Laboratoriya mashg’uloti № Mavzu: Kimyoviy kinetika, kimyoviy muvozanat, reaksiya tezligiga ta’sir etuvchi omillar. Kimyoviy reaksiyaning tezligi asosan quyidagilarga ta’sir qiladi

4.Tаjribа: Reaksiya tezligiga kislotali muhitning ta’siri
Ikkita stakanning 1/4 qismiga KMnO₄ ning suyiltirilgan eritmasidan quyiladi. Ikki xil kislotali muhit hosil qilish uchun birinchi stakanga suyiltirilgan H₂SO₄ eritmasidan, ikkinchisiga esa konsentrlangan CH₃COOH eritmasidan bir xil hajmda quyiladi. So‘ngra har bir stakanga 2 ml dan kaliy bromid eritmasidan quyiladi. Ohistalik bilan chayqatilganda KMnO₄ ni stakanlardagi eritmalarning rangini o‘zgarishi kuzatiladi. Uning rangi birdan o‘zgarib ketishi qanday vaqtga mos kelishi aniqlanadi. Qaysi kislota bilan tez borishini, kislotaning kuchi va hosil qilgan muhitning ta'sirini tushuntiring.
Reaksiya tenglamasi:
2KMnO₄+8H₂SO₄+10KBr→K₂SO₄+2MnSO₄+5Br₂+8H₂O
2KMnO₄+6CH₃COOH+10KBr→2CH₃COOH+3(CH₃COO)₂Mn+5Br₂ +ЗН₂О
5.Tаjribа: Reaksiya tezligiga katalizatorning ta'sri.
Kerakli asbob va reaktivlar: stakan, sekundomer, yod, sulfat kislota (H₂SO₄), kaliy permanganat (KMnO₄), kaliy bromid (KBr), konts. sirka kislota, , alyuminiy (Al) kukuni, temir(III)-xlorid (FeCl₃), ammoniy rodanid (NH₄CNS), ammoniy xlorid (NH₄Cl), shisha tayoqcha, mikroshpatel, distillangan suv, katta probirka.
Reaksiya tеzligigа kаtаlizаtоrning tа’sirini aniqlаsh.
Uchtа tоzа prоbirkаdаn birinchisigа bir-ikki ml 10% li vоdоrоd pеroksid eritmаsidаn quyib, uning оdаtdаgi shаrоitdа kuchsiz pаrchаlаnishini kuzаting. Ikkinchi prоbirkаgа 1-2 ml 10% li H₂O₂ eritmаsidаn vа оzrоq (4-5 dоnа) mаrgаnеs (IV) оksididаn sоlib аrаlаshtiring. Qаnchа vaqtdаn kеyin vоdоrоd pеroksidning pаrchаlаnishini kuzаting. Qаysi prоbirkаdа reaksiya tеz bоrаdi? Reaksiya tеnglаmаsini yozing.
Katta probirka yoki chinni kosacha olib unga mikroshpatel yordamida ozgina Al kukunidan va ozgina maydalangan yoddan solinadi, so‘ngra tayoqcha bilan aralashtiriladi. Amalda reaksiya bormasligi qayd etiladi. Keyin kosachadagi aralashmaga 1-2 tomchi suv tomiziladi va uning tezligiga qanday ta'sir etganligi kuzatiladi.
Reaksiya tenglamasi: 2Al+ 3I₂ = 2AlI₃
Tajribadan alyuminiy bilan yod o‘rtasidagi reakstyaga katalitik ta'siri tushuntiriladi.