Laboratoriyalar mavzulari

LABORATORIYA ISHI № 1

MAVZU: O‘ZGARMAS TOK DVIGATELI ISHLASH REJIMLARINI TADQIQ QILISH.
Ishdan maqsad: Oʻzgaruvchan va oʻzgarmas magnitli tok elektromagnitli relelarni tuzilishini, ishlash printsipini va ishlatilish soxalarini oʻrganish.
Kerakli jihozlar, asboblar va materiallar: PROTEUS dasturi, ARDUINO platformasi, 555 elementi, rele, qarshilik, sig’im, o‘zgarmas tok elektr dc motori, power va kuchlanish oyoqlari.
Nazariy qism: Rele – avtomatik tizimlarda boshqarish, ximoya, nazorat, signalizatsiya, rostlash va boshqa diskret operatsiyalarni bajarish uchun koʻp qoʻllaniladigan qurilma. Relega kiruvchi signal uzuluksiz ravishda oʻzgarib ma’lum qiymatga ega boʻlganda unda sakrashsimon xarakteristikali chiqish signali xosil boʻladi. Kirish signali qiymati kamayib ma’lum miqdorga yetganda esa chiqish signali sakrashsimon xarakterda yoʻqoladi va rele oldingi xolatga qaytadi. Relega ta’sir qiladigan fizik miqdorlar turiga qarab ular quyidagilarga boʻlinadi:
Elektrik, mexanik, issiqlik, akustik, magnit, tok, kuchlanish, vaqt.
Elektromexanik tizim qurilmalarida, asosan elektrik relelar koʻproq qoʻllaniladi. Ular elektromagnit, elektron, yorug’lik, vaqt, tok va kuchlanish relelariga boʻlinadi. Koʻp uchraydigan, elektromagnit relesi sxemasi quyidagi chizmada keltirilgan.




К

~ U


RL


Х_chiq

1-chizma. Elektr magnit rele koʻrinishi va sxemasi.

Releni nisbiy xatoligi quyidagicha topiladi. bunda, I_oʻrn.ul-ulanish tokining oʻrtacha qiymati (A), I_oʻrn -shkaladagi oʻrnatilgan tok, (A). Rele chulg’amining qarshiligi oz boʻlganligi tufayli, u yuklamaga ketma-ket ulanadi.
Ishni bajarish tartibi: Elektromagnit relesi tuzilishi bilan tanishib uni koʻrsatkichlari yozib olinadi. 2.Sxema asosida zanjir tuzilib xar-xil miqdordagi qiymatlar oʻrnatilib tajriba oʻtkaziladi.
A

~ 220 v L

V K

1.2-chizma. Tajribani oʻtkazish sxemasi.

Tajriba natijasi jadvalga yoziladi va nisbiy xatolik xisoblanadi. Jadval-1