Lekciya 1 Tálimde xabar resursları. Tálimde xabar resursları hám olardıń klassifikaciyası, avtomatlastırılǵan xabar resurslarıı tálimde xabar resurslarınıń klassifikaciyası Reje

 

---

9-TEMA. İntellektual xabar sistemalardiń túrleri: faktografik, ekspertli. 
Joba:
 
1.
Jasalma intellekt túsinigi 
2.
Intellektual programalar hám sistemalar haqqinda túsnik 
3.
Intellektual interfeys 
Tayanısh túsnikleri:
intellekt, jasalma intellekt, intellektual sistema, aqılıy 
qábilet, logika nızamları, intellektualar programalar. 
1. Jasalma intellekt túsinigi 
Jasalma intellekt járdeminde máselelerdiń sheshimin tabiwdiń gilti
sheshimdi izlewde tańlanatugin variantlar sanin kemeytiwden ibarat. Buniń ushin 
baǵdarlama insan pikirlew barisinda qollanatugin printsiplerden paydalaniwi tiyis.
Duglas B. Lenat
 
 
«Jasalma intellekt» tu`sinigi da`slep AQSH ta payda boldi ha`m a`ste-aqirin basqa 
ma`mleketlerde de qollanila basladi. 
1956-jili AQSHta kompyuter ha`m bag`darlamalastiriw tarawindag`i 10 
amerikali jetekshi qa`nigelerinin` birinshi ushirasiwi bolip o`tti. Sol gezde 
qa`nigelerden ko`pshiligi jaqin on jillar ishinde jasalma aqil jaratiw mu`mkin 
ekenligin boljag`an edi. Sherek a`sirden keyin, yag`niy 1981-jili jasalma intellekt 
boyinsha Kanadada bolip o`tken Xaliqaraliq konferentsiyada birinshi ushirasiwdin` 
on qatnasiwshisinan besewi aytqan boljawlar asa optimistlik bolg`anlig`i, al 
mashqalalar aytarliqtay quramali ekenligi ta`n alindi. Sonday bolsa da, bul 
bag`darda ko`plegen ilimiy ha`m a`meliy na`tiyjelerge erisilgenligi aytip o`tildi. 
Ha`zirgi ku`nde jasalma intellekt jaratiw boyinsha ilimiy jumislar ko`plegen 
ma`mleketlerde alip barilmaqta. 
Intellekt- 
insannin` oy-pikir ju`ritiw qa`bileti. 
Jasalma intellekt 
— insan intellektinin` geypara waziypalarin o`zinde 
ja`mlestirgen avtomatikaliq ha`m avtomatlastirilg`an sistemalar belgileri. 
Jasalma intellekt jeke adamg`a qarata turaqli bolg`an, misali, xabardi qabillap 
aliw ha`m onnan belgili bir ma`selelerdin` sheshimin tabiwda paydalana aliw siyaqli 
aqiliy qa`biletlerdi an`latadi.