora olmadi”. Gapdagi urg‘u olgan so‘zni aniqlang.	bog‘chaga	Ukam	bugun	Bora olmadi
21	So‘z bo‘ginlaridan bittasining kuchliroq talaffuz etilishi nima deb ataladi?	so‘z urg‘usi	bo‘gin ko‘chirish	gap urg‘usi	urg‘u
22	Bir bo‘g‘inda ko‘pi bilan nechta tovush ishtirok qiladi?	Besh	Bir	ikki	Tort
23	Bog‘in nimaga asoslanadi?	so‘zdagi unli harflarga	so‘zdagi undosh harflarga	so‘z urg‘usiga	so‘zdagi unli va undosh harflarga
24	Sof o‘zbekcha so‘z o‘zagida nechta bo‘g‘in bo‘ladi?	ikki	Uch	To‘rt	Besh
25	O‘zbek tilida bo‘g‘inning amaliy ahamiyati qanday?	Barcha javoblar to‘g‘ri	Savod o‘rgatishga xizmat qiladi	She’riy vazn o‘lchovini belgilashga xizmat qiladi	Satrda-satrga so‘zni ko‘chirishda xizmat qiladi
26	Gap urg‘usi yana qanday nomlanadi?	ma’no urg‘usi	ritmik urg‘u	asosiy urg‘u	mazmuniy urg‘u
27	O‘zbek tida urg‘u, asosan, qaysi bo‘g‘inga tushadi?	oxirgi bo‘g‘inga	birinchi bo‘g‘inga	ikkinchi va uchinchi bo‘g‘inga	A,C javoblar to‘g‘ri
28	Bog‘lar so‘zida urg‘u ikkinchi bo‘g‘inga tushgan so‘z qaysi so‘z turkumiga oid?	Ot	fe’l	son	Olmosh
29	yangi so‘zida urg‘u birinchi bo‘g‘inga tushgan so‘z qaysi so‘z turkumiga oid?	ravish	Sifat	fe’l	Ot
30	olma so‘zida urg‘u birinchi bo‘g‘inga tushgan so‘z qaysi so‘z turkumiga oid?	fe’l	Sifat	ot	Olmosh
31	Albatta so‘zida urg‘u qaysi bo‘g‘inga tushgan?	ikkinchi	birinchi	uchinchi	bu so‘zda urg‘u yo‘q
32	Omonim so‘zlar berilgan qatorni toping.	qo‘y, ot, tut	yuz, chehra, bet	oftob, qog‘oz, sahifa	qalam, bosh
33	Sifat so‘z turkumiga oid so‘zlarni toping	chiroyli, yaxshi	qora, ot, qalam, qizil	kelmoq, aytdi, yugurib	ikkinchi, darhaqiqat
34	Fikrni xulosalashni bildiruvchi bildiruvchi modal so‘zlar qaysi qatorda keltirilgan?	xullas, demak	aytganday, darhaqiqat, albatta	binobarin, xullas, haqiqatdan ham	ishqilib, shaksiz
35	Undosh tovushlarning o‘rin almashinuv hodisasi nima deb ataladi?	Metateza	Dissimilyatsiya	Assimilyatsiya	Tovush ikkilanishi
36	Qator kelgan tovushlarning bir-biriga ta’sir qilib, o‘ziga moslashishi qanday hodisa?	Assimilyatsiya	Dissimilyatsiya	Tovush ikkilanishi	Metateza
37	Ot so‘z turkumidan o‘sib chiqqan modal so‘zlarni toping	aftidan, ehtimol, mazmuni	albatta, ma’lumki, so‘zsiz	rostdan, shubhasiz, o‘z-o‘zidan	avvalo, aftidan, xullas
38	Sinonimik qator qaysi qatorda to‘g‘ri berilgan?	A va C	oxirgi, so‘nggi, keyingi	kutmoq, termilmoq, tikilmoq	zavq, maroq, shavq
39	Leksik antonimlar berilgan qatorni aniqlang	yupqa va qalin	xursand va dili siyoh	oq ko‘ngil va ichi qora	ishladi va ishlamadi
