Laboratoriya jumıs №1

AKTİNOMİCETLER
Aktinomitsetler mitseliya payda etiwshi mikroorganizmler bolıp, tabiatda ken` tarqalg`an, topırakta ko`birek ushıraydı. Aerob dem aladı, Gr + boyaladı. Aktinomitset so`zi - nurta`rizli zamarrık - Actinomyces boris so`zinen alınıp aktinomikoz keselligin keltirip shıg`aradı. A`piwayı suyık azıklık ortalıklarda jaksı o`sedi. Aktinomitsetler mitseliylar, sporalar ha`m gifler payda etedi. A`piwayı usılda boyalıp, spora ha`m gifler menen ko`beyedi.
Streptomyces a`wladına kiriwshi streptomitseptlar kiredi, bulardın` mitseliyleri xa`mme wakıt saklanıp kaladı. Ba`zı bir a`wladka kiriwshi aktinomitsetlerdin` mitseliyları parshalanıp tayaksha ta`rizli kletkalarg`a aylanıp kaladı.
Mitseliya jipshelerinde xromatin da`nesheleri boladı. A`piwayı azıklık ortalıklarda o`sedi. Kattı azıklık ortalıklarda mitseliylar payda etedi. Toqımada yirin`li jara payda etedi. Kontakt jol menen awız arkalı awqatlardan jug`adı.
MİKOPLAZMALAR
Mikoplazmalar Mollicutes (jumsak teri) , Micoplasmataceae semeystvasına kiredi. kiredi. Juda mayda 100-200 nm polimorf mikroorganizm bolıp esaplanadı. Basqa bakteriyalardan parqı - olarda kletka diywalı bolmaydı, tek 3 kabatlı tsitolapazmatik membranası boladı ha`m sırtkı ta`repten kapsulaga uksap orap turadı. Bulardın` genomi bakteriyalardın` genominan M: Ecoli genominan 4 martebe kishi, lekin avtonom ko`beiyw ka`siyetine iye. Tsitoplazmada kiritpeler, ribosomalar, DNK ha`m RNK boladı.
Mikoplazmalar birinshi ma`rtebe iri shaxlı karamallarda plevro-pnevmoniya keltiribp shıg`arg`anlıgı anıklandı.
Juda mayda kokksimon kletkalar bolıp, membranali fil`trden o`tip ketedi, a`piwayı bo`liniw jolı menen ko`beyedi.
Olar tek g`ana izotonik eritpelerde ha`m gipertonik ortalıkta o`sedi. O`siw faktorları - purin, pirimidin, lipidli azıklık ortalıklardı talab etedi. Xaywanlarda jokarı dem alıw jollarının` silekey kabatında ushıraydı. Spora payda etpeydi , ha`reketsiz, Gram boyınsha ( - ) boyaladı. Birinshi martebe L.Paster anıqlag`an. Topırakta, suwlarda ushırawı mumkin. Patogen ha`m patogen bolmag`an tu`rleri bar. Fakul`tativ anaerob. Qanlı agarda gemoliz zonasın payda etedi.
VIRUSLAR
Mikroblar a`lemine kletka du`zilisine iye bolg`an prokariot ha`m eukariotlardan tısqarı kletka du`zilis formasına iye bolmag`an patogen agentlar ha`m kirigiziledi. Bularg`a kiredi:
1. Prionlar
2. Virioidlar
3. Viruslar
Prionlar (ing.swz proeinaceous infectious partict – belok ta`rizli juqpalı bo`lekshe). Kletkada normal prion belok strukturası bolıp (PrPc –celluar prion protein) quramında nuklin kislota tutpaydı. Normal prion belogi nukleazlarge rezistent boladı, lekin proteaz fermentler ta`sirinde inaktivatsiyag`a ushıraydı. Olardı ıssı qanlı organizimlerdegi (adamda) 20 xromosoma quramındag`ı prion genomi ta`repinen kodlastırıp, basqarılıp turadı. Uzaq dawam etiwshi mutatsiya ta`sirinde PrR c gen va Pr RSc qatnasında transformatsiyalanıp (PrR c ) normal prion beloginan proteaz fermentlerge shıdamlı PrR Sc (screpie prion protein) patogen agentga aylanadı. Prion belokları baslang`ısh juqpalı agent sıpatında (skrepi) tawıqlardan (Kroyttsfel`dt-Yakoba keselligi), iri shaqlı qaramallardan (spongi ko`rinisindegi entsefalopatiya- sıyır qutırıw keselligi) ajıratıp alıng`an.
Viruslar bolsa qazirgi ku`ndegi klassifikatsiyasıg`a tiykarlang`an vira (Vira) a`lemine kirgizilgen. Viruslar ju`da` mayda organizmler bolıp, olarda kletka du`zilisi ha`m belok sintez etiwshi sisteması rawajlanbag`an. Quramında bir tipdegi nuklein kislotası tutadı (RNK yamasa DNK). Qatan` obligat kletka ishinde ko`beyiwshi parazitler esaplanıp, parazitligin genetik da`rejede a`melge asıradı. Sonın` ushın viruslardı genetik parazitler ha`m dep ataladı.
Virionnın` kapsid kapsomerleri nuklein kislotanın` sırtqı ta`repinen orap turg`anda ma`lim simmetriya tiplerin rawajlandıradı. Virionlarda u`sh tu`rli simmetriya tipleri ushıraydı: spiralta`rizli, kubta`rizli ha`m aralas.