Laboratoriya ishi №7 oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari borishiga muxitni ta’siri. Ishning maqsadi

LABORATORIYA ISHI № 7
OKSIDLANISH-QAYTARILISH REAKSIYALARI BORISHIGA MUXITNI TA’SIRI.
Ishning maqsadi: Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalar haqidatushuncha hosil qilish va ushbu reaksiyalariniborish jarayonini o’rganish.
Keraklijihozlar: Probirkalar va ular uchun shtativlar.
Keraklireaktivlar: Rux (mosh donasidek qilib maydalangan),Temir plastinka,Mis sim (d = 1 – 2 mm), Temir (II) – sulfat, Magniy,Kraxmal eritmasi,Yodli suv, Vodorod sulfidli, suv, Sulfat kislota (2M va 2 n), Mis (II) - sulfat (1M), Temir (III) – xlorid (0,25 M),Kaliy iodid (0,25 M),Kaliy bixromat (0,5n), Xrom (III) – sulfat (0,5 n),O’yuvchi natriy (0,5 n),Vodorod peroksid (0,5 n),Kaliy permanganat (0,5 n).
Nazariy qism:Biz kundalik hayotda juda ko’p jarayonlar – nafas olish, gaz yoki boshqa yonilg’ilarni yoqish, metall buyumlarning zanglashi kabilarning ishtirokchilari va guvohi bo’lamiz. Akkumulyator batareyalaridan foydalanamiz, bularsiz kundalik hayotni tasavvur etolmaymiz. Bu hodisalar bir qarashda bir – biri bilan o’zaro hyech qanday bog’liq emasdek tuyuladi. Lekin bu hodisalar bir – biri bilan mohiyati jihatidan bog’liq, ya’ni ularning barchasi asosida oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari yotadi.
Ma’lumki, deyarli barcha texnologik (terini qayta ishlash, metallar olish, non va qandolatchilik mahsulotlarini ishlab chiqarish, ularni nazorat qilish) jarayonlari oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari bilan amalga oshiriladi. Shu sababli oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari chuqurroqo’rganish zarur.
Oksidlanish – qaytarilish reaksiyalari deb, elementlarning oksidlanish darajalari o’zgarishi bilan boradigan reaksiyalarga aytiladi.
Barcha kimyoviy reaksiyalarni ikki tipga bo’lish mumkin. Ulardan birinchi tipga reaksiyaga kirishuvchi moddalar tarkibidagi atomlarning oksidlanish darajasi o’zgarmay qoladigan reaksiyalar kiradi.
Masalan:
Ca⁺²C⁺⁴O^-2₃ = Ca⁺²O^-2 + C⁺⁴ O^-2
HCl + KOH = KCl + H₂O
BaCl₂ + K₂SO₄ = BaSO₄^-2 + 2KCl^-1
Bu reaksiyalarda, atomlardan har birining oksidlanish darajasi reaksiyadan oldin ham, keyin ham o’zgarmay qolgan.
Ikkinchi tipga reaksiyaga kirishuvchi moddalar atomlarining oksidlanish darajasi o’zgarishi bilan boradigan reaksiyalar kiradi. Masalan:
2HgO = 2Hg + O₂
KJ + Cl = 2KCl + J₂
Zn + CuSO₄ = ZnSO₄ + Cu
Bu yerda birinchi reaksiyada simob bilan kislorodning, ikkinchi reaksiyada, yod bilan xlorning va uchinchi reaksiyada esa rux bilan misning oksidlanish darajasi o’zgaradi.