40	Sinonim birliklar qaysi birliklar orasida uchramaydi?	fonetik	frazeologik	leksik	sintaktik
41	Berilgan sinonimlardan asosiy so‘zni aniqlang	avval	Burun	oldin	Ilgari
42	Qaysi qatordagi so‘zlar o‘zaro paronim emas?	o‘tirmoq-o‘ltirmoq	yoriq-yorug‘	archish-artish	yuvindi-yuvundi
43	Quyidagi sinonimik qatorda bosh so‘zni aniqlang.	tayyor	Shay	muhayyo	Taxt
44	O‘zaro sinonim bo‘lgan so‘zlar qatorini toping.	chidamli, matonatli, toqatli	shoshilmoq, oshiqmoq, matonatli	chin, haq, aniq	bedarak, dardlashmoq, benom
45	Antonimlar berilgan qatorni aniqlang.	suyuq, quyuq, yirik, mayda	kech, xayr, kul, tuz	qarash, boqish, nigoh, nazar	bahs, tortishuv, munozara
46	Quyidagi qaysi so‘zlar tilimizda o‘z sinonimlariga ega?	bug‘doy, yetim	qizil, arpa	non, tanimoq	qadam, tomchi
47	Berilgan sinonimlardan bosh so‘zni aniqlang.	qaramoq	boqmoq	termilmoq	nazzora aylamoq
48	Quyidagi juftliklarning qaysi birida salbiy bo‘yoqdorlikka ega bo‘lgan so‘z bor?	chiroyli-badbashara	yaxshi-yomon	shirin-bemaza	shirin-bemaza
49	Quyida berilgan so‘z qo‘shilmalaridagi “suzmoq” so‘zi qanday so‘z?	omonim so‘z	paronim so‘z	sinonim so‘z	ko‘p ma’noli so‘z
50	Birdan ortiq so‘zning bir xil talaffuz etilishi va yozilishi natijasida qanday so‘zlar hosil bo‘ladi?	omonimlar	ko‘p ma’noli so‘zlar	sinonimlar	antonimlar
51	Quyidagi sinonimik qatordagi so‘zlarning qaysi biri eskirgan?	gardun	Osmon	ko‘k	Falak
52	Berilgan sinonimlardan bosh so‘zni aniqlang	qaramoq	boqmoq	termilmoq	nazzora aylamoq
53	Qaysi qatorda paronimlar berilgan?	a’yon-ayon	kabutar-kaptar	obro‘-obro‘y	a’zo-azo
54	Omonim so‘zlar berilgan qatorni toping	yot, yoq, yon	to‘rt, dangasa, tanho	g‘amsiz, tong, och	muzlar, noma, pul
55	Quyidagi so‘zlarning qaysi biri bir sinonimik qatorga mansub emas?	afsuslanmoq	pushaymon	taassuf	Nadomat
56	Faqat terminlar berilgan qatorni aniqlang.	odam, o‘pka, ichak	insof, kishi, odam	yuz, bet, qosh	peshona, manglay, bosh
57	Tilshunoslikka oid atamalar berilgan qatorni aniqlang	yuklama, paronimlar, son, hol	inqilob, podshoh, feodal	aniqlovchi, to‘ldiruvchi, xol	terapevt, tasvir, printr
58	Asosan badiiy uslubga xos bo‘lgan izn (izn bermoq) so‘zining ma’nosini toping	ijozat	Ixtiyor	erk	Nishona
59	Omonim so‘zlar qaysi qatorda qo‘llangan?	yosh, zang, to‘p	yordam, ko‘mak, madad	sovuq, bosh, oltin	qiziqmoq, bog‘lamoq, ko‘karmoq
60	Bois so‘zining sinonimlari berilgan qatorni toping	bahona, vaj	sabil, qurg‘ur	hasis, ziqna	oid, qarashli
61	Sinonim qo‘shimchalar berilgan javobni toping	.-ser, -dor	.-li, -siz	-lar, -be	.-ba, -siz
