Laboratoriya ishi №24-25 Mavzu: Gazlangan ichimliklar tarkibidagi karbonat angidrid gazini (CO2) miqdorini aniqlash

Ishni bajarish tartibi:
Kerakli asboblar: probirkalari bilan shtativ; pipetkalar;gaz o’tkazuvchi nay; rezina tiqin;tigel;shisha tayoqcha; pechka;tubi yassi kolba;shpatel;
Sentrafuga, suv hammomi; 20, 25 ml li o’lchov silindrlari.
Reaktivlar. Ca(OH)₂; BaCl₂; NaNO₃ eritmalari.


CO₃^2- bu anion bariy kationi bilan neytral yoki kuchsiz ishqoriy sharoitda suvda erimaydigan, lekin suyultirilgan mineral kislotalarda eriydigan (BaSO₄ dan tashqari ) tuzlarni hosil qilad
Karbonat anioni CO₃^2- ning xususiy reaksiyalari Tajribalarni Na₂CO₃, K₂CO₃ yoki (NH₄)₂CO₃ larning suvdagi rangsiz eritmalaridan foydalanib bajariladi.
1. Bariy xlorid BaCl₂ bilan o`tkaziladigan reaksiya. Reaktiv eritmadagi CO<sub>3</sub><sup>2-</sup> anionlari bilan bariy karbonatning oq cho`kmasini hosil qiladi:
Na₂CO₃ + BaCl₂ = ↓BaCO₃ + 2NaCl
CO₃^2- + Ba²⁺ =↓BaCO₃
Hosil bo`lgan cho`kma xlorid, nitrat kislotalarda va hattoki sirka kislotada ham eriydi. Probirkadagi natriy karbonatning 4-5 tomchisiga BaCl₂ eritmasidan 4-5 tomchi tomiziladi. Oq cho`kma tushishi kuzatiladi. Tajribani bajarish sharoiti: - eritmaning muhiti neytral yoki kuchsiz ishqoriy bo`lishi kerak; - reaksiyani borishiga eritmadagi SO₄^2-, SO₃^2- anionlar xalaqit beradi, chunki ular ham Ba²⁺ kationlari bilan oq cho`kma hosil qiladi.
Reaksiyaning bajarilishi. Gaz o`tkazuvchi nayli probirkaga. Chiqayotgan gaz ikkinchi probirkadagi ohakli suvning tiniq eritmasi orqali o`tkaziladi. Ohakli suvning loyqalanishi kuzatiladi:
Ca(OH)<sub>2</sub> + CO<sub>2</sub> = ↓CaCO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O
Tajribani bajarish sharoiti: - reaksiyani eritmadagi muhit pH<7 bo`lganda o`tkaziladi; - ohakli suv yangi tayyorlangan va tiniq bo`lishi kerak; - CO₃^2- anionlari bu reaksiyani bajarishga xalaqit beradi, chunki eritmadagi CO₃^2- ionlari kislota ta`sirida CO<sub>2</sub> gazini ajratib chiqaradi, sulfit angidridi ham ohakli suvni loyqalatadi. Eritmada SO<sub>3</sub><sup>2-</sup> anionlari bo`lsa, CO₃^2- anionlarni topishdan oldin tekshiriladigan eritmaga 4-5 tomchi vodorod peroksid qo`shiladi (SO<sub>3</sub><sup>2-</sup>ni SO<sub>4</sub><sup>2-</sup>gacha oksidlash uchun), so`ng CO₃^2- anionini topishga kirishiladi.