Laboratoriya ishi №2 Keramik buyumlarni pishirish jarayoni va qurilmasini o’rganish. Ishdan maqsad

2-rasm. Chinni kuydirishning tipik chiziqlari va pechdagi temperatura-gazli rejim:
1-oxirigacha quritish; 2-isitish; 3-ushlab turish; 4-qaytariluvchi olov; 5-neytral olov; 6,7-sovutish.
Chinnini dastlabki kuydirish 850-1050°C larda olib boriladi (69-rasm). Uning natijasida mexanik mustahkamligi 10 Mpa dan yuqori bo'lgan va suv yutuvchanligi 16-19 % bo'lgan material hosil bo'ladi. Yarim tayyor mahsulotlaming rangi bunda kul rangdan pushti jilosi bo'lgan oq ranggacha o'zgaradi. Dastlabki kuydirishdan chiqqan material suvda bo'kmaydi va yaxshi sirlanadi. Birinchi kuydirishdan so'ng bular sir osti bo'yoq, angob, tuz eritmalari yordamida bezalishi yoki sirlanishi, keyin esa ikkinchi bor kuydirishga yuborilishi mumkin.
Ikkinchi pishirish bir necha bosqichlarga bo'linadi.
1-bosqich. Temperatura 900-940°C ga ortishi bilan boradi (2- rasm). Pech ichida oksidlanish muhiti yaratiladi. Bu bosqichda materialning bir oz miqdordagi pishishi kuzatiladi. Bu bosqichda ikki va undan ko'p komponentli evtektikalar Na₂0 , H₂0 , Si0₂, FeO, Fe₂0₃, A1₂0₃, CaO va MgO ishtirokida 750°C li harorat ta’sirida hosil bo'la boshlaydi. Ayniqsa, evtektikalarning hosil bo'lishi Na₂0 - CaO- Si0₂ uch komponentli sistemasi uchun xosdir.
Birinchi bosqich davomida chinni massasidan gigroskopik suv qoldiqlari uchib ketadi, tuproq (kaolin va gil) va slyuda kimyoviy bog'langan suvni yo'qotish yo'li bilan parchalanadi, karbonatlar parchalanib C0₂ gazi uchib chiqib ketadi, gillardan organik moddalar (qoldiqlar) oksidlanib kuyib ketadi. Qizdirish vaqti massa tomonidan yutilgan gazlarning anchagina qismi ham chiqib ketadi. Natijada qattiq fazada kechadigan reaksiyalar tufayli materiallarning qisman pishishi ta’minlanadi.
2-bosqich. Bu bosqichda temperatura 940-1040°C atrofida o'zgarmas muhitda oksidlovchi muhit sharoitida ushlab turiladi. 1- bosqichda temperatura tez ko'tarilishida buyumlarda temperaturalar farqi hosil bo'lgan shu farqni yo'qotish uchun berilgan temperaturada ushlab turish uchun sharoit yaratiladi. Temperaturalarni to'g'irlash - pishirish jarayonini muhim qismi qaytaruvchanlik muhitiga tayyorlanadi. Oksidlanish muhitida buyum g'ovaklaridagi hamma uglerodlar qaytaruvchan muhiti boshlanguncha yonib bo'lishi kerak bo’ladi. Qaytaruvchanlik muhitida sir qatlami qaynab yoyiladi. Kislorod yetishmasligidan yonib ulgurmagan uglerod chinniga kul rang beradi yoki buyum sirtini mayda nakol nuqtalari singari dog'lar hosil qiladi.
Bu davrda oz miqdorda shisha faza hosil boiib, massani qattiq zarrachalarini bog‘lab mexanik mustahkamlikni oshiradi.