Lim vazirligi samarqand davlat universiteti b. Sh. Safarov, I. I. Ayubov

Rezerv (Stand-By) kelishuvlari
asosan qisqa mudatli to‘lov 
balansi muammolarini bartaraf etishga mo‘ljallangan. XVFning eng 
yirik kreditlari ham mazkur kategoriyaga tegishlidir. Keyingi yillarda 
_____________________ 
12
Shin, Hyun Song, “Global Banking Glut and Loan Risk Premium,” 
IMF Economic Review
60(2), 2012, pp. 
155–192. 

---

223 
XVF 
Qo‘shimcha rezerv dasturi
ni amaliyotga joriy qildi. Mazkur 
dastur kapital hisobraqami bilan bog‘liq inqirozlarni boshdan 
kechirayotgan davlatlarga zudlik bilan juda qisqa muddatli 
kreditlarni ajratishni ko‘zda tutadi.
2. 
Uzaytirilgan fond dasturi
XVF tomonidan to‘lov balansi 
qiyinchiliklariga yuz tutgan mamlakatlarga ko‘maklashish maq-
sadida joriy qilingan bo‘lib, bunda muammolar qisman strukturaviy 
muammolar bilan bog‘liq va uni bartaraf etish makroiqtisodiy 
nomuvofiqliklarga nisbatan uzoqroq muddatni taqozo etadi. 
3. 
Qashshoqlikni qisqartirish va iqtisodiy o‘sish dasturi 
asosida XVF yillik foiz stavkasi 0,5 foiz va so‘ndirish muddati 10 yil 
bo‘lgan kreditlarni o‘zining eng qashshoq a’zo davlatlariga taqdim 
etadi. Ta’kidlash lozimki, XVF kreditlarining ko‘pchilik qismi shu 
kategoriyaga mansubdir. 2005-yilda 
Ekzogen shoklar dasturi 
ishlab chiqilib tasdiqlandi. Bu dastur asosida Qashshoqlikni 
qisqartirish va iqtisodiy o‘sish dasturi orqali kredit olmaydigan sust 
rivojlangan davlatlarga ularning nazorat doirasidan tashqarida 
bo‘lgan shoklar tufayli vujudga keladigan to‘lov balansi 
muammolarini bartaraf etish uchun kreditlar taqdim etiladi. 
 
O‘z-o‘zini nazorat va muhokama uchun savollar 
1.
Xalqaro hisob-kitoblarda qatnashuvchi subyektlar nima? 
2.
Xalqaro kredit munosabatlarining subyektlari qaysilar? 
3.
Tijorat kreditining muddati odatda necha yil bo‘ladi? 
4.
O‘zbekiston Respublikasida valyutani tartibga solish tizimi 
qachon joriy qilingan?