Лазер нурланишлари физикаси

Лазер резонаторлари
Р – маълум бир частота ва шаклга эга бўлган ташқи кучлар таъсирида максимум ампилитудали тебранишлар ҳосил қилувчи система.
Резонатор турғун электромагнит тўлқинлар ҳосил қилувчи оптик система бўлиб, мажбурий нурланиш жараёнлари учун зарур бўлган юқори интенсивликдаги нурланишлар ҳосил қилишга ҳизмат қилади. Резонаторлар ёруғлик квантлари яшаш вақтини узайтиради ва мажбурий турланишларнинг спектрал характеристикаларини ҳам шакллантиришга хизмат қилади яъни уни частотасини бошқаради.
Энг содда резонатор – Фабри – Перо резонатори икки ясси параллел кўзгулардан иборат. Тўлқинлар акс этган дифраксион йўқотишларни камайтириш учун кўпроқ битта ёки иккита сферик кўзгулардан фойдаланилади.
Турғун резонаторларда кўзгулар орасида кўп марта ўтиши натижасида шунга мос келадиган электромагнит тўлқин тақсимоти вужудга келади. Агар кўзгулар тўлқини ўтказмайдиган бўлса (ξ = 0) нурланиш чексиз квант давомида мавжуд бўлади. Нотурғун резонаторларда нурланиш кўзгулар характерловчи катталик Фреуэл сони
(3.39)
вa L – бутун сон резонаторни ўзига хос бўлгандаги боғлиқ ва кўзгулар орасидаги масофа. Бу ҳолда резонаторнинг турғунлик шарти
(3.40)
L – кўзгулар орасидаги масофа R₁, R₂ – кўзгулар эгрилик радиуслари улар ботиқ кўзгулар учун – мусбат ва қавариқлар учун – манфий қийматга эга.
Резонатор турлари: R₁=R₂=∞
L_p – кўзгулар орасидаги масофа R₂=2L_p R₁=∞
R₁=R₂=2L_p
R₁=R₂ ‹ 0
Турғун резонаторлар ичида энг кўп қўлланиладигани – ясси ва ботиқ кўзгудан ташкил топган. Лекин, бошқаришга яъни созлашга қулай бўлган резонаторлар 2 эгри (ботиқ, қавариқ) кўзгулардан ташкил этилади.
Бундай лазерларнинг асосий камчилиги чиқиш бўcонуқларининг нотурғунлигидир. Бунда ишлатиладиган диэлектрик материаллар юқори зичликдаги нурланишларга чидаёлмайди. Катта қуватли лазерларда кўпроқ нотурғун cферик кўзгули резонаторлар ишлатилади. Бу ҳолда ташқарига чиқадиган нурланиш чиқиш кўзгусининг ёруғликни ўтказиш ҳусусияти билан эмас, балки системаси геометрик ўлчамлари билан белгиланади.