Лаборатория ишлари 1-лаборатория иши

Хисоботни ёзиш мазмуни

1. 
   Иш мақсади.
   
2. 
   Холат диаграммасини пастки чап томонини чизиш.
   
3. 
   Жадвални тўлдириш.
   

Жадвал

№	Микрострук-тура схемасининг расми	Структура ташкил этувчилар-нинг номи	Углерод-нинг миқдори	Пўлатнинг маркаси	Механик хоссалари				Ишлатилиши
1	2	3	4	5	6				7

Мустақил тайёрланиш учун саволлар

1. 
   Микроструктура анализи нима?
   
2. 
   Унинг мақсади ва ишлатилиши?
   
3. 
   Структура нима?
   
4. 
   Эвтектоидгача бўлган пўлат қандай структурага эга?
   
5. 
   Эвтектоидли пўлатда қанча фаза бор?
   
6. 
   Феррит нима ?
   
7. 
   Таркибида углероди 0,8% дан кўп бўлган пўлатлар нима деб аталади?
   
8. 
   Перлит нима?
   
9. 
   Пўлатнинг маркасини структурадан қандай аниқлаш мумкин?
   

8-ЛАБОРАТОРИЯ ИШИ
ЮМШАТИЛГАН ПЎЛАТЛАРНИНГ УГЛЕРОД МИҚДОРИ ЎЗГАРИШИ БУЙИЧА-ҚАТТИҚЛИГИНИ АНИҚЛАШ

Саноатда ишлатиладиган материаллар хар-ҳил механик хоссаларга эга. Энг кўп ишлатиладиган ва аниқлаши осон бўлган ме­ханик хосса бу қаттиқликдир.

Қаттиқлик бу синалаётган материалнинг унга бошқа қаттиқроқ жисм ботишига қаршилигидир. Пўлатнинг каттиқлиги уларнинг таркибига ва структура ҳолатига яъни ички тузилишига боғлиқ қаттиқликни аниқлашни кўп усуллари мавжуд, лекин биз ушбу ишда уларнинг фақат икки усули билан танишамиз!
а) Бринелл усули (НВ)
б) Роквел усули (HRC)
Қаттиқликни Бринелл усули буйича аниқлаш. Бу усул шунга асосланадики, металлнинг текис юзасига, нагрузка таъсири остида пўлат шарча ботирилади. Шарчани диаметрини ва нагрузка катталигини мате­риал қалинлиги ва унинг каттиқлигига қараб танланади. Синаш қуйидагича олиб борилади. Қаттиқлиги ўлчанадиган намуна юзасини жилвирлаш қоғози ва эгов билан тозаланади. Намуна прибор юзасини жилвирлаш коғози ва эгов билан тозаланади. Намуна прибор столига қўйилиб, Бринелл приборининг шпинделига жойлаштирилган шарча билан тегишганча кўтарилади. (дастлабки нагрузка)
Кейин оғирлик тушиб синалаётган металл намунага шарчани ботиради. Намуна юзасида шарчани изи қолади (1-расм).
Из қанчалик катта бўлса материал шунчалик юмшоқдир. Қаттикликни сон қиймати куйидагича аниқланади: из диаметри лупа ёрдамида ўлчаниб, унинг қийматдан жадвалда туғри келадиган қаттиклик сони топилади. Бу усулнинг афзаллик томонлари шуки у жуда оддий ва ўлчаш аниқлиги юқоридир. Бу усул билан қаттиқлиги НВ>450 бўл­ган материаллар қаттиқлигини ўлчаш тавсия этилмайди, масалан тобланган пўлатларни, чунки ўлчаш вақтида шарча деформацияланиши мумкин ва материал қаттиқлиги сон қийматини аниқлаб бўлмайди.