Laboratoriya ishi №1 Analitik kimyo laboratoriyasida ishlash texnika xavfsizlik koidalari

Nitrit anioni NO₂^- ning xususiy reaksiyalari

Reaksiyalarni o`tkazishda NaNO₂ yoki KNO₂ ning suvdagi eritmalaridan foydalaniladi.

1. Suyultirilgan kislotalar nitritlarni parchalaydi, bunda qo`ng`ir azot (IV) oksidi ajralib chiqadi:

2NaNO₂+H₂SO₄ = NO₂↑+NO↑+Na₂SO₄+H₂O

Natriy nitritning 6-8 tomchisiga sulfat kislotaning suyultirilgan eritmasidan 5-6 tomchi qo`shiladi. Qo`ng`ir rangli azot dioksidi hosil bo`lishi kuzatiladi.

2. Kaliy yodid KI sulfat kislotaning suyultirilgan eritmasi ishtirokida nitritlar ta`sirida erkin yodgacha oksidlanadi.

2KNO₂+2KI+2H₂SO₄ = I₂+2NO↑+2K₂SO₄+2H₂O

2NO₂^- +2I^-+4X⁺ = I₂+2NO+2H₂O

Probirkaga 2-3 tomchi kaliy nitrit eritmasidan solib, ustiga H₂SO₄ ning 2N eritmasidan shuncha tomchi qo`shiladi. So`ng kaliy yodid eritmasidan 2-3 tomchi va 1-2 tom­chi benzol (benzin) yoki kraxmal eritmasi qo`shiladi. Aj­ralib chiqqan yod benzolni binafsha tusga kiritadi, krax­mal esa yod bilan ko`k rang hosil qiladi.

Reaksiyani bajarish sharoiti:

- reaksiyani kuchsiz kisotali muhitda xona haroratida o`tkaziladi, chunki isitilganda yod-kraxmalli eritma rangsizlanadi;

— nitrat anioni ayni sharoitda Br^- ionlarini oksidlamaydi.