Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

65-rasm. Ikki xil nafas oluvchi baliqlarning arterial qon aylanish sxemasi: 1-4-I–IY juft jabralari arteriya yoylari; 5-orqa aortasi; 6-qorin aortasi; 7-o`pka arteriyasi; 8-o`pka venasi.
Chunonchi tana bo`shlig’iga ochiladigan Myuller nayi tuxum yo`li funktsiyasini o`taydi. Erkagida maxsus urug’ yo`li bo`lmaydi, urug’ yo`li funktsiyasini mezonefrik buyrakning oldingi qismidan o`tuvchi Volf kanali bajaradi.
Ikki xil nafas oluvchilar paleozoyning devon davrida paydo bo`lgan, paleozoy oxiri va mezozoyning boshida keng tarqalgan.
Kovak vena ko`pqanotlilardan tashqari boshqa kenja sinflarda bo`lmaydi, ular, asosan quruqlikda yashovchi hayvonlar uchun xos bo`ladi.
Ikki xil nafas oluvchi baliqlarning ancha murakkab tuzilishi belgilaridan yana biri oldingi miyasining kuchli rivojlanganligidir. Miya qobig’i tog’ayli baliqlarniki singari epiteliy (teri) suyakdan emas, balki xondral suyaklardan hosil bo`lgan va nerv hujayralariga ega. Jinsiy sistemasi bir tomondan tog’ayli baliqlarnikiga, ikkinchi tomondan amfibiyalarnikiga o`xshab ketadi.
Ikki xil nafas oluvchilar kenja sinfiga bir o`pkalilar (Monopneumones) va qo`sh o`pkalilar (Dipneumones) turkumlari kiradi.
Bir o`pkalilar (Monopneumones) turkumi vakili neoseratod (Neoceratodus forsteri) Shimoli-Sharqiy Avstraliyaning Kvinslend daryosida uchraydi.
Bu baliqning uzunligi 175 sm ga va og’irligi 10 kg ga yetadi. O`pka xaltasi toq, jabralari yaxshi rivojlangan. O`pka va jabralar bilan nafas oladi. Neoseratod o`simlik qalin o`sgan, yozda suvi kamayib, kislorod kam bo`lgan havzalarida ham yashay oladi. Bunday hollarda baliq suv yuzasiga ko`tarilib, o`pkasi bilan nafas oladi. Kuzda suvning ko`payishi bilan jabralar orqali nafas olishga o`tadi.
Ko`p vaqtini suv tubida o`tkazadi, qisqichbaqasimonlar, chuvalchanglar, mollyuskalar bilan oziqlanadi. Sentyabr-oktyabr oylarida o`simliklar orasiga tuxum qo`yadi. O`zgarishsiz rivojlanadi. Bu turkumning bitta Seratodlar (Ceratodidae) oilasi va bitta Neoseradollar (Neoceratodus) avlodi bor. Asosiy vakili – neoseratod, ya`ni Avstraliya shoxtishi (Neoceratodus forsteri) hisoblanadi. Ular botqoqli suv va sekin oqar daryolarda yashaydi, suv tubida suzib yuradi yoki suv tubida yotadi. Neoseratodning go`shti mazali, soni kamayib ketgan.