|
Óndiristegi avarıyalar :
Avarıya degende atqarılatuǵın jumıstı birdan toqtap qalıwı yamasa sanaat kárxanalarında óndiristiń isten shiǵıwı, kóliklerde hám basqa obiektlerde materiallıq baylıqlardıń buziliwi , joytılıwı túsiniledi.
Avarıyalardıń kelip shıǵıwına tómendegi faktorlar sebepshi bolıwı múmkin:
• tabiiy apat sebepli;
• inshootlarni proektlestiriwde yamasa onı qurıwda qoyılatuǵın aljasıqlar sebepli;
• islep shıǵarıw texnologiyasınıń buziliwi nátiyjesinde;
• transport, mexanizm, úskenelerden nadurıs paydalanǵanda;
• agressiv zatlardı ( portlaytuǵın, tez jalınlanıwshı uwlı zatlı zatlardı ) nadurıs saqlanıwı jáne onı isletiliw qaǵıydalarınıń buziliwi áqibetinde;
• texnika qáwipsizlik qaǵıydalarınıń buziliwi hám basqalar.
Mine sonday aljasıqlar sebepli islep shıǵarıwlarda úlken avarıyalar júz boladı, aqıbette kópten-kóp insanlar jábirlenedi hám materiallıq baylıqlar joq bolıp ketedi. Kóbinese ximiya, neftti qayta isleytuǵın sanaati, qaǵaz islep shıǵarıw sanaatı, gósh-sút, azıq-awqat , metallurgiya, taw kenshilik hám basqa sanaat kárxanalarında avarıyalar tez-tez ushiraydı. Ásirese, KTZM tásirinde bolatuǵın avarıyalar : ximiya, neftni qayta isleytuǵın, qaǵaz -sellyuloza gósh-sút, azıq-awqat sanaatı, suw tazalaw imaratlarında hám de temir jollarda KTZMni tasıwda kóp ushiraydı.
KTZM kórsetilgen konsentratsiyadan artıq bolǵanda adamlarǵa, awıl xojalıq haywanlarına, ósimliklerge, sırtqı ortalıqqa tásir etip, túrli dárejede ziyanlandıradı. KTZM qatarına texnologiyalıq protsesslerde qollanılatuǵın ammiak, xlor, sulfat kislotası, vodorod ftorid, azot hám altınkúkirt oksidleri hám basqalar kirgiziw múmkin.
Baxıtsız hádiyse - belgili bir waqıt aralıǵinda júz bolatuǵın apatshiliq bolıp esaplanadı. Baxıtsız hádiyse - hár qıylı daǵı imaratlardı buziliwi , materiallıq baylıqlardıń joq bolıp ketiwi hám de adamlardıń ólimi júz beriwide múmkin boladı.
Bunnan tısqarı, úlken avarıyalar áqibetinde de baxıtsızlıqlar júz beredı. Mısalı, atom elektrostansiyalarida hám radioaktiv zatlar isletiletuǵın kárxanalarda avarıya júz bolıwı nátiyjesinde júdá úlken aymaq záhárleniwi hám aqir aqıbette baxıtsızlıq menen juwmaqlanıwı múmkin. Mine sonday avarıyalar áqibeti nátiyjesinde júz berıp atırǵan baxıtsızlıq hádiyseler atom elektrostansiyalarinda tez-tez ushırasıp turadı.
Avarıya hám apatlar baxıtsızlıq jaǵdaylarinan tısqarı túrli dárejedegi jaraqatlaniwlar : qol, ayaq shıǵıwı, et úzilisi, toqımalardıń úzilisi, kesiliwi, kúyiwi, záhárleniwi, tok urıwı hám basqa hádiyseler de sebep boladı. Sol sebepli avarıya hám baxıtsızlıq bolǵanda hár qıylı jaraqatlaniw waqıtında, tezlik penen járdem kórsete biliw kerek.
Temir jol transportında bolatuǵın avarıyalar áqibetin tamamlaw tártibi, ziyan kórgenler sanına, olardı jaǵdayına, shıǵın kórgen transport kólemine, alıp ketip atırǵan júk xarakteristikasına, orınnıń relefine, hawa rayı sharayatına, kúnniń waqıtına hám basqa faktorlarǵa qaray alıp barıladı. Sol sebepli ayrıqsha jaǵday xarakteristikasına qaray puqaralar qáwipsizligi sistemaları óz baǵdarların ámelge asırıwda huqıqıy hújjetlerge tiykarlanǵan halda júrgizedi.
Ózbekstan Respublikası Ministrler Keńesinin’ 558-sanlı sheshimine muwapıq «Ózbekstan temir jollari» mámleket aksiyadorlik kompaniyasına, temir jól transportı qurallarınan avarıyasız paydalanıw, tasıw waqtinda portlaytuǵın, órt qáwipi bolǵan hám KTZM qáwipsizligin támiyinlew wazıypaların ámelge asırıw júkletilgen.
Avtomobil transportında bolatuǵın avarıyalar da úlken baxıtsızlıq hádiyselerdi keltirip shıǵaradı. Bunday avariyalar júz beriwiniń bir qansha sebepleri bar:
• Jol qaǵıydalarınıń buziliwi;
• Avtomobildin’ texnikalıq saz emesligi ;
• Tezliktiń hádden tıs joqarı bolıwı ;
• Avtomobil aydawshisınniń jeterli ilmiy tájiriybege iye bolmawi.
Eń jaman sebeplerden biri - bul avtomobildi más halda basqariliwi. Bulardan tısqarı avtomobilde qáwipli júklerdi tasıw hám olardı tasıw qaǵıydalarına ámel qilmaw áqibetinde de avarıya hám baxıtsızlıqlar júz beredi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