62	Gap bo‘laklari berilgan qatorni toping	ega, kesim, aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol	ot, sifat, son, olmosh, ravish, fe’l	bog‘lovchi, ko‘makchi, yuklama	modal, undov, taqlid
63	Kim?, nima?, qayer? So‘roqlariga javob bo‘ladiga gap bo‘lagi qaysi?	Ega	Kesim	to‘ldiruvchi	Hol
64	Gapning bosh bo‘laklarini toping.	ega, kesim	aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol	ega. kesim, hol	Kesim
65	Gapni hosil qilish uchun qaysi gap bo‘lagi ishtirok qilishi shart?	kesim	Ega	aniqlovchi	hammasi
66	Qaratqich kelishigi qo‘shimchasini olib keladigan gap bo‘lagi qaysi?	aniqlovchi	to‘ldiruvchi	hol	Ega
67	Tushum kelishigi qo‘shimchasini olib keladigan gap bo‘lagi qaysi?	to‘ldiruvchi	Hol	aniqlovchi	Ega
68	Kesimga bo‘glanib, ish harakatni bildiruvchi gap bo‘lagi qaysi?	Hol	to‘ldiruvchi	aniqlovchi	ega
69	Sifatlovchi aniqlovchi qaysi so‘roqlarga javob bo‘ladi?	qanday?, qancha?, nechta?	kim?, nima?, qayer?	kimning?, nimaning?, qayerning?	kimni?, nimani?
70	Kesim qanday so‘roqlarga javob bo‘ladi?	nima qildi?, nima qiladi?, nima qilmoqchi?	kim?, nima?, qayer?	qanday?, qanaqa?	kimning?, nimaning?
71	“Kitob sotib oldim” gapidagi ajratilgan so‘z qaysi gap bo‘lagi bo‘lib kelgan?	to‘ldiruvchi	Kesim	aniqlovchi	Ega
72	“Daraxtlar barglari to‘kilmoqda” gapidagi ajratilgan so‘z qaysi gap bo‘lagi bo‘lib kelgan?	aniqlovchi	Kesim	ega	to‘ldiruvchi
73	O‘zbek tilining so‘z yasash usullari qaysi bo‘limda o‘rganiladi?	so‘z yasalishi	morfemika	sintaksis	leksikologiya
74	Lug‘atchilik va lug‘at tiplari o‘zbek tilining qaysi bo‘limida o‘rganiladi?	leksikografiya	leksikologiya	morfologiya	grammatika
75	O‘zbek tilining lug‘at boyligi qaysi bo‘limda o‘rganiladi?	leksikologiya	leksikografiya	morfologiya	grammatika
76	O‘zbek tilining qaysi bo‘limida tinish belgilari o‘rganiladi?	punktuatsiya	frazeologiya	tinish belgilari	Sintaksis
77	Ma’lum tartibda joylashgan harflar qatori qanday nomlanadi?	alifbo grafika	lug‘at	grafika	harflar katalogi
78	Tilning gorizantal holatiga ko‘ra unlilar qanday tasnif qilinadi?	til oldi, til orqa	yuqori tor, o‘rta keng, quyi keng	lablangan, lablanmagan	qoriqshiq, sonor
79	Tilning vertikal holatiga ko‘ra unlilar qanday tasnif qilinadi?	yuqori tor, o‘rta keng, quyi keng	til oldi, til orqa	lablangan, lablanmagan	qoriqshiq, sonor
80	Lablarning ishtirikiga ko‘ra unlilar qanday tasnif qilinadi?	lablangan, lablanmagan	yuqori tor, o‘rta keng, quyi keng	til oldi, til orqa	qoriqshiq, sonor
