Лекция №1 асосий кимёвий тушунчалар. Асосий синфлар



Download 256,6 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/8
Sana02.07.2022
Hajmi256,6 Kb.
#733595
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
2 5219745686941080847

t
1aL 4] 
1 д[Ш

Aia
 
I a I D ]
Tezlik qonuni va uning komponentlari
Reaksiyaning har qanday kinetik o‘rganilishining asosiy markaziy qismida tezlik 
qonuniyotadi, bunda tezlikni konsentratsiyalar va temperatura funksiyasi sifatida 
ko‘riladi. Tezlik tajribaga asoslangani uchun molekulyar darajada ketuvchi 
reaksiyalarning har qanday gipotezasi bunga mos kelishi kerak.
Ushbu bo‘limdagi muhokamada tezlik qonunida mahsulotlar konsentratsiyalari 
uchramaydi, demak, tezlik qonuni faqat reagentlar konsentratsiyasi va temperaturaga 
bog‘liq bo‘ladi. Berilgan temperaturada umumiy ko‘rinishda ushbu reaksiyani ko‘rib 
chiqamiz:
aA+bB+... ——
cC+dD+....
Tezlik qonuni esa:
Tezlik=k[A]m[B]n
Bu yerda k proporsionallik koeffitsienti bo‘lib, tezlik konstantasi deb ataladi, u 
berilgan temperatura va reaksiya uchun mos bo‘lib, reaksiya davom etayotganida 
o ‘zgarmaydi (shuningdek, 16.5 bo‘limda k temperatura o ‘zgarishi bilan o ‘zgaradi). 
Darajada turgan m va n lar reaksiya tartibibo‘lib, ularni qanday qilib aniqlashni ko‘rib 
chiqamiz.Bunda esda saqlash uchun ikkita asosiy kalit bular:
Reaksiyadagi tenglashtiruvchi a va b koeffitsientlarning m va n reaksiya tartiblariga 
umuman aloqasi yo‘q. Tezlik qonuni komponentlari - tezlik, reaksiya tartibi va tezlik 
konstantasi - tajriba bilan birlashtirilishi kerak.
Ushbu bo‘limga xulosa qilib shuni aytish mumkinki, boshlang‘ich tezlikni aniqlash 
uchun konsentratsiyalarni hisoblab, reaksiya tartibini hisoblash uchun boshlang‘ich 
tezlikni ishlatib va tezlik konstantasini hisoblash uchun ushbu qiymatlarni ishlatib 
tezlik qonuni komponentlarini topamiz. Reaksiyaning tezlik qonunini bilgan holda 
biz har qanday boshlang‘ich konsentratsiyani oldindan aytishimiz mumkin.
Boshlang„ich tezlikni aniqlashdagi ba’zi laboratoriya usullari
Biz boshlang‘ich tezlikni konsentratsiya/vaqt grafigidan topamiz, shuning uchun 
bizga konsentratsiya o ‘lchash uchun tez, aniq usul kerak. Keling qisqacha uch asosiy 
usullarni ko‘rib chiqamiz.
Rangdagi o ‘zgarish.
Rangli moddalar ishtirok etadigan reaksiyalarda, 
konsentratsiyani o‘lchash uchun 
spektroskopik usullar
qo‘llanilishi mumkin. 
Masalan, azot monooksidi oksidlanishida faqat mahsulot, azot dioksid rangli:
2
NO(g)+O
2
(g)—
2
NO
2
(g) jigarrang.
Vaqt o ‘tgani sari reaksion aralashmaning jigarrang rangi to ‘qlashib boradi.
59


Bosimdagi o ‘zgarish.
Gaz mollari o ‘zgaradigan reaksiyalarni bosim o ‘zgarishini 
o ‘lchab monitor qilish mumkin. Misol uchun, rux va sirka kislota o ‘rtasidagi 
reaksiyani olaylik:
ZnTezlik H2 gazining bosimi oshishiga to ‘g ‘ri proporsionaldir.
O ‘tkazuvchanlikning o ‘zgarishi.
Organik galid (2-brom-2-metilpropan) va suv 
o ‘rtasidagi reaksiyada
(CH3)3C-Br(I) + H2O(I)^(CH3)3C-OH(I>+H+(aq)+Br-(aq).
Hosil bo‘luvchi HBr kuchli kislota va butunlay ionlarga parchalanadi; shu sababdan, 
vaqt o ‘tgani sari reaksion aralashmaning o ‘tkazuvchanligi ortadi.
Agar qo‘limizda boshlang‘ich tezlik bo‘lsa, biz reaksiya tartibini aniqlashimiz 
mumkin. Keling birinchi bo‘lib reaksiya tartibi o‘zi nima va keyin qanday qilib ularni 
aniqlashni muxokama qilsak.

Download 256,6 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish