Лазер нурланишлари физикаси

Лазер нурланишлари физикаси
Кириш. Лазер – Light Amplification ly Stimulated Emission of Radiation – (усиления света в результате вынужденного излучения) – Мажбурий нурланиш туфайли ёруғликнинг кучайиши – Олтин квант генератори.
Ёруғликнинг кучайиш ғалаёнини А.Эйнштейн башорат қилган. Ёруғликнинг ўша пайтларида маълум бўлган ютилиш ва ўз-ўзидан нурланиш жараёнларидан ташқари яна резонанс квантлар чиқариш жараёни ҳам бўлиши кераклигини ва бу ёруғлик квантлари қўғолон атом ёки молекула билан таъсирлашиб, ўзига мос квантли ёруғлик хосил қилиши мумкинлигини айтган ва шу туфайли ёруғлик квантлари қўзғолон атоми ёки молекула билан таъсирлашиб, ўзига мос квантли ёруғлик хосил қилиши мумкинлигини айтган ва шу туфайли ёриғлик кучайишини ҳисоблаб чиққан.
Тажрибаларда биринчи бўлиб ёруғликни кучайишини 1950-60йй. да В.А.Фабрикант кўрсатган. Лекин, лазерлар назарияси, техникаси ва технологияси ривожига Н.Г.Басов, А.М.Прохоров ва Ч.Таунс (АҚШ) лар асосий сабабчи бўлдилар ва 1964 йилда шу ишлари учун Нобель мукофотига сазовор бўлдилар. Ўтган давр ичида лазерлар фан ва техниканинг мураккаб масалаларини ечиш асбобига айланди. Лазер ёрдамида ишлаб чиқаришнинг ўта мураккаб технологиялари, фаннинг нозик тадқиқотлари, инсон соғлиғини сақлаш доволаш, ҳарбий қуроллар, алоқа тизимлари ва бошқа соҳалардаги муаммоларни ҳар қилиш имкониятлари вужудга келди. Буларнинг барчасига лазер нурининг ўта ингичка тўпламида ядро портлаши энергиясидек катта энергияни мужассамлаштириш мумкинлигидир. Шу туфайли лазерларни ўрганишга ва ҳаётда қўллашга бўлган қизиқиш ҳеч ҳам сусаймайди.
Мамлакатимизда ҳам бу соҳанинг тадқиқот ишларига алоҳида эътибор берилиб, ЎрФА Иссиқлик физикаси бўлими “Лазерлар физикаси” институти, Электроника, Ядро физикаси институтларида, ЎМУ, ТАТУ, ТДТУ ларида илмий тадқиқотлар олиб борилади ва мутахассислар тайёрланади.
Ютуқлари: моддаларга ишлов бериш, уларни кесиш, туйнуклар очиш, тиббиётда қўлланиши, маиший асбоб-ускуналар, ҳарбий техника, алоқа тизимлари ва бошқаларда қўлланиши.