81	Hosil bo‘lish usuliga ko‘ra undosh tovushlar qanday tasniflanadi?	Portlovchi, sirg‘aluvchi, qorishiq	Lab undoshlar, til undoshlar	Portlovchi, sirg‘aluvchi, qorishiq, sonor	Jarangli, jarangsiz
82	Mustaqil so‘z turkumlarini toping.	ot, sifat, son, olmosh, ravish, fe’l	ega, kesim, aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol	bog‘lovchi, ko‘makchi, yuklama	taqlid, modal, undov
83	Yordamchi so‘z turkumlarini toping.	bog‘lovchi, ko‘makchi, yuklama	ot, sifat, son, olmosh, ravish, fe’l	ega, kesim, aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol	taqlid, modal, undov
84	Gap bo‘laklarini aniqlang	ega, kesim, aniqlovchi, to‘ldiruvchi, hol	bog‘lovchi, ko‘makchi, yuklama	ot, sifat, son, olmosh, ravish, fe’l	taqlid, modal, undov
85	Harakat va holat bildiruvchi so‘z…. Deyiladi.	fe’l	Sifat	ravish	Olmosh
86	Aqliy faoliyat fe’llari berilgan qatorni toping.	o‘ylamoq, fikrlamoq, hayol qilmoq	yolvormoq, semirmoq, tasavvur qimoq	kulmoq, chizmoq, sakramoq	isimoq, qizarmoq, sudramoq
87	Holat fe’llari berilgan qatorni toping.	kulmoq, uxlamoq, yig‘lamoq	chizmoq, semirmoq, saqlamoq	gapirmoq, eshitmoq, yurmoq	baqirmoq, ozmoq, qaytmoq
88	Jismoniy faoliyat fe’llari berilgan qatorni toping.	artmoq, yelmoq, yurmoq	qizarmoq, dahshatlanmoq, yig‘lamoq	fikrlamoq, yolvormoq, yugurmoq	isimoq, shishmoq, yod olmoq
89	Nutqiy faoliyat fe’llari berilgan qatorni toping	gapirmoq, o‘shqirmoq, pichirlamoq	kulmoq, uxlamoq, yig‘lamoq	chizmoq, semirmoq, saqlamoq	baqirmoq, ozmoq, qaytmoq
90	Mustaqil fe’llar keltirilgan qatorni toping.	o‘ylamoq, gapirmoq	o‘qib bo‘lmoq, sog‘inmoq	asos solmoq, yoqib yubormoq	yoza boshlamoq, eskirmoq
91	Majhul nisbatdagi fe’llarni toping.	keltirildi, yurildi	bajarishdi, bordi	olindi, olishdi	odatlanmoq, boshlamoq
92	Aniq nisbatdagi fe’llarni toping.	so‘radi, aytmadi	keltirildi, yurildi	bajarishdi, bordi	olindi, olishdi
93	Ortttirma nisbatdagi fe’llarni toping.	o‘tqaz, oqartir	bajar, ot	turdir, borishdi	Yozdirtir, botir
94	Birgalik nisbatdagi fe’llarni toping.	o‘qishdi, sotishdi	Qiynal, yoril	buzdir, qur	o‘qildi, to‘ldirishdi
95	Hozirgi zamon fe’l qo‘shimchalari qaysilar?	-yap, -yotir, -moqda	-di, -gan, -vchi	-gan, -ib, -yotir	-a, -iy, -da
96	Otdan yasalgan fe’llarni toping.	ishlamoq, suvsamoq	sizlamoq, yo‘qolmoq	ko‘paymoq, birikmoq	ko‘zikmoq, yasanmoq
97	Ravishdan yasalgan fe’llarni toping	ko‘paymoq, tezlashmoq	sizlamoq, yo‘qolmoq	ishlamoq, suvsamoq	ko‘zikmoq, yasanmoq
98	O‘zbek tilida nechta kelishik bor?	6 ta	4 ta	5 ta	7 ta
99	Kitob sotib oldim. Ajratilgan so‘z qaysi kelishik bilan ifodalangan.	tushum	bosh	qaratqich	jo‘nalish
100