Личинка хордалилар (Urochordata) ¸ки šобиšлилар (Tunicata) кенжа типи

IV.5. Anamniyalar (Anamnia) va amniotalar (Amniota) guruhlariga
kiruvchi umurtqali hayvonlarning xarakterli xususiyatlari

Umurtqali hayvonlar tuzilishi va hayot kechirishi tarziga ko`ra sistematik holatiga aloqasi bo`lmagan holda ikkita guruhga bo`linadi:

1. Anamniyalar (Anamnia) guruhi. Bu guruhga to`garak og’izlilar, baliqlar va suvda hamda quruqlikda yashovchilar kiradi.
2. Amniotalar (Amniota) guruhi. Bu guruhga sudralib yuruvchilar, qushlar va sutemizuvchilar kiradi. Anamniyalar va amniotalar guruhlariga kiruvchi umurtqali hayvonlar bir-birlaridan quyidagi xususiyatlari bilan farq qiladi.
Ekologik farqlari. To`garak og’izlilar, baliqlar va amfibiyalar bir-biridan farq qilsada, lekin bir qator o`xshash tomonlari ham borki, ana shu o`xshash tomonlarini hisobga olib ularni anamniyalar guruhiga kiritiladi va amniota deb ataladigan yuqori darajada tuzilgan umurtqali hayvonlar guruhiga (sudralib yuruvchilar, qushlar va sutemizuvchilarga) qarshi qo`yiladi.
Anamniyalar guruhiga kiruvchi umurtqali hayvonlarning hayoti suv bilan ozmi–ko`pmi bog’langan bo`lib, ular butun umrini yoki hech bo`lmasa hayotining ilk rivojlanish davrini (tuxumlik, lichinkalik davrini) suvda o`tkazadi. Ayrim tur amfibiyalar kamdan-kam hollarda bu qoidadan chetga chiqadi, lekin bu ikkilamchi holat hisoblanadi. Demak, bundan ko`rinadiki, anamniyalar guruhiga kiruvchi umurtqali hayvonlar, asosan birlamchi suv hayvonlari hisoblanadi, ya`ni ajdodlari bir umr suvda yashab o`tgan hayvonlardir.
Amniotalar guruhiga kiruvchi umurtqali hayvonlar esa aksincha, haqiqiy quruqlikda yashovchi umurtqali hayvonlar hisoblanadi. Hayotini bir qismini, ba`zi turlari esa hayotini bir umr (kitsimonlar) suvda o`tkazishlari bu ikkalamchi holat hisoblanadi. Bu guruhga kiruvchi umurtqali hayvonlardan kitsimonlar turkumining vakillarigina suv muhitida tirik tug’ib ko`payadi. Guruhning boshqa vakillarida esa urug’lanishi ichki, lichinkalik davri yo`q, rivojlanishi metamorfozsiz o`tadi. Bu esa amniotalar guruhiga kiruvchi umurtqali hayvonlarni birlamchi quruqlikda yashovchi umurtqali hayvonlar ekanligidan dalolat beradi.