Laboratoriya jumıs №1

RİKKETSİYALAR
Rikketsiyalar Rickettsiales ta`rtibine kiredi. Rikketsioz keselliginin`
kozg`atıwshıların birinshi bolıp amerikalık alım Rikkets 1910 jılda aniqlag`an ha`m sonın` atına koyılg`an.
Rikketsiyalar aralık kletkalar bolıp, o`zlerinin` kletkasının` du`zilisi ha`m ko`beyiwi menen bakteriyalarg`a jakın turadı. Jasaw ortalıkları menen viruslarg`a jakın turadı. Rikketsiyalar tek g`ana kletka ishinde obligat bolıp tirishilik etedi.
Rikketsiyalar forması boyınsha ha`r tu`rli du`ziliske iye: tayaksha ta`rizli, kokk ta`rizli, jip ta`rizli, tarmaklang`an. Rikketsiyalar ha`reketsiz bolıp spora payda etpeydi. Rikketsiyalardın` turleri adamlarda transmissiv rikketsioz keselligin shakıradı.
Rikketsiya kletkaları DNK, ha`m RNK o`zinde tutadı (1: 3,5) DNK nukleoid payda etip, tsitoplazmada jaylasadı. RNKda bolsa ko`p bo`legi, tsitoplazmada, azırak bo`legi kletka diywalında jaylasadı. Kletka sırtkı ta`repinen kletka diywalı menen oralg`an bolıp, o`zinde muram kislotasın tutadı ha`m lizotsimge ju`da` seziwshen` esaplanadı.
Rikketsiyalar tiri kletka ishinde o`sedi, ko`beyedi, haywan toqımasında, tawıq embrionında o`siriw mumkin.Kuramında lipidler ko`p bolıp, sırtqı ortalık faktorlarına shıdamlı ha`m boyawları menen jaksı boyalmaydı. Romanovskiy-Gimza Zdradovskiy usıllarında boyaladı.
XLAMİDİYALAR
Xlamidiyalar - obligat kletka ishindegi organizmler bolıp, ha`r tu`rli xlamidioz keselliklerinin` qozg`atıwshısı esaplanadı. Bularga traxoma va ornitoz kiradi. Traxomada - ko`zde isiniw protsessii ju`zege keledi, ornitozda o`kpe jarakatlanıp- pnevmoniyanı keltirip shıg`aradı.
Xlamidiyalar domalak formada (0,30-0,45 mkm) 50-5000 nm u`lkenlikte boladı.
Makrofagta ha`m retikuloendotelial kletkalarda ushıratıwımız mu`mkin. Xlamidiylardın` tiykarg`ı xojayını quslar esaplanadı. Xlamidiylar o`zinde DNK ha`m RNK tutadı ha`m o`zlerinen muram kislotası, foliy kislota, D-alaninlar ajratıp shıg`aradı. Xlamidiylar tek tiri kletkada o`sedi, olardı tawıq embrionında, toqıma kul`turasında o`siriw mu`mkin. Gram teris boyaladı.
Rawajlanıwında 3 ge dawirge bo`linedi:
1. Mayda eelmentar denesheler payda bolıwı 0,2-0,4 mkm. O`zinde nukleoidtın` genetik materialın ha`m ribosomalardı tutadı. 3 kabat qabıq penen oralg`an. İnfektsion deneshe.
2. Birlemshi retikulyar denesheler payda bolıwı - 0,8-1,5 mkm boladı. Nukleoid fibrilalar ha`m ribosomal elementler o`zinde tutadı. Bo`liniw jolı menen ko`beyedi.
3. Aralıq dawir - birlemshi ham elementar denesheler payda bolıw dawiri ortasındag`ı stadiya bolıp, bunda birlemshi ha`m elementar denesheler boladı.

Maydasının` juqpalı qasiyeti u`lken. Birlemshi denesheler vegetativ funktsiyanı atkaradı. Romanovskiy-Gimza usılında boyap, lyuminestsent ha`m elektron mikroskoplarda u`yreniw mu`mkin.