Laboratoriyalar mavzulari

Ishni bajarish tartibi:
1.Dasturli qurilmalarni tuzilishi va ishlash printsipi bilan tanishish.
2.3.1 chizmadagi sxema yig’iladi va dasturli qurilma ishlashi oʻrganiladi.
3.Ishni bajarish boʻyicha xulosa yoziladi.


Nazorat uchun savollar.
1.Motorli vaqt relesi xisoblangan KEP-12U markali dasturli qurilmani tuzilishini tushuntiring?
2. Motorli vaqt relesi yordamidagi boshqarish funktsional sxemasini chizing va tushuntiring?

LABORATORIYA ISHI № 4

MAVZU: O‘ZGARMAS TOK TIRISTORLI O‘ZGARTIRGICH TIZIMINI TADQIQ QILISH.


Ishdan maqsad: Avtomatik ximoya vositasi xisoblangan issiqlik relesini oʻrganish, uning tuzilishi, ishlash printsipi bilan tanishish va amalda sinab koʻrish.
Kerakli jihozlar, asboblar va materiallar: PROTEUS dasturi, ARDUINO platformasi, Ampermetr, Voltmetr, 555 elementi, rele, qarshilik, sig’im, o‘zgarmas va o‘zgaruvchan tok elektr dc motori, power va kuchlanish oyoqlari.
Nazariy qism: EMT elementlari va apparatlarini ximoya vositalariga, avtomatik uzgichlar, issiqlik relelari, maksimal tok relelari, eruvchan saqlagichlar, tok va kuchlanish relelari kiradi. Avtomatik uzgichlar, ayrim yoki bir gurux elektr qurilmalarini oʻta ortiqcha tokdan, (masalan, qisqa tutashuv toki) sodir boʻlganda tarmoqdan uzib qoʻyadi. Sanoat korxonalari xamda, mashinasozlik ishlab chiqarishida AP-50, A-63, AB, A3700, A3100 seriyali issiqlik relelari bilan jixozlangan avtomatik uzgichlar koʻproq uchrab turadi. Avtomatik uzgichni tuzilishi va ishlashi quyidagi 4.1-chizmada koʻrsatilgan.
Avtomatik uzgichlar elektr magnitli, issiqlik releli, aralash ajratgichli boʻladi. Elektromagnitli, issiqlikli uzgichlar, iste’molchini oʻta ortiqcha tokdan ximoyalaydi.

4.1-rasm. Avtomatik uzgichni sxemasi, a) uzgichni uch fazali tarmoqqa ulanishi, b) bir fazali uzgichni tuzilishi. Bu yerda 1-elektromagnit chulg’am, 2-elektr isitkich, 3-4-ilmoq, 5-prujina, 6-bimetall plastina, 7-temir yakorь, 8-richag.
Issiqlik ajratkichli uzgichlar esa iste’molchini oz lekin davomli yuklanishdan saqlaydi. Avtomatik uzgichlar ishga tushib tarmoq uzilgandan soʻng, uni avvalgi xolatiga qaytarish uchun, yaьni qayta ulab quyish uchun, undagi tugmachadan foydalaniladi.
Elektrodvigatellarni ximoya qilishda, rostlanuvchi issiqlik elementini oʻrnatish toki, zanjir ishchi tokidan 1,25 % katta boʻlishi, rostlanuvchi elektromagnit elementini oʻrnatish toki esa, yurgizish tokidan 1,25 % ga katta boʻladi. Ularni I_ishl=1,25I_N formuladan xisoblab tanlanadi.

4.2 -rasm. Issiqlik relesi yordamida ishlaydigan uzgichni tekshirish uchun sxema.

Nisbiy xatolik quyidagi formuladan topiladi.
Biz loyihani yorug'lik darajasiga qarab LEDning yorqinligi o'zgarishi uchun o'zgartirishingiz mumkin. Biz algoritmga quyidagi o'zgarishlarni qo'shamiz:

• 
  Biz lampochkaning yorqinligini PWM orqali o'zgartiramiz, analogWrite () yordamida LED bilan pinni 0 dan 255 gacha yuboramiz.
  
• 
  Yorug'lik sensori (0 dan 1023 gacha) yorug'lik darajasining raqamli qiymatini LED yorqinligi PWM diapazoniga (0 dan 255 gacha) aylantirish uchun biz map () funktsiyasidan foydalanamiz.
  

Funksiyasini quyidagicha ko‘rib chiqamiz:
#define PIN_LED 10
#define PIN_PHOTO_SENSOR A0
void setup() {
Serial.begin(9600);
pinMode(PIN_LED, OUTPUT);
}
void loop() {
int val = analogRead(PIN_PHOTO_SENSOR);
Serial.println(val);
int ledPower = map(val, 0, 1023, 0, 255);
analogWrite(PIN_LED, ledPower);
}
Analog portdan keladigan yorug'lik yorug'lik darajasiga mutanosib bo'lgan boshqa ulanish usulida, uni maksimal qiymatdan chiqarib, qo'shimcha ravishda "teskari" o'zgartirish kerak bo'ladi.
int val = 1023 – analogRead(PIN_PHOTO_RESISTOR);

O'rni bilan ishlash eskiziga misollar arduino -da o'z o'rni dasturlash maqolasida keltirilgan. Bunday holda, bizga murakkab imo -ishoralar qilishning hojati yo'q: "qorong'ilik" ni aniqlagandan so'ng, biz faqat o'z rölesini yoqamiz, uning piniga mos keladigan qiymatni beramiz.