Laboratoriya mashg’ulotlari tuzuvchilar

I dish konstantasini topish.

Eritmalarning elektr o’tkazuvchanligi turli shakldagi idishlar (14-rasm) yordamida o’lchanadi. Elektr tokini yomon o’tkazuvchi eritmalarda elektrodlar bir- biriga juda yaqin o’rnatiladi, bunday elektrodlarning yuzasi xam juda katta bo’ladi; tokni yaxshi o’tkazuvchi eritmalarda yuzasi kichikroq elektrodlar bir-biridan uzoqroq joylashtiriladi. Elektrodlar plastinkalardan yasalib, platina similar kavsharlangan bo’ladi. Simlar shisha nay ichidan o’tkazib ulanadi, tashqariga chiqib turgan sim bilan yaxshi kontakt xosil qilib maqsadida shisha naylarga metalli simob qo’yilgan bo’ladi. Elektrodlar platina qorasi bilan qoplanadi.

Agar idishdagi elektrodlar oralig’i aniq 1sm, xar qaysi elektrodning yuzasi 1sm³ kelsa va bunda tok o’tayotganda faqat elektrodlar oralag’idagi eritma xajmigina ishtirok etsa, shunday sharoitda o’lchangan elektr o’tkazuvchanligiga teng bo’lar edi. Amalda esa elektr o’tkazuvchanlikni o’lchash uchun yuqorida ko’rsatilgan o’lchandagi elektrodlar tayyorlash va tajribani shu berilgan sharoitda o’tkazish juda qiyin. Shu sababli oldin xar qaysi idishning konstantasi topiladi. Bu konstanta ba’zan elektrod konstantasi deb xam ataladi.
Agar formuladagi ρ o’rniga 1/x qo’yilsa va 1/s doimiy qiymat o’rniga C qo’yilsa , u xolda:
bo’ladi,
bundan idish konstantasi
(7)
Amalda idish konstantasi tubandagicha topiladi: elektr o’tkazuvchanlikni o’lchash ko’zda tutilgan idishga elektr o’tkazuvchanligi ma’lum bo’lgan eritma quyiladi va uning solishtirma qarshiligi o’lchanadi. Bunday eritma sifatida 0,02n kCl eritmasi olinadi; bu eritmaning 25⁰ dagi solishtirma elektr o’tkazuvchanligi 0,002768 om^{-1 .} sm^-1 ga teng.
Bunday idish konstantasi C, formula (7) ga muvofiq
C=0,002768 R gat eng bo’ladi,
Bunda R- zanjirga ulangan qarshiliklar magazinining qarshiligi.
Solishtirma qarshilik o’lchanayotgan eritma qo’yilgan idish termostatga botirilgan bo’ladi, bunda termostat temperaturasi 25+_0,5⁰ ga keltirilgan bo’lishi kerak.