Lim vazirligi

Gidrostatik tortish usulida hajmiy ogirlikni aniqlash . Tog’ jinsining hajmiy ogirligi gidrostatik usulida aniqlanadi. Mazkur usulning mohiyati shundan iboratki, ixtiyoriy shakldagi namunaning hajmi (Arximed qonuni asosida) uning ogirligi bo’yicha tabiiy sharoitlarda va suyuqlikka botirish (tushirish) orqali aniqlanadi. Oddiy sharoitda va suyuqlikdagi namuna ogirligi o’rtasidagi farq suvda tushirilgan namunaning hajmida tengdir.

Gidrostatik tortish uchun mazkur tog’ jinsida xos bo’lmagan qo’shilmalarsiz va darzliklarsiz ogirligi 10-100 g bo’lgan noto’g’ri shaklli tog’ jinslari namunalari olinadi. Namuna ochiq havoda tortiladi G, namunada biriktirilgan ip alohida tortiladi g. Namuna yupqa parafin qatlami bilan qoplanishi kerak. Buning uchun u tayyorlab qo’yilgan ip bilan bog’lanib, so’ng eritilgan parafinda tushiriladi va parafin g’ovaklarda kirib qolmasligi va o’lchash natijalarini buzmasligi uchun tezda tortib olinadi. Parafin bilan qoplangan namuna ipi bilan yana ochik havoda tortib ko’riladi G₁ va parafinning hajmi Vp aniqlanadi:

V_n  ^{G1  G} , sm³

 _n

Parafinlangan namuna G₂ gidravlik tortish usulida o’lchanganda unda bog’langan ipning og’irligi hisobda olinadi. Buning uchun namuna ipda bog’lanib taroz ilgagiga ilib qo’yiladi, uning tagiga distillangan suv to’ldirilgan stakan qo’yiladi, taroz muvozanatda keltiriladi. Namuna idishning tagi va devorlarida tegdirilmasdan botirib qo’yiladi. Parafinlangan namunaning hajmi V_pо



_{Vп.н } (G₁  G₂ )  g _,

ож

bu erda _оj - 20⁰C haroratdagi distillangan suvning (suyuqlik) solishtirma ogirligi, 1 g/sm³ ga teng.

Parafinlanmagan namunaning hajmi qo’yiladi formula orqali aniqlanadi:

V_о = V_pо - V_p, sm³.

^{Hajmiy ogirlik}   ^G , ^{g/sm 3. Shu usul bilan oldindan quritilgan tog’ jinsi}

V_н

namunasining hajmiy ogirligini aniqlash mumkin.