Laboratoriya ishi №1 Mavzu: Laboratoriya mashg‘ulot darsiga kirish va laboratoriya texnikasi bilan tanishtirish. (2- soat)

Og‘irlik foiz konsentrasiya. Eritmaning o‘zgarmas miqdoridagi konsentrasiyasi foiz konsentrasiya bilan ifodalanadi. Foiz konsentrasiya asosan uch xil bo‘ladi. 100g eritma
tarkibidagi erigan moddaning miqdori foiz xisobida gramlar bilan ifodalanishiga og‘irlik foiz konsentrasiya deyiladi. Og‘irlik foiz konsentrasiya quyidagi formula bilan ifodalanadi.
С=
(23)
Bunda C%-og‘irlik foiz konsentrasiya: m-erigan moddaning grammlarda ifodalangan massasi: m 1-erituvchining massasi,g.
Agar m+m1=P bo‘lsa:

C=
bo‘ladi. (24)

Bunda P-eritmaning massasi, g.

Agar eritmaning massasi uning zichligi va hajmi orqali ifodalansa:

P=dV; C=

bo‘ladi
Bunda d eritmaning zichligi, g/ml: V-eritmaning hajmi, ml.

Molekulyar foiz konsentrasiya.
100g-mol eritma tarkibidagi erigan moddaning miqdori foiz hisobida molar soni bilan ifodalanishiga molekulyar foiz konsentrasiya deyiladi va quyidagi formula bilan ifodalanadi:
C_M% =

(25)
Bunda CM%-molekulyar foiz konsentrasiya: n-eruvchi moddaning mollar soni: N-erituvchi moddaning mollar soni. Atom foizli konsentrasiya.100 g-atom qattiq eritma (qotishmalar) tarkibidagi tarkibiy qismlarning miqdori foiz hisobida gramm-atomlar soni bilan ifodalanishiga atom foizli konsentrasiya deyiladi va ushbu formula bilan topiladi:

Bunda Ca%-atom foizli konsentrasiya: B-birinchi qismning g-atomlar
soni: D-ikkinchi komponentning g-atomlar soni.
4.Tajribaviy qism.

4.1Kerakli asbob va jihozlar: 1-stakanlar; 2-o‘lchov silindrlari; 3-menzurkalar; 4-o‘lchov kolbalari; 5-shisha tayoqcha; 6-magnitli aralashtirgich KSL-1078-1; 7-rN-metr KSL-1100-1; 8-byuretka; 9-pipetka;

4.2.Kerakli reaktivlar:

1-osh tuzi; 2-H₂SO₄ eritmasi; 3- Na₂SO₄; 4-Na₂SO₃*10 H₂O; 5- HCl eritmasi;

6-Na₂B₄O₇*10 H₂O; 7- NaOH; 8- CaCl₂; 9- KCl ; 10- CuSO4*5 H₂O;
5. Ishning borish tartibi:
5.1. Foiz konsentrasiyali eritmalar tayyorlash.
1. Osh tuzining 10% foizli eritmasidan 50 g tayyorlash uchun qancha suv va
NaCl olish kerak ?

m=
Endi qancha suv (erituvchi) zarurligi topiladi:

50-5=45 g.
Tarozida (0,02g aniqlik bilan) soat oynasi yoki byuksning massasi aniqlanadi. Keyin byuksda 5g NaCl tuzi tortib olinadi.Silindrga 45 ml distillangan suv (d=1g/cm³) o‘lchanadi. Tortilgan osh tuzi stakanga silindrdagi suv bilan yuvib tushiriladi. Aralashma shisha tayoqcha bilan aralashtiriladi. Tayyorlangan eritmaning boshqa konsentrasiyalarini ham hisoblab ko‘ring.
2. 80g suvda 20 g H₂SO₄ eritilgan. Eritmaning molekulyar foiz konsentrasiyasini hisoblang. Topshiriqning shartiga muvofiq:

100-4,39=95,61 mol H

20⁰S temperaturada konsentrlangan H₂SO₄ning zichligi d=1,84 ekanligini hisobga olib, hajmi topiladi:
V =

Stakanga 80 g suv solib (80ml), ustiga sekinlik bilan 10,87 ml H₂SO₄qo‘shiladi.

5.2.Molyal konsentrasiyali eritmalar tayyorlash.
1 kg erituvchidagi erigan moddaning miqdori g/mol soni bilan ifodalanishiga molyal konsentrasiya deyiladi va quyidagi formula bilan ifodalanadi.
C_Molyal=
(26)
Bunda C _molyalmolyal -konsentrasiya; m-erigan moddaning massasi,g; m₁-erituvchining massasi,g; M-erigan moddaning molekulyar massasi.

1. 
   50 ml suvda 5g Na₂SO₄tuzi eritilgan. Eritmaning molyal konsentrasiyasini toping.
   

(M Na₂SO₄=142).

C_Molyal=

(27)
Tarozida 5 g Na₂SO₄ tuzini massasi oldindan ma’lum bo‘lgan byuksda tortib olinadi. Silindrda 50 ml suv o‘lchab olinib, byuksdagi tuzni stakanga yuvib tushiriladi. Natijada 0,7 molyal konsentrasiyali eritma hosil bo‘ladi. Uning foiz, molyar va normal konsentrasiyalarini ham hisoblang.